Dzisiaj chcemy porozmawiać o Trybunał inkwizycji w Treviso, temacie, który ostatnio przykuł uwagę wielu osób. Trybunał inkwizycji w Treviso to temat obejmujący szeroki zakres aspektów i może zainteresować bardzo zróżnicowaną publiczność. Od wpływu na obecne społeczeństwo po znaczenie historyczne, Trybunał inkwizycji w Treviso można analizować z różnych perspektyw i znajdować swoje miejsce w różnych dziedzinach wiedzy. W tym artykule zbadamy niektóre z najważniejszych aspektów Trybunał inkwizycji w Treviso, aby zrozumieć jego znaczenie i konsekwencje, jakie ma dzisiaj.
Trybunał inkwizycji w Treviso – sąd inkwizycyjny, mający swą siedzibę w Treviso w Republice Weneckiej, działający od XVI wieku do 1806. Był kierowany przez franciszkanów konwentualnych. Wchodził w skład struktur inkwizycji rzymskiej.
Diecezja Treviso podlegała jurysdykcji franciszkańskich inkwizytorów Marchii Trewizańskiej już od 1254, na mocy rozporządzeń papieża Innocentego IV. Nie ma jednak dowodów na istnienie samodzielnego trybunału dla diecezji Treviso przed wiekiem XVI[1]. Na przełomie lat 20. i 30. XVI wieku w Treviso działał franciszkański inkwizytor Martino Tomasi da Treviso. Jednak dopiero po utworzeniu przez papieża Pawła III Kongregacji Świętego Oficjum Inkwizycji w Rzymie (1542) i zreformowaniu inkwizycji w Republice Weneckiej w celu walki w reformacją (1547) utworzony został na stałe trybunał inkwizycyjny w Treviso. W 1550 inkwizytorem został franciszkanin konwentualny Nicolò Vernieri[2].
Jednym z najlepiej udokumentowanych epizodów z dziejów trybunału w Treviso jest proces anabaptysty Francesco Sartori da Asolo w 1551. Sartori został uznany przez trybunał za nieskruszonego heretyka i skazany na śmierć oraz konfiskatę dóbr. Do wykonania wyroku jednak nie doszło, gdyż na skutek interwencji władz weneckich proces przeniesiono do stolicy Republiki, gdzie wyrok śmierci anulowano[3].
Republika Wenecka przestała istnieć w wyniku inwazji rewolucyjnej Francji w 1797. Po pokoju w Campo Formio (17 października 1797) Treviso znalazło się w granicach Austrii. Kilka lat później, w wyniku kolejnej wojny francusko-austriackiej, zostało włączone do utworzonego przez Napoleona Bonaparte Królestwa Włoch, którego władze nie zamierzały tolerować dłużej działalności inkwizycji. Dekretem z dnia 28 lipca 1806 konwent S. Francesco w Treviso został rozwiązany, co oznaczało jednocześnie także likwidację trybunału inkwizycyjnego[4]. We wrześniu tego samego roku zmarł ostatni inkwizytor Treviso Francesco Pisani di Venezia[5]
Siedzibą trybunału był franciszkański konwent S. Francesco w Treviso[6]. Na czele trybunału stał zawsze jeden inkwizytor wywodzący się z zakonu franciszkanów konwentualnych. Podlegało mu dwóch wikariuszy (zastępców) oraz sześciu wikariuszy rejonowych, reprezentujących go na prowincji[7]. Jurysdykcji inkwizytora Treviso podlegała jedynie diecezja Treviso[8].
Lista inkwizytorów Treviso została sporządzona przez franciszkańskiego historyka Pietro Antonio Ribettiego. Z uwagi na datę jej sporządzenia, doprowadzono ją jedynie do nominacji Girolamo Antonio Cagnacciego w roku 1710. Listę tę można wprawdzie uzupełnić na podstawie innych źródeł, jednak nie zawsze z precyzyjnymi datami.