Wyrak karłowaty

W tym artykule zbadamy wpływ Wyrak karłowaty na współczesne społeczeństwo. Od momentu powstania Wyrak karłowaty odegrał fundamentalną rolę w różnych sferach życia codziennego, od polityki po kulturę popularną. Przez lata Wyrak karłowaty wywołał debatę i kontrowersje, a także był celebrowany i szanowany przez miliony ludzi na całym świecie. Poprzez wszechstronną analizę sprawdzimy, jak Wyrak karłowaty ukształtował sposób, w jaki postrzegamy świat oraz wpłynął na nasze decyzje i zachowania. Dodatkowo zbadamy przyszłość Wyrak karłowaty i to, jak jego ewolucja może nadal wpływać na nasze życie przez wiele lat.

Wyrak karłowaty
Tarsius pumilus
G.S. Miller & Hollister, 1921[1]
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Nadgromada

żuchwowce

Gromada

ssaki

Infragromada

łożyskowce

Rząd

naczelne

Podrząd

wyższe naczelne

Rodzina

wyrakowate

Rodzaj

wyrak

Gatunek

wyrak karłowaty

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Wyrak karłowaty[3] (Tarsius pumilus) – gatunek naczelnego ssaka naczelnego z rodziny wyrakowatych (Tarsiidae).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisali w 1921 roku amerykańscy zoolodzy Gerrit Smith Miller i Ned Hollister nadając mu nazwę Tarsius pumilus[1]. Miejsce typowe to góra Rano Rano, południowy Celebes, Indonezja[1][4][5]. Holotyp to skóra i czaszka dorosłej samicy (sygnatura USNM 219454) ze zbiorów Narodowego Muzeum Historii Naturalnej; okaz zebrany 31 grudnia 1917 roku przez Henry’ego Ravena[6][7].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy[8].

Etymologia

  • Tarsius: gr. ταρσος tarsos „stęp”[9].
  • pumilus: łac. pumilus „karzeł”[10].

Zasięg występowania

Wyrak karłowaty występuje w środkowym i południowym Celebes (znany tylko z gór Rano Rano i Latimojong); populacje ewidentnie rozproszone na odosobnionych szczytach górskich[8].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) około 9,7 cm, długość ogona 20–21 cm; masa ciała samic 52–57,5 g, samców 48,1–50,1 g[11][12]. Najmniejszy z wyraków, o połowę mniejszy od wyraka filipińskiego. Ogon silnie owłosiony. Ma łapy z ostrymi pazurami oraz spiczaste trójkątne uzębienie.

Ekologia

Prowadzi nocny i nadrzewny tryb życia. Owadożerny.

Żyje w stabilnych, zwykle monogamicznych parach, rozmnaża się dwa razy w roku, ciąża trwa średnio 178 dni, młode rodzą się w maju i w listopadzie-grudniu. Młode samice towarzyszą rodzicom aż do osiągnięcia dorosłości, młode samce opuszczają rodzinę wcześniej.

Status zagrożenia

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii EN (ang. endangered ‘zagrożony’)[2].

Przypisy

  1. ↑ a b c G.S. Miller & N. Hollister. Twenty new mammals collected by H. C. Raven in Celebes. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 34, s. 103, 1921. (ang.). 
  2. ↑ a b M. Shekelle & A. Salim, Tarsius pumilus, The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 20121-2 (ang.).
  3. ↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 36. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  4. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Tarsius pumilus. Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) . Johns Hopkins University Press, 2005. .
  5. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Tarsius pumilus G. S. Miller & Hollister, 1921. ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) . American Society of Mammalogists. . (ang.).
  6. ↑ USNM 219454. Collections . National Museum of Natural History. . (ang.).
  7. ↑ R.D. Fisher & C.A. Ludwig. Catalog of Type Specimens of Recent Mammals: Orders Didelphimorphia through Chiroptera (excluding Rodentia) in the National Museum of Natural History, Smithsonian Institution. „Smithsonian Contributions to Zoology”. 664, s. 13, 2015. (ang.). 
  8. ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 170–172. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  9. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 664, 1904. (ang.). 
  10. ↑ pumilus, The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
  11. ↑ M. Shekelle, S. Gursky-Doyen & M.C. Richardson: Family Tarsiidae (Tarsiers). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 258–261. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
  12. ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 110. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

Bibliografia

  • A. harmani: Tarsius pumilus. (On-line), Animal Diversity Web, 2000. . (ang.).