X Factor (Polska)

X Factor

Nazwa formatu	The X Factor
Rodzaj programu	talent show
Kraj produkcji	Polska
Język	polski
Prowadzący	Patricia Kazadi (3–4) Jarosław Kuźniar (1–2)
Jury	Kuba Wojewódzki (1–4) Czesław Mozil (1–4) Tatiana Okupnik (2–4) Ewa Farna (4) Maja Sablewska (1)
Data premiery	6 marca 2011
Lata emisji	2011–2014
Pora emisji	niedziela 20.00 (1. edycja) sobota 20.00 (2-4)
Liczba odcinków	56 (4 edycje)
Czas trwania odcinka	60 minut (castingi, eliminacje i domy jurorskie), 75 minut (odcinki na żywo, finał)
Format nadawania	16:9 HDTV
Produkcja
Produkcja	FremantleMedia
Reżyseria	Wojciech Iwański
Stacja telewizyjna	TVN
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

X Factor – polski program telewizyjny o charakterze rozrywkowym typu talent show. Był on adaptacją międzynarodowego formatu The X Factor, który został stworzony w 2004 w Wielkiej Brytanii przez Simona Cowella^[1].

Polska wersja produkowana była przez FremantleMedia i emitowana w sobotnie wieczory przez TVN. Program przez dwie edycje był prowadzony przez Jarosława Kuźniara, a po jego rezygnacji od trzeciej edycji prowadzącą była Patricia Kazadi. W jury pierwszej edycji zasiadali Kuba Wojewódzki, Czesław Mozil i Maja Sablewska^[2], jednak stacja nie przedłużyła kontraktu z Sablewską^[3] i w drugiej edycji została zastąpiona przez Tatianę Okupnik^[4]. W czwartej edycji do składu jurorskiego dołączyła Ewa Farna. Programu realizowany był w Zabrzu.

X Factor miał za zadanie wyłonić utalentowanych wokalnie ludzi (solistów i zespoły). Pierwszym etapem ich rywalizacji były pre-castingi w obecności producentów programu, następnie uczestnicy zakwalifikowani dalej występowali na właściwych castingach przy jurorach (po późniejszym montażu były one emitowane w telewizji). Po kilku kolejnych etapach eliminacyjnych została wybrana dziewiątka uczestników w trzech grupach: soliści do 24 lat, od 25 lat oraz zespoły wokalne. Każdej z grup został przydzielony jeden opiekun, którym jest wybrany juror programu. Uczestnicy prezentowali się w odbywanych co tydzień odcinkach na żywo, które retransmitowane były na żywo w TVN. Po eliminacji jednego z nich w każdym z odcinków, trójka finalistów prezentowała się w ostatnim odcinku, w którym wyłoniany był zwycięzca programu. Nagrodą w programie był czek o wartości 100 tys. złotych i kontrakt na nagranie albumu muzycznego^[5].

Pierwsza edycja programu, którą wygrał Gienek Loska, odbyła się w pierwszej połowie 2011^[6]. Jej średnia oglądalność wyniosła 4,476 milionów widzów, a przychód z reklam wyniósł ok. 59 mln złotych, co uczyniło go najbardziej dochodowym programem w 2011 roku w polskiej telewizji^[7]. Druga edycja odbyła się wiosną 2012, wygrał ją Dawid Podsiadło. Trzecia edycja odbyła się wiosną 2013, wygrała ją Klaudia Gawor. W 2013 zrealizowano czwartą edycję^[8], wygrał ją Artem Furman.

W październiku 2014 Kuba Wojewódzki oświadczył, że polska edycja X Factora nie będzie już kontynuowana^[9].

Format The X Factor został stworzony w Wielkiej Brytanii w 2004 przez Simona Cowella jako zastępstwo za Pop Idol – podobny program, którego jedyne dwie edycje odbyły się między 2001 a 2003 rokiem (jego polska adaptacja, Idol, trwała w latach 2002–2005 i 2017^[10], natomiast amerykańska, American Idol, trwała w latach 2002–2016). Obecnie na świecie emitowane jest ponad trzydzieści regionalnych wersji The X Factor. Amerykańska zadebiutowała na antenie FOX jesienią 2011^[11] i zakończyła swoją emisję po trzech sezonach.

W listopadzie 2010 TVN ogłosił prace nad następcą emitowanego przed laty w telewizji Polsat programu Idol^[12]. W styczniu 2011 potwierdzono natomiast, że show zostanie poprowadzony przez dziennikarza TVN24, Jarosława Kuźniara, a w jego jury zasiądą: Kuba Wojewódzki (prowadzący w TVN swój autorski program Kuba Wojewódzki, a wcześniej juror programów Idol i Mam talent!), muzyk Czesław Mozil (śpiewający i grający na akordeonie w zespole Czesław Śpiewa) oraz Maja Sablewska (menedżerka gwiazd takich jak Doda czy Edyta Górniak)^[13]. Jesienią tego samego roku ogłoszono, że wiosną 2012 odbędzie się druga edycja show^[14], w której nie weźmie udziału Sablewska^[3]. W internecie pojawiły się spekulacje, jakoby jej miejsce w składzie jurorskim miały zająć wokalistki Maria Peszek i Basia Trzetrzelewska czy aktorka Małgorzata Kożuchowska, jednak pogłoski o udziale każdej z nich w programie zostały zdementowane^[15][16]. 5 stycznia 2012 ogłoszono, że trzecim jurorem w programie będzie wokalistka Tatiana Okupnik^[4]. 21 listopada 2012 media podały, że z programu odchodzi prowadzący, Jarosław Kuźniar^[17]. 13 grudnia ogłoszono, że nową prowadzącą zostanie Patricia Kazadi. Do składu jurorskiego 4 edycji, której premiera odbyła się wiosną 2014, dołączyła Ewa Farna.

