Aleja Walentego Roździeńskiego w Katowicach
Kwestia Aleja Walentego Roździeńskiego w Katowicach jest obecnie jedną z najbardziej aktualnych kwestii, mającą reperkusje w różnych obszarach społeczeństwa. Od swoich początków po wpływ na życie codzienne, Aleja Walentego Roździeńskiego w Katowicach wywołał namiętne debaty i był przedmiotem licznych studiów i badań. W tym artykule zbadamy różne aspekty związane z Aleja Walentego Roździeńskiego w Katowicach, analizując jego znaczenie historyczne, wpływ na kulturę popularną i jego dzisiejsze znaczenie. Dodatkowo zbadamy możliwe przyszłe implikacje Aleja Walentego Roździeńskiego w Katowicach i możliwe rozwiązania problemów, jakie stwarza. Dołącz do nas w tej ekscytującej podróży po świecie Aleja Walentego Roździeńskiego w Katowicach!
| Bogucice, Dąbrówka Mała, Koszutka, Szopienice-Burowiec, Śródmieście, Zawodzie | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.jpg) Al. Walentego Roździeńskiego na wysokości siedziby NOSPR-u | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość |
około 5500 m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Katowic  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 50°16′10,8″N 19°03′35,5″E/50,269680 19,059852
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Aleja Walentego Roździeńskiego w Katowicach – jedna z najważniejszych dróg w Katowicach i Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, a także główna droga wylotowa Katowic w kierunku Zagłębia Dąbrowskiego (Sosnowca i Będzina) i dalej w kierunku Częstochowy i Warszawy. Przebiega ona przez sześć dzielnic Katowic: Bogucice, Dąbrówkę Małą, Koszutkę, Szopienice-Burowiec, Śródmieście i Zawodzie.
Aleja Walentego Roździeńskiego jest najdłuższą częścią drogi ekspresowej S86 i stanowi również część Drogowej Trasy Średnicowej – drogi szybkiego ruchu łącząca największe miasta Górnośląsko-Zagłębiowskiej metropolii w kierunku zachodnim. Pod rondem gen. Jerzego Ziętka istnieją dwa tunele o długości 672 i 657 metrów, umożliwiające swobodny ruch tranzytowy na osi zachód–wschód/południe. Łączą one ul. Chorzowską (DK79; DTŚ) z al. Walentego Roździeńskiego (DK79, DK86; S86; DTŚ).
Przebieg
Aleja rozpoczyna swój bieg przy rondzie gen. Jerzego Ziętka[1] na granicy Śródmieścia i Koszutki. Biegnie w kierunku wschodnim obok Spodka, kompleksu wieżowców .KTW (wcześniej w ich miejscu stał wieżowiec DOKP), siedziby NOSPR-u, terenów byłej kopalni węgla kamiennego Katowice (obecnie siedziba Muzeum Śląskiego w Katowicach) i osiedla Walentego Roździeńskiego (osiedla Gwiazdy), stanowiąc jednocześnie granicę między Bogucicami (na północy) oraz Śródmieściem i Zawodziem (na południu) Na tym odcinku trasa ta stanowi fragment drogi krajowej nr 79[1].
Na węźle drogowym z ul. Bagienną (od wschodu) i Murckowską (od południa) aleja przechodzi w drogę krajową nr 86 i kieruje się w kierunku północno-wschodnim[2]. Na wysokości wiaduktu ul. Bohaterów Monte Cassino droga aleja staje się drogą ekspresową S86[3] i w dalszym przebiegu mija Centrum Handlowe Dąbrówka, po czym krzyżuje się z ulicą gen. Józefa Hallera w rejonie osiedla Przedwiośnie na granicy Dąbrówki Małej i Szopienic-Burowca. W okolicy zespołu przyrodniczo-krajobrazowego Szopienice-Borki i w miejscu przecięcia Brynicy droga przechodzi do Sosnowca[4].
Historia
.jpg)
Droga w miejscu śródmiejskiego odcinka al. Walentego Roździeńskiego istniała już przed II wojną światową. W okresie Rzeszy Niemieckiej (do 1922 roku)[5] i w latach niemieckiej okupacji Polski (1939−1945) ulica ta nosiła nazwę Ferdinandstraße[6][7].
Obecna trasa alei powstała pomiędzy 1950 a 1956 rokiem. Została ona wybudowana wówczas jako droga dwukierunkowa po jednym pasie ruchu w każdym kierunku. Uchwałą Miejskiej Rady Narodowej 30 października 1956 roku nadano jej nazwę Walentego Roździeńskiego – hutnikowi, właścicielowi kuźni w Roździeniu, zarządcy hut oraz barokowemu pisarzowi, autorowi dzieła poświęconemu hutnictwu pt. Officina ferraria[1][8].
