Transport na Malcie

W dzisiejszym świecie Transport na Malcie stał się tematem rosnącego zainteresowania szerokiego grona ludzi. Od ekspertów w tej dziedzinie po tych, którzy dopiero zaczynają zgłębiać ten temat, Transport na Malcie przykuł uwagę i ciekawość wielu osób. Niezależnie od tego, czy ze względu na jego znaczenie w dzisiejszym społeczeństwie, wpływ na życie codzienne czy znaczenie historyczne, Transport na Malcie jest tematem, który prowokuje różnorodne opinie i dyskusje. W tym artykule zbadamy różne aspekty Transport na Malcie, od jego pochodzenia i ewolucji po przyszłe implikacje. Na tych stronach zanurzymy się w fascynujący świat Transport na Malcie, aby zapewnić wszechstronną i wzbogacającą wizję tego tematu, który jest dziś tak aktualny.

Położenie międzynarodowych portów morskich i lotniczych[1] na Malcie

System transportu na Malcie opiera się na transporcie morskim, lotniczym i drogowym. Publiczny transport zbiorowy wewnątrz Malty obsługiwany jest za pomocą autobusów. Dawniej na Malcie działała linia kolejowa i tramwajowa.

Transport morski

Statki wycieczkowe w Wielkim Porcie

Malta ma dwa większe porty morskie: Grand Harbour oraz Malta Freeport, które przeładowały w 2010 roku 6 milionów ton towarów[2]. Znajduje się także kilka mniejszych portów lokalnych – głównie rybackich i jachtowych, np. port Marsamxett. W ostatnich latach porty na Malcie obsługują około pół miliona pasażerów, w 2009 roku – 439.630, w 2010 roku – 491.201, natomiast w 2011 roku – 556.564 pasażerów[3]. W 2014 roku obsłużono również około 0,5 miliona pasażerów, 38 tys. w I kwartale[4], 123 tys. w II kwartale[5], 157 tys. w III kwartale[6] i 153 tys. w IV kwartale[7].

Wielki Port

Wielki Port (Grand Harbour) jest głównym portem pasażerskim Malty i drugim pod względem wielkości maltańskim portem handlowym. Jest także portem naturalnym i wcinającym się na około 3,6 km w głąb lądu[8]. Częścią portu jest forteca Fort Saint Angelo oraz stocznia wykorzystywana przede wszystkim do naprawy statków cywilnych[9].

Malta Freeport

Malta Freeport

Malta Freeport jest dziewiątym największym portem morskim w Europie oraz trzecim nad Morzem Śródziemnym pod względem przeładunku kontenerów[10]. W 2015 roku przeładowano w nim 3,06 miliona kontenerów typu TEU oraz obsłużono 2189 statków[11]. Jest to także największy port rybacki na Malcie i jest bazą dla 70% maltańskiej floty rybackiej[12].

Mariny

Na Malcie znajduje się kilka marin (portów jachtowych):

Nazwa Współrzędne Zdjęcie
Vittoriosa Yacht Marina
(także jako Grand Harbour Marina) 		Współrzędne geograficzne:
35°53′14,7″N 14°31′12,3″E/35,887417 14,520083
Manoel Island Marina
(także jako Manoel Island Yacht Marina) 		Współrzędne geograficzne:
35°54′08,3″N 14°29′52,4″E/35,902306 14,497889
Msida Marina
(także jako Msida Yacht Marina) 		Współrzędne geograficzne:
35°53′49,6″N 14°29′39,6″E/35,897111 14,494333
Kalkara Marina Współrzędne geograficzne:
35°53′26,4″N 14°31′24,8″E/35,890667 14,523556
Portomaso Marina Współrzędne geograficzne:
35°55′16,1″N 14°29′37,5″E/35,921139 14,493750
Mġarr Harbour Marina Współrzędne geograficzne:
36°01′35,3″N 14°18′03,0″E/36,026472 14,300833