Kolejne etapy to: pre-castingi, castingi, eliminacje, domy jurorów i występy na żywo^[5].

• Pre-castingi (przesłuchania producenckie) odbywały się bez obecności jurorów i kamer telewizyjnych, i nie stanowiły części programu w telewizji. Uczestnicy prezentowali swoje utwory przed reżyserem i producentem programu a cappella (czyli bez podkładu instrumentalnego), a zadaniem tej dwójki był wybór ok. pięciuset podmiotów zakwalifikowanych do następnego etapu.
• Castingi odbywały się w obecności jurorów i kamer telewizyjnych – był to pierwszy etap obecny na ekranach w telewizji. Wybrane występy prezentowane były w pierwszych pięciu odcinkach emitowanych w telewizji. Uczestnicy przygotowywali uprzednio płytę CD-Audio, na której nagrane były dwa podkłady instrumentalne, a podczas występu wykonawca śpiewa jeden z nich, przy czym drugi spełnia funkcję „zastępczego”. Przewodniczący jury (we wszystkich edycjach był to Kuba Wojewódzki) miał prawo przerwać występ w dowolnym momencie poprzez podniesienie ręki. Później jury komentowało występ i głosowało na „tak” lub „nie”, a warunkiem przejścia do kolejnego etapu było uzyskanie przynajmniej dwóch (od 4 edycji – trzech) pozytywnych głosów. Jurorzy wybierali podczas castingów ok. stu podmiotów, które brały dalszy udział w konkursie.
• Eliminacje (Bootcamp) odbywały się poprzez kilka etapów, w trakcie których uczestnicy śpiewali solo lub grupowo (tyczy się to również solistów, którzy wykonują wybrane wcześniej utwory z innymi). Po każdym z tych etapów jurorzy dokonywali selekcji, ostatecznie wybierając piętnastkę (od 4 edycji – dwudziestkę), która przechodziła dalej. Pięć podmiotów tworzyło grupę solistów do 24 lat (od 4 edycji podział na kobiet i mężczyzn), kolejne pięć – solistów powyżej 25 lat, a kolejne pięć – zespołów składających się z co najmniej dwóch osób. Każdemu z jurorów zostawała przyporządkowana jedna z tych grup. Eliminacje były rejestrowane przez kamery i emitowane w jednym odcinku telewizyjnym (w 4 edycji dwóch).
• Domy jurorów to etap, który odbywał się w domach sędziów. Każdy z nich był wspierany przez profesjonalnego muzyka. Uczestnicy prezentowali wybrane przez jurora utwory przed nim i jego doradcą, a zadaniem owej dwójki był dobór trzech podmiotów, które przechodziły dalej i wyeliminowanie dwóch. Każda z grup śpiewała przed jurorem, który został jej wcześniej przyporządkowany. Etap ten był rejestrowany przez kamery i emitowany w jednym odcinku telewizyjnym.
• Występy na żywo odbywały się w warszawskim studiu stacji TVN w sobotnie (w pierwszej edycji w niedzielne) wieczory i były emitowane na żywo w telewizji. Sześć (w 4 edycji – pięć) pierwszych odcinków to półfinały, natomiast ostatni, siódmy (w 4 edycji – szósty), był finałem. Każdy z nich miał ustaloną wcześniej tematykę utworów, której stosują się wszyscy uczestnicy; przez cały tydzień poprzedzający dany odcinek trenowali oni, mając możliwość korzystania z usług profesjonalistów, takich jak trenerzy wokalni, choreografowie i styliści. W każdym z odcinków wszyscy wykonawcy prezentowali po jednym lub dwóch utworach, a przez czas trwania show widzowie głosowali na swoich faworytów wysyłając SMS-y lub dzwoniąc na podany numer. Dwójka podmiotów, która zyskała w danym odcinku najmniej głosów, brała udział w dogrywce, w której wykonywali po jeszcze jednym utworze, po czym jurorzy głosowali na tego, który ich zdaniem był lepszy, a ten, który zyskał mniej głosów odpadła z programu. W każdym kolejnym odcinku ilość uczestników była o jeden mniejsza niż tydzień wcześniej. W finale brała udział trójka osób/zespołów, a laureat pierwszego miejsca wygrywał program i zdobywał 100 tys. złotych, kontrakt z wytwórnią Sony BMG opiewający na wydanie debiutanckiego albumu oraz (w IV edycji) samochód osobowy (Fiat 500). W czwartej edycji nastąpiły zmiany. W każdym odcinku live (oprócz półfinału) odpadało dwoje artystów. Zagrożona była trójka podmiotów, która uzyskała w danym odcinku najmniej głosów. Ten, kto dostał ich najmniej, odpadał z programu, a reszta zagrożonych trafiała do dogrywki. Po wykonaniu piosenek przez uczestników dogrywki jurorzy głosowali na dotychczasowych zasadach, z tym że jeśli uczestnicy dostali po dwa głosy, odpadał ten, kto zyskał mniej głosów. W półfinale dwoje uczestników przeszło do finału, a reszta trafiła do dogrywki, czyli odpadł jeden uczestnik.

Tabela z liczbą osób oglądających dany odcinek według Nielsen Audience Measurement.

Ta sekcja od 2010-03 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

• Oficjalna strona internetowa