Zielonki (gmina)

Wygląd przypnij ukryj Zielonki
gmina wiejska
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Województwo

małopolskie

Powiat

krakowski

TERC

1206172

Siedziba

Zielonki

Wójt

Mirosław Golanko
(od 2024)

Powierzchnia

48,6 km²

Populacja (31.12.2023)
• liczba ludności


24 362

• gęstość

501 os./km²

Nr kierunkowy

12

Tablice rejestracyjne

KRA

Adres urzędu:ul.Krakowskie Przedmieście 116
32-087 Zielonki
Położenie na mapie województwa małopolskiegoMapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Zielonki”ZielonkiZielonki
Położenie na mapie PolskiMapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Zielonki”ZielonkiZielonki
Ziemia50°07′N 19°55′E/50,117500 19,920833
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Zielonki (1941–54 gmina Węgrzce) – gmina wiejska w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim. W latach 1975–1998 gmina administracyjnie należała do województwa krakowskiego.

Siedziba gminy to Zielonki.

Przez teren gminy przebiega droga krajowa nr 7 w kierunku Warszawy oraz droga wojewódzka nr 794 w kierunku Wolbromia. Do gminy Zielonki kursuje 14 linii autobusowych komunikacji miejskiej.

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2016 gmina Zielonki ma obszar 48 km² (dokładnie: 4858,5 ha), w tym:

Gmina stanowi 3,94% powierzchni powiatu.

Demografia

Dane z 31 grudnia 2023:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 24 362 100 12 546 51,50 11 816 48,50
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)		 501

Czwarta pod względem liczby mieszkańców gmina, na 17 gmin powiatu krakowskiego.


Wykres zmian ludności gminy Zielonki w latach 1995-2014 w GUS

Sołectwa

Zamek w Korzkwi Kościół w Korzkwi

Batowice, Bibice, Bosutów – Boleń, Brzozówka, Dziekanowice, Garlica Duchowna, Garlica Murowana, Garliczka, Grębynice, Januszowice, Korzkiew, Osiedle Łokietka, Owczary, Pękowice, Przybysławice, Trojanowice, Węgrzce, Wola Zachariaszowska, Zielonki.

Sąsiednie gminy

Gmina Zielonki graniczy na długości 17 km z Krakowem. Spośród gmin otaczających Kraków jest najbliżej położona od jego centrum, odległą w linii prostej od krakowskiego Rynku Głównego o 5 km. Oprócz Krakowa gmina Zielonki sąsiaduje z gminami: Iwanowice, Michałowice, Skała, Wielka Wieś.

Przyroda i turystyka

Obszar gminy ma charakter lekko pofalowanej wierzchowiny opadającej ku południowi i porozcinanej dolinami Prądnika i jego dopływów Korzkiewki, Naramki (Garliczki), Bibiczanki oraz Sudołu. Najstarsze skały budujące podłoże to górnojurajskie wapienie. Można zaobserwować charakterystyczne dla Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej odsłonięcia skalne, np. koło Januszowic i Trojanowic. Większość obszaru znajduje się w strefie chronionego krajobrazu, tj. w obrębie Jurajskich Parków Krajobrazowych „Dolinki Krakowskie” oraz Dłubniańskiego Parku Krajobrazowego, a także w strefie otuliny Ojcowskiego Parku Narodowego. Przez teren gminy Zielonki przebiega początkowy etap Szlaku Orlich Gniazd, a zamek w Korzkwi to pierwsze od strony Krakowa Orle Gniazdo.