Promy

Prom Jean de la Valette, jeden z promów przewoźnika Virtu Ferries

Pomiędzy Maltą a oddaloną o 80-90 km włoską Sycylią istnieje przeprawa promowa. Jest ona też najlepszą metodą dostania się na Maltę samochodem. Głównym przewoźnikiem promowym jest Virtu Ferries, który oferuje kursy na trasie Wielki Port ↔ Pozzallo (czas podróży 1 godzina 45 minut) oraz Wielki Port ↔ Katania (czas podróży 4 godziny 15 minut), przy czym prom płynie tylko do portu w Pozzallo, a na trasie Pozzallo ↔ Katania jest podstawiany autobus (w cenie biletu promowego). Koszt biletu dla jednej osoby bez samochodu u przewoźnika do/z Pozzallo wynosi około 70 euro, natomiast do/z Katanii wynosi około 90 euro, koszty biletów u pośredników np. directferries czy aferry są wyższe[13][14][15].

W 2021 roku uruchomiono również promy z Malty do włoskich miast: Palermo i Genua. Obsługiwane są przez operatora Gollcher Company Limited[16].

Innym przewoźnikiem promowym obsługującym transport na włoską Sycylię jest Ponte Ferries, który oferuje kursy na trasie Wielki Port ↔ Augusta (czas podróży ok. 3 godzin)[17].

Promy kursują także pomiędzy główną wyspą (port Ċirkewwa w Mellieha) a wyspą Gozo (port Mġarr w Għajnsielem). Promy obsługiwane są przez operatora Gozo Channel Company Limited. Czas podróży wynosi ok. 25 minut[18]. W 2015 roku połączenie to obsłużyło ponad 4,7 mln pasażerów[19]. Od 2021 kursują również promy Gozo Fast Ferry przewoźnika Virtu Ferries na trasie Wielki Port w Valletcie na głównej wyspie (współrzędne geograficzne: 35°53′40,8″N 14°30′49,3″E/35,894667 14,513694) a wyspą Gozo (port Mġarr w Għajnsielem)[20]. Czas podróży pomiędzy obydwoma portami wynosi 45 minut[21].

Taksówki wodne

Na Malcie działają taksówki wodne (ang. water taxi) zwane Dgħajsa[22]. Do transportu wykorzystywane są tradycyjne łodzie maltańskie – luzzu. Zasadą działania przypominają gondole w Wenecji – jest to podłużna łódź wiosłowa kierowana przez jednego człowieka do przewozu pasażerów i towarów. Niektóre mają zamontowane silniki[23].

Transport lotniczy

Jeden z budynków portu lotniczego
 Osobny artykuł: Lista portów lotniczych na Malcie.

Malta jest obsługiwana przez międzynarodowy port lotniczy Malta (ang. Malta International Airport, kod IATA: MLA), który w 2015 roku obsłużył ponad 4,6 mln pasażerów[24]. Maltański port lotniczy ma bezpośrednie połączenia z kilkoma portami lotniczymi w Polsce: lotniskiem w Krakowie, Wrocławiu, Gdańsku i Poznaniu poprzez linie lotnicze Ryanair[25] a także z lotniskiem w Katowicach, Warszawie i Gdańsku poprzez linię lotniczą Wizz Air[26]. Ponadto znajduje się tutaj międzynarodowy heliport – Heliport Xewkija. Na wyspie Comino istnieje wyznaczone miejsce do lądowania śmigłowców – Heliport Comino[27] (współrzędne geograficzne: 36°00′36,1″N 14°20′50,5″E/36,010028 14,347361).

Transport drogowy

Informacje ogólne

Na Malcie obowiązuje ruch lewostronny. Maksymalna prędkość w terenie zabudowanym wynosi 50 km/h, a poza nim – 80 km/h. Malta ma 3096 km dróg, z czego 2704 km to drogi o twardej nawierzchni[28].

Do jazdy samochodem na Malcie wymagane jest ważne prawo jazdy. Posiadacze praw jazdy wydanych w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, mogą prowadzić samochody na Malcie (do jednego roku), bez konieczności uzyskiwania dodatkowych zezwoleń. Osoby te mogą wymienić swoje prawo jazdy na prawo jazdy maltańskie, o ile czas zamieszkania na Malcie wynosi co najmniej 185 dni[29].

