Terakota
W dzisiejszym świecie Terakota to temat, który interesuje i niepokoi coraz większą liczbę osób. Niezależnie od tego, czy ze względu na swój wpływ na społeczeństwo, znaczenie historyczne czy wpływ na poziom osobisty, Terakota stał się centralnym punktem zainteresowania współczesnego dyskursu. Dzięki zasięgowi rozciągającemu się od polityki po popkulturę Terakota stał się tematem debaty i refleksji we wszystkich dziedzinach życia. W tym artykule zbadamy różne aspekty Terakota, analizując jego wpływ i znaczenie dzisiaj.
Terakota (wł. terra cotta – ziemia wypalona) – wyroby z dobrze oczyszczonej i wypalonej gliny w formie figurek lub płytek, stosowane do zdobień.
Znane w starożytnym Egipcie[a], Mezopotamii[b], Grecji, Etrurii, Rzymie oraz w prekolumbijskiej Mezoameryce. Przedmioty były modelowane ręcznie lub odciskane w formach, a następnie wypalane. Wyrobów nie powlekano firnisem i początkowo nie malowano. Najciekawsze figurki pochodzą z IV w. p.n.e. z beockiej Tanagry, z okresu hellenistycznego – z małoazjatyckiej Myriny. Największe, naturalnej wielkości figury (w tym tzw. Apollo) pochodzą z Wejów (500 r. p.n.e.).
Oprócz figurek wykonywano elementy architektoniczne do zdobień (antefiks, akroterion), dachówki (kaliptery) i simy, płytki do licowania ścian (np. dach świątyni Hery w Olimpii – VII wiek p.n.e.), wnętrz teatrów, term, domów mieszkalnych.
W Azji Środkowej stosowano także płytki terakotowe wycinane (portal mauzoleum Mazar-Manasa z XII wieku). W Europie terakotę stosowano w okresie średniowiecza (np. portal kaplicy w Malborku – XIII w., elewacja klasztoru Certosa w Pawii, Ospedale Maggiore w Mediolanie – XV w.).
W Azji Wschodniej terakota była wykorzystywana na dużą skalę w starożytnych Chinach. Najcenniejszym zabytkiem pochodzącym z roku 210 p.n.e. jest armia ośmiu tysięcy figur naturalnej wielkości, wykonanych z terakoty. Armia ta znajduje się w grobowcu pierwszego chińskiego cesarza Qin Shi, w odległości 1,5 km na wschód od jego sarkofagu, na terenie dzisiejszej prowincji Shaanxi.
Dopiero w okresie renesansu terakotę zastąpił fajans. Powrót do stosowania wyrobów z terakoty nastąpił od 1760 r., po uruchomieniu w Anglii fabryki płytek ściennych. Płytki terakotowe są stosowane także współcześnie, najczęściej jako elementy podłogowe i ścienne.
Zobacz też
- porcelit, fajans, porcelana, kamionka, majolika
- gres
- podstawowe materiały budowlane
- płytki ceramiczne
Uwagi
- ↑ Rzadkie jednak na tle innych stosowanych materiałów, ograniczone do figurek uszebti i tzw. konkubin oraz drobnych bóstw (Kazimierz Michałowski: Nie tylko piramidy. Sztuka dawnego Egiptu. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1966, s. 99, 169).
- ↑ Poczynając od wytworów chalkolitycznej kultury Halaf w postaci figurek „bogini-matki” (Krystyna Gawlikowska: Sztuka Mezpotamii. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1975, s. 88-89).