Historia

Najstarsze ślady osadnictwa, jakie zostały odkryte w Zielonkach, Bibicach, Węgrzcach oraz Batowicach pochodzą z okresu 3–1,7 tys. lat p.n.e., tj. z drugiej połowy okresu Neolitu (młodszej epoki kamienia). Na uwagę zasługują tu Batowice, gdzie odkryto osadę oraz cmentarzysko reprezentujące funkcjonującą między 3–2 tys. lat p.n.e. kulturę ceramiki sznurowej, nazwaną tak od charakterystycznego zdobienia glinianych naczyń przed wypaleniem odciskiem sznura. Chronologicznie kolejne istotne ślady osadnictwa pochodzą z epoki żelaza, a dokładniej ze środkowego i późnego okresu lateńskiego (III–I w. p.n.e.). Poświadczają je znaleziska z rejonu Zielonek – Witkowic oraz osada w Boleniu zamieszkała przez przedstawicieli „grupy tynieckiej” (od Tyńca w Krakowie), zwanej też celto-przeworską ze względu na występowanie w niej obok siebie elementów o cechach właściwych dla kultury celtyckiej oraz kultury przeworskiej. W kolejnych fazach okresu rzymskiego (150–400 r.) następuje dalsza ekspansja osadnicza ludności kultury przeworskiej w dolnym biegu Prądnika, a także okolicznych wierzchowin, jak np. w Przybysławicach. Być może z tą osadą związany jest skarb przypuszczalnie 800 monet rzymskich, które wyorano w Korzkwi w 1 poł. XVIII w. Większość monet przetopiono wówczas wykonując kufel, który ozdobiono pozostałymi 188 denarami wybitymi w okresie 54–188 r. oraz opatrzono napisem upamiętniającym miejsce i okoliczności odnalezienia skarbu. Obecnie kufel znajduje się w Muzeum Narodowym w Poznaniu.

Gmina zbiorowa Zielonki została utworzona 1 sierpnia 1934 roku w powiecie krakowskim w woj. krakowskim z dotychczasowych jednostkowych gmin wiejskich Bibice, Garlica Murowana, Giebułtów, Prądnik Biały, Tonie, Trojanowice, Witkowice i Zielonki.

1 czerwca 1941, podczas okupacji hitlerowskiej, gmina została zniesiona, wchodząc w skład nowo utworzonej gminy Węgrzce (gromady Bibice, Garlica Murowana, Trojanowice i Zielonki) i gminy Zabierzów (gromada Giebułtów) oraz miasta Krakowa (gromady Prądnik Biały, Tonie, Witkowice i Górka Narodowa); włączenie gromad do Krakowa administracja polska zatwierdziła dopiero 18 stycznia 1948, z mocą obowiązującą wstecz od 18 stycznia 1945.

Gminę Zielonki reaktywowano dopiero 1 stycznia 1973.

Zabytki

Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego:

Pozostałe zabytki

Kultura

Na terenie gminy działają instytucje:

Inne

Na terenie gminy znajduje się park wiejski (w Zielonkach).

Przypisy

  1. ↑ a b Strona gminy Zielonki – Ludność. .
  2. ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., Polska Rzeczpospolita Ludowa, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, 1952
  3. ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. . (pol.).
  4. ↑ Uchwała Nr XIX/44/2012 z dnia 30 sierpnia 2012 r. (2.1.1 Położenie, przynależność administracyjna, powierzchnia, liczba ludności). bip.malopolska.pl, 30 sierpnia 2012. .
  5. ↑ Gmina Zielonki w liczbach , Polska w liczbach  , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  6. ↑ Gmina Zielonki – mapa turystyczna, Kraków 2008
  7. ↑ Dz.U. z 1934 r. nr 64, poz. 535
  8. ↑ Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG
  9. ↑ Verordnungsblatt für das Generalgouvernement = Dziennik Rozporządzeń dla Generalnego Gubernatorstwa. 1941, Nr 51 (20 Juni), str. 322
  10. ↑ Dz.U. z 1948 r. nr 53, poz. 418
  11. ↑ Rozporządzenie z 1948 podaje nazwę gminy docelowej jako Zielonki, mimo że ze względu na moc obowiązującą od stycznia 1945 nic z tej gminy w 1948 roku już nie pozostało; unieważniając w ten sposób cały manewr władz hitlerowskich
  12. ↑ Uchwała Nr XVIII/92/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 6 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie krakowskim oraz ustalenia siedzib gminnych rad narodowych (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 8 grudnia 1972 Nr 18, poz. 268).
  13. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie , Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2024 .
  14. ↑ https://biblioteka.zielonki.org/biblioteki-w-gminie-zielonki.html 2021-03-13
Gmina Zielonki
Sołectwa

Powiat krakowski
Miasta
Gminy miejsko-wiejskie
Gminy wiejskie

Herb powiatu krakowskiego

Powiat krakowski (1920–1975) (► GG)
Przynależność wojewódzka
Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →)
Miasteczka (1920–34)
  • brak
Gminy miejskie (1920–39, 1945–75)
Gminy wiejskie zbiorowe
(1934–39, 1945–54 i 1973–75)
Gromady
(1954–72)
Gminy (1939–45)
Miejskie
Wiejskie
  1. ↑ Kursywą opisano gminy utworzone przez władze hitlerowskie.