Malta ma najniższą liczbę śmiertelnych wypadków w Unii Europejskiej, zarówno pod względem wypadków w ogóle jak i w przeliczeniu na milion mieszkańców[30][31][32]. W 2014 roku na Malcie było 10 śmiertelnych wypadków drogowych[32].

Komunikacja miejska

 Główny artykuł: Autobusy na Malcie.

Publiczny transport zbiorowy wewnątrz Malty obsługiwany jest za pomocą autobusów.

Omnibusy na Malcie zaczęły kursować w 1856 roku. Pierwsze autobusy zaczęły funkcjonować w 1905 roku. Początkowo zakupiono z Wielkiej Brytanii sześć autobusów marki Thornycroft, które zaczęły kursować między Vallettą i St Andrews (obecnie pogranicze Swieqi i Pembroke). Później stopniowo zwiększano flotę, w 1930 roku funkcjonowało 385 licencjonowanych autobusów. W 1931 roku została utworzona Izba Kontroli Ruchu[33].

Autobusy na Malcie

W 2009 roku funkcjonowało 508 autobusów, każdy o średniej wieku 35 lat, i były one obsługiwane przez ponad 400 niezależnych licencjobiorców. Restrukturyzacja transportu publicznego rozpoczęła się w latach 2008–2011. 3 lipca 2011 sieć została przejęta przez Arriva. Nowy operator wprowadził nowe taryfy i autobusy niskopodłogowe. 118 autobusów niskopodłogowych, które stanowiły część starego systemu zostały odkupione przez nowego operatora. Zwiększono też liczbę miejsc dostępnych w autobusach z 6600 do 20500. Obecnie system przewozów autobusowych to 265 nowoczesnych autobusów, a liczba przystanków na Malcie wynosi 970, z czego 850 znajduje się na wyspie Malta, natomiast 120 na wyspie Gozo[33]. Istnieje w sumie 80 różnych tras. Jedna lub dwie cyfry w oznaczeniu trasy oznaczają autobus z/do Valletty. Ekspresowe trasy są oznaczone znakiem „X”. Wszystkie autobusy są klimatyzowane, niskopodłogowe, są wyposażone w system głosowy oraz elektroniczne tablice informacyjne wyświetlające kolejne przystanki[34]. Bilety pełne na głównej wyspie dla osoby dorosłej kosztują 1,5 euro (2 euro w sezonie letnim) za bilet dzienny, 21 euro za bilet tygodniowy, 26 euro za bilet miesięczny i 72 euro za bilet kwartalny. Dzieci, osoby starsze i posiadacze Blue Badge płacą około 1/3 ceny pełnego biletu[35]. Maltańskie autobusy obsłużyły w 2015 roku ponad 40 milionów pasażerów[36].

Od 2020 roku we wszystkich autobusach komunikacji miejskiej funkcjonuje darmowy bezprzewodowy Internet Wi-Fi[37].

Od października 2022 roku, komunikacja miejska na Malcie ma być darmowa dla jej mieszkańców[38].

Autobus piętrowy turystyczny
Dorożka konna Karozzin
Autobus piętrowy turystyczny (pierwsza grafika). Dorożka konna Karozzin (druga grafika).

Autobusy turystyczne

Na Malcie funkcjonują również autobusy turystyczne (ang. tour bus), które obwożą pasażerów po wszystkich najważniejszych atrakcjach państwa-miasta. Autobusy te są piętrowe, z nie zadaszonym górnym pokładem[39]. Dwaj przewoźnicy turystyczni to: MaltaSightSeeing[40] i CitySightseeing Malta[41]. W autobusach dostępny jest wielojęzyczny system audio przewodnika, w autobusach MaltaSightSeeing dostępny również w języku polskim[40].

Dorożki konne

W centralnej i północnej części Malty, w rejonach Valletty, Sliemy i St. Julian's, Rabatu i Mdiny, Buġibby i Qawry kursują konne dorożki zwane Karozzin. To maltański tradycyjny (pochodzący z połowy XIX wieku) środek transportu składający się z powozu ciągniętego przez konia lub parę koni. Kiedyś popularny jako środek ogólnego transportu, dziś używany głównie podczas ceremonii oraz jako atrakcja turystyczna[42][43].