W latach 1963–1965 roku aleję poszerzono. 26 lipca 1965 roku na skrzyżowaniu ówczesnych ulic Armii Czerwonwej (obecnie al. Wojciecha Korfantego), Feliksa Dzierżyńskiego (obecnie Chorzowska) i alei Walentego Roździeńskiego oddano do użytku wielofunkcyjne rondo wraz z przejściami podziemnymi i lokalami usługowymi (obecnie rondo gen. Jerzego Ziętka). W latach 70. XX wieku droga była wówczas oznaczona jako europejska trasa E16[1].
Dnia 1 września 1967 roku przy alei odsłonięto pomnik Powstańców Śląskich[1], a w latach 60. XX wieku przy skrzyżowaniu z obecną ul. gen. Józefa Hallera osiedle Przedwiośnie[9]. W 1972 roku przy al. W. Roździeńskiego 1 otwarto budynek Śląskiej Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych, a do 1982 roku w miejscu osadników popłuczkowych z kopalni Katowice powstało osiedle domów wielorodzinnych – osiedle Walentego Roździeńskiego[9].
W latach 70. XX wieku na wysokości skrzyżowania z ul. Bogucicką i ks. L. Markiefki powstał duży węzeł drogowy (tzw. węzeł FSM), który łączył aleję z poszerzoną wówczas ul. Murckowską w kierunku południowym, a także z nowo powstałą drogą na wschód – ul. Bagienną. Powstała też kładka dla pieszych na wysokości ul. ks. L. Markiefki, zlikwidowana wraz z budową przejścia dla pieszych w 2003 roku[9]. Druga kładka powstała na wysokości kopalni Katowice, a także powstał wiadukt dzisiejszej ul. Bohaterów Monte Cassino[9].
Pomiędzy 1978 a 1983 rokiem powstało bezkolizyjne skrzyżowanie z dzisiejszą ul. gen. Józefa Hallera[9]. W tym samym okresie powstał sklep Nowosam-Roździeń (al. Roździeńskiego 201–203), a przy numerze 91/93 w połowie lat 80. XX wieku Katowicka Fabryka Mebli. Przy węźle, pod numerem 170 powstał Polmozbyt, a w II połowie lat 90. XX wieku rozwinęło się budownictwo handlowo-usługowe. Powstał wówczas m.in. sklep IKEA, Centrum Handlowe Dąbrówka czy Park Handlowy Rawa[9].
Przy al. Walentego Roździeńskiego 190 znajduje się cenny architektonicznie obiekt salonu samochodowego Ford-Multexim. Został wzniesiony w latach 1998–2000 według projektu architektów A. Gałkowskiego, P. Średniawy, A. Greli i M. Gałkowskiego. Obiekt posiada 2700 m² powierzchni użytkowej i kubaturę 16950 m³[10].
W latach 2002–2007 przebudowano aleję. Powstał wówczas tunel pod rondem gen. Jerzego Ziętka (samo też rondo przebudowano), oddany do użytku 9 grudnia 2006 roku. Powstał również nowy łącznik z aleją – przedłużenie ul. Jerzego Dudy-Gracza[9].
Dnia 3 sierpnia 2010 ulicą prowadziła trasa trzeciego etapu wyścigu kolarskiego Tour de Pologne 2010, a 2 sierpnia 2011 roku – trasa trzeciego etapu Tour de Pologne 2011[11]. W 2011 roku całkowicie wyburzono znajdujące się przy alei pod numerem 214[12] zabudowania dawnej kopalni węgla kamiennego Jerzy, działającej w latach 1844–1928[13][14].
Uchwałą Rady Miasta Katowice nr VIII/131/11 z dnia 18 kwietnia 2011 roku drodze, łączącej al. Walentego Roździeńskiego i ul. Techników w Dąbrówce Małej, nadano nazwę jednemu z łączników alei w rejonie sklepu IKEA – ul. Szwedzka. Uchwała weszła w życie 7 czerwca 2011 roku[15].
15 sierpnia 2019 roku z okazji Święta Wojska Polskiego przez al. W. Roździeńskiego na odcinku od węzła z ul. Bagienną do ronda gen. J. Ziętka przeszła defilada wojskowa pod hasłem Wierni Polsce, w której uczestniczyło ponad 2,5 tys. żołnierzy wraz ze sprzętem wojskowym[16].
