Szałwia hiszpańska

Dzisiaj chcę porozmawiać o Szałwia hiszpańska, temacie, który w ostatnim czasie zyskał duże znaczenie. Szałwia hiszpańska to motyw, który przyciągnął uwagę ludzi w każdym wieku, każdej płci i narodowości, ponieważ ma uniwersalny urok. W całej historii Szałwia hiszpańska był przedmiotem badań, debat i kontrowersji, ale jego znaczenie i wpływ są niezaprzeczalne. W tym artykule zbadamy różne aspekty związane z Szałwia hiszpańska, od jego pochodzenia po wpływ na dzisiejsze społeczeństwo. Mam nadzieję, że ta analiza przyczyni się do zapewnienia szerszego i głębszego wglądu w Szałwia hiszpańska i jego implikacje w naszym świecie.

Szałwia hiszpańska
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

jasnotowce

Rodzina

jasnotowate

Rodzaj

szałwia

Gatunek

szałwia hiszpańska

Nazwa systematyczna
Salvia hispanica L.
Sp. pl. 1:25. 1753
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Szałwia hiszpańska (Salvia hispanica L.), zwana też chia – gatunek rośliny z rodziny jasnotowatych, pochodzący z centralnej i południowej części Meksyku oraz z Gwatemali[3]. Bardzo ceniony ze względu na swoje nasiona. Uprawiany przez Azteków już w czasach prekolumbijskich. Obecnie nadal powszechny w Meksyku i Gwatemali. Nasiona służą do przygotowywania odżywczych napojów i żywności. Słowo chia pochodzi od słowa chian w języku nahuatl, znaczącego „oleisty”. Obecna nazwa meksykańskiego stanu Chiapas pochodzi od chia – wody lub rzeki w języku nahuatl.

Morfologia

Pokrój
Roślina jednoroczna osiągająca 1 m wysokości[4].
Liście
Naprzeciwległe, o blaszce piłkowanej długości od 4 do 8 cm i szerokości od 3 do 5 cm[4].
Kwiaty
Fioletowe lub białe zebrane w okółkach na szczytach pędów[5].
Owoce
Rozłupnie zawierające owalne nasiona o długości około 2 mm. Mają one powierzchnię nakrapianą w kolorze czarnym, ciemnoszarym oraz białym[5].

Właściwości odżywcze

Wartość energetyczna 100 g nasion szałwii hiszpańskiej wynosi 486 kcal. Nasiona zawierają od 15 do 35% (najczęściej od 18,8 do 21,5%) białka, od 30 do 33% tłuszczów, 41% węglowodanów, 18–30% błonnika pokarmowego i 4–5% składników mineralnych[4]. Zawierają znaczny poziom przeciwutleniaczy (kwas chlorogenowy i kawowy oraz flawonoidy, w tym myrycetynę, kwercetynę i kemferol). Ponadto zawierają cenne dla zdrowia człowieka składniki mineralne: żelazo, magnez, cynk, fosfor, a także wapń i witaminy: E, B1, B3[6]. Olej z nasion chia zawiera bardzo wysokie stężenie kwasów tłuszczowych omega-3 – około 64%, a także kwasy tłuszczowe omega-6, które występują w korzystnym dla zdrowia i prewencji chorób stosunku do omega-3[5].

Nasiona chia nie zawierają glutenu, mykotoksyn i metali ciężkich. Sód zawierają w ilości 16 μg/100 g[4].

Zastosowanie

Szałwia hiszpańska odgrywała ogromną rolę w okresie przedkolumbijskim w społecznościach Indian, w tym Majów i Azteków. Nasiona spożywane były już co najmniej przed 5500 laty. Wykorzystywane były także do leczenia, do wyrobu kosmetyków i podczas rytuałów religijnych[4].

Z uwagi na wysoką wartość odżywczą, a w szczególności na znaczącą zawartość kwasu omega-3 α-linolenowego oraz cenne właściwości antyoksydacyjne, ziarna chia poleca się stosować w codziennej diecie[7]. Najczęściej są wykorzystywane jako składnik sałatek, jogurtów, pieczywa, deserów oraz koktajli.

Uprawa

Chia jest uprawiana w celach handlowych dla nasion bogatych w kwasy tłuszczowe omega-3. Uzyskuje się z nich około 25–30% oleju, w większości kwasu α-linolenowego. Obecnie szałwia hiszpańska uprawiana jest głównie w Australii, Meksyku, Paragwaju, Boliwii, Argentynie, Ekwadorze i Gwatemali. W 2008 r. Australia była największym na świecie producentem chia. Nasiona szałwii hiszpańskiej są sprzedawane najczęściej pod nazwą zwyczajową „Chia”, występują także pod kilkoma znakami towarowymi, w tym „Cheela Brand”, „Sachia”, „Anutra”, „Chia Sage”, „Salba”, „Tresalbio” i „Mila”. W 2009 r. Unia Europejska zatwierdziła nasiona chia jako produkt spożywczy, pozwalając na stosowanie ich jako dodatek stanowiący do 5% całkowitej masy chleba.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– (ang.).
  3. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). .
  4. ↑ a b c d e Rahman Ullah1 & M. Nadeem, A. Khalique, M. Imran, S. Mehmood, A. Javid, J. Hussain. Nutritional and therapeutic perspectives of Chia (Salvia hispanica L.): a review. „Journal of Food Science and Technology”. 53, s. 1750–1758, 2016. 
  5. ↑ a b c Wayne Coates, Chia. Wszystko, co musisz wiedzieć o najbardziej odżywczej roślinie na świecie, 2016, ISBN 978-83-65442-22-2.
  6. ↑ Aleksandra Musiał, Nasiona Chia – kalorie, zastosowanie i cudowne właściwości pokarmu Azteków, „BonaVita” .
  7. ↑ Kargulewicz A. i inni. „Ziarna chia jako wartościowy produkt racjonalnej diety – zastosowanie w profilaktyce chorób metabolicznych”. Pielęgniarstwo polskie nr 1 (59) 2016.