Taksówki

Maltańskie taksówki

Maltańskie taksówki docierają do każdego miejsca na wyspie. Na Malcie działa 250 licencjonowanych taksówek. Samochody mają znak „TAXI” na dachu, napisy na przednich drzwiach i są koloru białego (standardowe) lub czarnego. Taksówki można wzywać zarówno telefonicznie i e-mailowo, jak również poprzez przywoływanie, jeśli istnieje miejsce do bezpiecznego zatrzymania samochodu. W ruchliwych miejscach Malty, w tym na lotnisku są miejsca postojowe taksówek. Wszystkie białe taksówki mają jednakowe ceny: opłata początkowa wynosi 3,5 euro, przez pierwsze 8 km stawka wynosi 1,40 € za kilometr, od 8 km stawka wynosi 1 euro za kilometr[44][45][46].

W niektórych miejscach funkcjonują również elektryczne minitaksówki. Usługa została wprowadzona w 2011 roku. Są one widoczne głównie w Valletcie i okolicy terminalu pasażerskiego Wielkiego Portu[47].

Wypożyczalnie pojazdów

Na Malcie funkcjonują wypożyczalnie samochodów jak i skuterów, w tym skuterów elektrycznych Blinkee[48].

Tablice rejestracyjne

 Główny artykuł: Tablice rejestracyjne na Malcie.
Przykładowa maltańska tablica rejestracyjna dla samochodów osobowych

Maltańskie tablice rejestracyjne zasadniczo składają się z sześciu znaków – trzech liter i trzech cyfr (ZZZ 999); wyjątkami są tablice przydzielane taksówkom i członkom parlamentu, a także tablice spersonalizowane. Tablice rejestracyjne składają się z czarnego napisu (pisanego alfabetem łacińskim i cyframi arabskimi) na białym tle. Po lewej stronie znajduje się niebieskie pole (tzw. euroband) z flagą Unii Europejskiej, a pod nią wyróżnik kraju – M.

Historia

Transport kolejowy

Tramwaj na Malcie w 1905 roku podczas jazdy inauguracyjnej
 Osobny artykuł: Malta Railway.

W latach 1883–1931 na Malcie funkcjonowała kolej. Linia została otwarta 28 lutego 1883 na trasie z Valletty do Mdiny. Czas przejazdu: około 25 minut[49]. W 1895 roku zaczęto rozbudowę linii i w 1900 roku otwarto przedłużony odcinek do koszar w Mtarfa. Pełna długość linii wynosiła 11,1 km. Pierwsze dwie stacje, Valletta i Floriana, były pod ziemią.

Rozwój przewozów autobusowych przyczynił się do spadku zainteresowania koleją i tramwajami na Malcie. Linię kolejową zamknięto 31 marca 1931 roku[33][50][51].

Transport tramwajowy

 Osobny artykuł: Tramwaje na Malcie.

Tramwaje na Malcie zostały uruchomione 23 lutego 1905. System składał się z linii rozpoczynających się w Valletcie i prowadzących do Three Cities, Żebbuġ i Birkirkary. W latach 20. ze względu na zwiększającą się liczbę samochodów na wyspie linia zaczęła przynosić straty i podjęto decyzję o jej likwidacji. Linię zamknięto 15 grudnia 1929 roku[33].

Plany

Metro

Istnieją plany budowy maltańskiego metra[52][53].

Tunel / most

Istnieją propozycje zbudowania mostu lub tunelu łączącego wyspę Malta z wyspą Gozo. Zobacz też: Tunel Malta-Gozo(inne języki).

