Województwo pomorskie (1945–1950)

W tym artykule zajmiemy się Województwo pomorskie (1945–1950), tematem, który zyskał na znaczeniu w ostatnich latach. Od momentu pojawienia się Województwo pomorskie (1945–1950) przykuł uwagę różnorodnych odbiorców, wywołując debatę i refleksję na temat jego konsekwencji. Przez lata Województwo pomorskie (1945–1950) był przedmiotem badań i analiz ekspertów w tej dziedzinie, którzy przyczynili się do poszerzenia naszej wiedzy na temat tego zjawiska. Przy tej okazji zagłębimy się w analizę Województwo pomorskie (1945–1950) z różnych perspektyw, badając jego wymiar historyczny, społeczno-kulturowy, polityczny i ekonomiczny. Podobnie jesteśmy zainteresowani zbadaniem wpływu, jaki Województwo pomorskie (1945–1950) wywarł na współczesne społeczeństwo i jak ukształtował nasze sposoby myślenia i działania. W ten sposób staramy się zaoferować wszechstronną wizję Województwo pomorskie (1945–1950), która zachęca do refleksji i dialogu na ten temat, który jest dziś tak aktualny.

Zasugerowano, aby zintegrować ten artykuł z artykułem Województwo bydgoskie (1950–1975).
Uzasadnienie: Na mocy ustawy z 28 czerwca 1950 r. dotychczasowe województwo pomorskie zostało przemianowane na bydgoskie
Ten artykuł dotyczy województwa z lat 1945–1950. Zobacz też: inne województwa o nazwie pomorskie oraz inne województwa z siedzibą w Bydgoszczy.
Województwo pomorskie
— województwo —
1945–1950
Państwo

 Polska

Data powstania

1945

Data likwidacji

1950

Siedziba wojewody i sejmiku

Toruń (od 1 lutego do 31 marca 1945 r.)
Bydgoszcz (od 1 kwietnia 1945 r.)

Powierzchnia

20 059 km²

Populacja (1948)
• liczba ludności


1 413 444

• gęstość

70,5 os./km²

Tablice rejestracyjne

40-44

Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie Polski

Województwo pomorskie – jedno z województw istniejących w Polsce w latach 1945–1950. Obejmowało teren obecnego woj. kujawsko-pomorskiego oraz fragmenty: pomorskiego, wielkopolskiego i warmińsko-mazurskiego. Było jednym z 14 województw w kraju.

Historia

Województwo pomorskie w przybliżeniu w przedwojennym kształcie reaktywowano dekretem z 21 sierpnia 1944 r. Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego. Miało ono z jednej strony nawiązywać do przedwojennego „Wielkiego Pomorza”, a z drugiej – uwzględniać odmienne terytorium państwa polskiego, ukształtowane po II wojnie światowej[1].

Nowy Pomorski Urząd Wojewódzki rozpoczęto organizować 2 lutego 1945 r. początkowo w Toruniu. 2 marca 1945 r. na szczeblu rządowym zapadła decyzja o przeniesieniu urzędu i dalszej jego organizacji w Bydgoszczy. Decyzję tę motywowano uwzględnieniem dysproporcji potencjału społeczno-gospodarczego pomiędzy oboma miastami, w tym liczby ludności, która miała stanowić zaplecze dla władzy ludowej. Poszczególne agendy urzędu przemieszczano w okresie od kwietnia do lipca 1945 roku. Toruniowi jako rekompensatę zagwarantowano przodującą rolę w zakresie kultury i oświaty na Pomorzu. Znalazło to odzwierciedlenie w lokalizacji kadry byłego Uniwersytetu Wileńskiego w Toruniu w 1945 r.[1]

30 marca 1945 r. dekretem rządu z województwa pomorskiego ze stolicą w Bydgoszczy wydzielono województwo gdańskie, złożone z 6 powiatów oraz terytorium byłego Wolnego Miasta Gdańska. Odtąd województwo pomorskie obejmowało jedynie południową część dawnego „Wielkiego Pomorza” stanowiąc obszar przejściowy między regionami centralnymi (warszawskie, łódzkie), a nadmorskimi. Przez wyłączenie terenów nadmorskich uzyskało ono charakter etnograficzny kujawsko-pomorski[1].

7 lipca 1945 r. do województwa pomorskiego włączono dwa powiaty z Okręgu Zachodniopomorskiego: człuchowski i złotowski[2]. Trudności w prowadzeniu jednolitej polityki gospodarczej i administracyjnej (oba powiaty jako poniemieckie podlegały Ministerstwu Ziem Odzyskanych) zaowocowały rozporządzeniem rządu z 29 maja 1946 r., na mocy którego oba powiaty zostały przekazane nowo powołanemu województwu szczecińskiemu[1].

Lata 1945–1950 stanowiły okres kształtowania się województwa bydgoskiego, które nazywano pomorskim z uwagi na tradycję przedwojenną „Wielkiego Pomorza”. W tym czasie rozważano różne propozycje zmian terytorialnych, które częściowo zostały uwzględnione w reformie administracyjnej z 1950 r.[1]:

Województwo pomorskie – stan z 15 maja 1948 r.

Województwo posiadało 23 powiaty, wśród nich 5 miast wydzielonych i 47 niewydzielonych, 188 gmin wiejskich i 2391 gromad[3].

Nr Powiat Miasto powiatowe Pow. Ludność
Województwo pomorskie (1945–1950)
1 brodnicki Brodnica 912 51 330
2 Bydgoszcz miasto Bydgoszcz 75 149 529
3 bydgoski Bydgoszcz 1334 52 691
4 chełmiński Chełmno 730 48 307
5 chojnicki Chojnice 1854 64 520
6 Grudziądz miasto Grudziądz 28 49 913
7 grudziądzki Grudziądz 758 35 146
8 Inowrocław miasto Inowrocław 37 39 839
9 inowrocławski Inowrocław 1267 61 284
10 lipnowski Lipno 1535 93 073
11 lubawski Nowe Miasto Lubawskie 833 44 812
12 nieszawski / aleksandrowski Aleksandrów Kujawski 1278 105 984
13 rypiński Rypin 1188 74 944
14 sępoleński Sępólno Krajeńskie 681 29 446
15 szubiński Szubin 917 41 903
16 świecki Świecie 1533 74 668
17 Toruń miasto Toruń 59 76 749
18 toruński Toruń 864 47 845
19 tucholski Tuchola 1039 35 336
20 wąbrzeski Wąbrzeźno 673 48 801
21 Włocławek miasto Włocławek 25 52 970
22 włocławski Włocławek 1300 81 805
23 wyrzyski Wyrzysk 1101 59 549

Przypisy

  1. ↑ a b c d e Sudziński Ryszard: Kształtowanie się granic i podziału administracyjnego województwa pomorskiego (bydgoskiego) w latach 1945–1950. In. Zapiski historyczne TNT XXXVIII Rok 1973 z.2.
  2. ↑ Monitor Polski nr 29, poz. 77.
  3. ↑ Pomorski Dziennik Wojewódzki 1948, nr 16, poz. 145.
Podział administracyjny Polski (1944–1975)
Okręgi (1945–46)
Województwa
Miasta na prawach województwa

Podział administracyjny Polski 1950–1975