Infrastruktura
Aleja Walentego Roździeńskiego ma długość około 5500 metrów[1], z czego odcinek drogi o długości będący pod zarządzie Miejskiego Zarządu Ulic i Mostów w Katowicach wynosi 1180 m (jako droga krajowa nr 86)[17], natomiast pozostały (od wiaduktu ul. Bohaterów Monte Cassino do granicy z Sosnowcem) jest administrowany przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad (jako droga ekspresowa S86)[18].
Jest ona drogą dwujezdniową o trzech lub czterech pasach ruchu w obu kierunkach wraz z pasami awaryjnymi po obu stronach[1]. Jezdnia posiada szerokość 11 metrów, natomiast chodniki wzdłuż alei 2 metry[17].
Aleja W. Roździeńskiego jest jednym z głównych miejsc w Katowicach, gdzie dochodzi do najwięcej wypadków komunikacyjnych i kolizji drogowych[19]. Jest ona także jednym ze źródeł hałasu w Katowicach jako ważna arteria komunikacyjna Katowic. W tym celu wzdłuż alei przy terenach mieszkaniowych znajdują się ciągi ekranów akustycznych[20].
W badaniach natężenia ruchu na drogach wlotowych Katowic, przeprowadzonych we wrześniu 2007 roku, aleja na odcinku od ul. Olimpijskiej do al. W. Korfantego jest drogą o największym natężeniu ruchu w popołudniowych godzinach szczytu w Katowicach. Natężenie ruchu wynosiło wówczas 9170 pojazdów na godzinę, z czego 89,7% z nich to samochody osobowe, 3,7% to pojazdy dostawcze i 5,2% to samochody ciężarowe. Po alei jako fragmencie drogi S86 poruszały się wówczas 6114 pojazdy na godzinę, z czego 84,9% z nich stanowiły samochody osobowe[21].
Aleją kursują liczne linie autobusowe na zlecenie Zarządu Transportu Metropolitalnego[22] oraz Przedsiębiorstwa Komunikacji Miejskiej w Jaworznie[23]. Z przystanku autobusowego Katowice Strefa Kultury, zlokalizowanego na wysokości osiedla Walentego Roździeńskiego, według stanu z października 2020 roku odjeżdża 31 linii autobusowych ZTM, w tym 4 nocne i jedna do portu lotniczego Katowice-Pyrzowice[22], a także 3 linie PKM Jaworzno[23]. Wzdłuż alei zlokalizowanych jest łącznie 7 przystanków (Katowice Strefa Kultury NOSPR, Katowice Strefa Kultury, Bogucice Skrzyżowanie, Dąbrówka Mała Pawilon Agata, Dąbrówka Mała Centrum Handlowe, Dąbrówka Mała Skrzyżowanie i Dąbrówka Mała Nowosam )[22].
Gospodarka i instytucje
Aleja Walentego Roździeńskiego jest miejscem lokalizacji licznych przedsiębiorstw oraz instytucji. Wśród nich znajdują się tu następujące obiekty i instytucje:
- Kompleks wieżowców .KTW (al. Roździeńskiego 1) – składa się z dwóch obiektów, powstałych w miejscu dawnego wieżowca DOKP, wybudowanego w latach 1965–1972; pierwszy wieżowiec .KTW I powstał w latach 2016–2018[24], natomiast .KTW II jest w budowie,
- Biurowiec Silesia Star (al. Roździeńskiego 10[24] / ul. Uniwersytecka 18-20[25]) – ośmiokondygnacyjny kompleks biurowy, powstały w latach 2013–2016[24],
- Novotel Katowice Centrum (al. Roździeńskiego 16) – powstał w latach 1979–1981 jako hotel Warszawa; posiada 11 kondygnacji[24]; jest to czterogwiazdkowy hotel z trzystoma pokojami[26],
- Osiedle Walentego Roździeńskiego (al. Roździeńskiego 86, 86a, 88, 90, 96, 98, 100) – osiedle 27-kondygnacyjnych domów wielorodzinnych na planie ośmioramiennej gwiazdy, wybudowanych w latach 1972–1978 i 1980–1982[26].
- Budynki położone przy alei Walentego Roździeńskiego
-
Wieżowce .KTW
(październik 2021 roku) -
-
Novotel Katowice Centrum -
.jpg)
.jpg)
Wzdłuż alei, wg stanu z października 2020 roku, znajduje się pięć stacji paliw następujących sieci: BP (al. Roździeńskiego 14)[27], Orlen (nr 102 i 194)[28], Carrefour (nr 200)[29] i Shell (nr 210)[30]. Ponadto zlokalizowane są tu takie działalności gospodarcze, jak m.in.: salony i komisy samochodowe[31], sklepy i salony wyposażenia wnętrz (w tym IKEA[32], Agata[33] czy salon Nowy Roździeń[34]), producent sprzętu sportowego Spokey (al. W. Roździeńskiego 188c)[35][36], firmy z branży budowlanej i usług dla budownictwa, placówki finansowe, hurtownie czy warsztaty samochodowe[31].