Przypisy

  1. ↑ Airports in Malta – mapsofworld.com.
  2. ↑ Malta. Port system – Portius, International and EU Port Law Centre.
  3. ↑ Cruise passengers: December 2011 – National Statistics Office Malta.
  4. ↑ Cruise Passengers: Q1/2014 – National Statistics Office Malta.
  5. ↑ Cruise Passengers: Q2/2014 – National Statistics Office Malta.
  6. ↑ Cruise Passengers: Q3/2014 – National Statistics Office Malta.
  7. ↑ Cruise Passengers: Q4/2014 – National Statistics Office Malta.
  8. ↑ Port of Valletta. transport.gov.mt. . – Transport Malta.
  9. ↑ Malta Harbour – battleships-cruisers.co.uk.
  10. ↑ APPA: World Port Rankings 2011.
  11. ↑ Container Terminals, Traffic. maltafreeport.com.mt. . – Malta Freeport site.
  12. ↑ Port of Marsaxlokk. transport.gov.mt. . – Transport Malta.
  13. ↑ Passenger Fares – virtuferries.com.
  14. ↑ Prom z Valletta – directferries.pl.
  15. ↑ Promy Virtu Ferries. aferry.pl. . – aferry.pl.
  16. ↑ New ferry service to run route between Malta and Sicily , independent.com.mt.
  17. ↑ sicily to malta ferry , maltainfoguide.com.
  18. ↑ Prom na Gozo, jak dostać się z Malty na Gozo , rzucokiemnaswiat.pl.
  19. ↑ European Commission, Top 20 passenger ports in 2015 – on the basis of number of passengers embarked and disembarked – Statistics Explained .
  20. ↑ Virtu Ferries to run Malta-Gozo fast ferry from June , Times of Malta.
  21. ↑ Voyages , virtuferries.com.
  22. ↑ History – maltesewatertaxis.com.
  23. ↑ The Dgħajsa – A History of the Maltese Gondola – azure.com.mt.
  24. ↑ Annual Statistical Summary 2015. miamain.blob.core.windows.net. . – Malta International Airport.
  25. ↑ miejsca docelowe - Oficjalna Strona Ryanair, 2016
  26. ↑ Loty na Maltę 2015 – maltaigozo.pl
  27. ↑ JCO – Heliport – Great Circle Mapper.
  28. ↑ Malta Transport Stats – Nation Master.
  29. ↑ General Info on Driving in Malta. transport.gov.mt. . – transport.gov.mt.
  30. ↑ Road Safety: new statistics call for fresh efforts to save lives on EU roads – European Commission, Press Release Database, 2015
  31. ↑ Road Deaths per Million Inhabitants 2014 – European Commission
  32. ↑ a b Road safety evolution in EU – European Commission
  33. ↑ a b c d Maltese Public Transport since 1856 – Maltese History & Heritage.
  34. ↑ Bus Service. transport.gov.mt. . – transport.gov.mt.
  35. ↑ Bus Fares – transport.gov.mt.
  36. ↑ Bus passengers increase by 20 per cent since introduction of card system.
  37. ↑ UPDATE Wifi on buses , publictransport.com.mt (ang.).
  38. ↑ independent.com: Budget 2022: Free public transport to all Maltese residents as from October 2022.
  39. ↑ Tour Buses – visitmalta.com.
  40. ↑ a b MaltaSightSeeing.
  41. ↑ CitySightseeing Malta.
  42. ↑ Horse Drawn Cabs (Karozzini) - transport.gov.mt
  43. ↑ Sean Sheehan, Malta, ISBN 0-7614-0993-9.
  44. ↑ Other Public Transport – Taxis. transport.gov.mt. . – transport.gov.mt.
  45. ↑ Taxis reform launched – timesofmalta.com.
  46. ↑ Malta: Taxis in Malta – tripadvisor.co.uk.
  47. ↑ Electric mini cabs - transport.gov.mt
  48. ↑ blinkee.city - strona główna
  49. ↑ Opening of the Malta Railway – The Malta Standard, 1883.
  50. ↑ Malta Railway – History of The Malta Railway, N Azzopardi.
  51. ↑ Malta Railway. The Route.
  52. ↑ Metro would consist of four lines, one linked to Gozo - www.independent.com.mt
  53. ↑ PN unveils metro plan: first train in five years - maltatoday.com.mt
Transport w Europie
Państwa
Terytoria zależne
Podmioty o ograniczonym
uznaniu międzynarodowym
Pozostałe