Przypisy
- ↑ a b c d e f g Bulsa 2018 ↓, s. 198.
- ↑ Studium... 2012 ↓, s. 75.
- ↑ Dz.U. z 2019 r. poz. 1819.
- ↑ OpenStreetMap. Mapa Podstawowa. www.openstreetmap.org. .
- ↑ Jadwiga Lipońska-Sajdak: Katowice wczoraj. Kattowiz gestern. Gliwice: Wydawnictwo Wokół Nas, 1995, s. 5.
- ↑ Straßenverzeichnis aller Straßen von Kattowitz. www.grytzka-genealogie.de. . . (niem.).
- ↑ Alle Straßen bzw. Straßennamen von Kattowitz Deutsch – Polnisch. www.grytzka-genealogie.de. . . (niem.).
- ↑ Michał Bulsa, Dąbrówka Mała. Dzieje dzielnicy Katowic, Katowice 2023, ISBN 978-83-64356-57-5, s. 349.
- ↑ a b c d e f g Bulsa 2018 ↓, s. 199.
- ↑ Tomasz Taczewski: Współczesna architektura Katowic. Katowice: Wydawnictwo GIA, 2002, s. 60. ISBN 83-904135-2-3.
- ↑ Tour de Pologne w Katowicach 2011. Zobacz, gdzie pojadą kolarze. katowice.naszemiasto.pl, 2011-07-19. .
- ↑ Protokół nr 47/10 z posiedzenia Komisji Górniczej Rady Miasta Katowice.. Urząd Miasta Katowice www.bip.um.katowice.pl. . .
- ↑ Michał Bulsa, Barbara Szmatloch, Katowice, których nie ma, Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2019, s. 50, ISBN 978-83-7729-502-1.
- ↑ Lech Szaraniec: Osady i osiedla Katowic. Katowice: Oficyna „Artur”, 1996, s. 92−98. ISBN 83-905115-0-9.
- ↑ ul. Szwedzka. www.katowice.eu. . .
- ↑ Defilada Wierni Polsce. www.slaskie.pl. .
- ↑ a b Bulsa 2018 ↓, s. 203.
- ↑ Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad. Oddział w Katowicach: Sieć dróg krajowych w województwie śląskim. www.gddkia.gov.pl, 2016-08. .
- ↑ Studium... 2012 ↓, s. 73.
- ↑ Studium... 2012 ↓, s. 40.
- ↑ Studium... 2012 ↓, s. 77.
- ↑ a b c Zarząd Transportu Metropolitalnego: Rozkład jazdy. ZTM. . .
- ↑ a b Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej Spółka z o.o. w Jaworznie: Rozkład jazdy. www.pkm.jaworzno.pl. .
- ↑ a b c d Bulsa 2018 ↓, s. 200.
- ↑ Develia: Silesia Star. www.develia.pl. .
- ↑ a b Bulsa 2018 ↓, s. 202.
- ↑ BP Europa SE, Oddział w Polsce: Mapa stacji bp. www.bp.com. .
- ↑ PKN Orlen: Stacje. dlakierowcow.orlen.pl. .
- ↑ AUTOCENTRUM: Aleja Roździeńskiego 200, Katowice. www.autocentrum.pl. .
- ↑ Shell: 3039 ROZDZIENSK. KAT. shell.com. .
- ↑ a b Mapy Google. www.google.pl. .
- ↑ IKEA: IKEA Katowice. www.ikea.com. .
- ↑ AGATA: Katowice. www.agatameble.pl. .
- ↑ Nowy Roździeń. nowyrozdzien.pl. .
- ↑ Spokey: Kontakt. spokey.pl. . (pol.).
- ↑ Spokey: O nas. spokey.pl. . (pol.).
Bibliografia
- Michał Bulsa, Ulice i place Katowic, wyd. trzecie, Katowice: Wydawnictwo Prasa i Książka, 2018, ISBN 978-83-63780-28-9.
- Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice – II edycja. Część 1. Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego, Załącznik nr 1 do uchwały nr XXI/483/12 Rady Miasta Katowice z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie uchwalenia „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice” – II edycja, Miasto Katowice, 2012.
