Blok d
Wygląd przypnij ukryj
Barwne roztwory związków pierwiastków przejściowych. Od lewej: Co(NO3)2 (czerwony); K2Cr2O7 (pomarańczowy); K2CrO4 (żółty); NiCl2 (turkusowy); CuSO4 (niebieski); KMnO4 (fioletowy).
Blok d (metale przejściowe, pierwiastki przejściowe) – grupa pierwiastków chemicznych w układzie okresowym, obejmująca grupy poboczne układu okresowego, tj. grupy 3-12 (daw. Ib-VIIIb).
Według niektórych autorów cały blok d tworzy sekcję metali przejściowych, natomiast według definicji IUPAC metale przejściowe są to pierwiastki chemiczne, których atomy lub kationy mają niecałkowicie zapełnioną podpowłokę d.
Wszystkie pierwiastki bloku d mają tendencję do tworzenia kationów, dobrze przewodzą ciepło i elektryczność, są ciągliwe i tworzą stopy, a więc wykazują typowe cechy metali. Mają zazwyczaj zmienną wartościowość.
Charakterystyka
Wspólną cechą prawie wszystkich tych pierwiastków jest zdolność do tworzenia złożonych kompleksów, z których bardzo wiele wykazuje intensywne zabarwienie. Również wiele prostych soli organicznych tych związków wykazuje silne zabarwienie.
W większości zdolne są do przyjmowania kilku stopni utlenienia. Na niższych stopniach utlenienia tworzą kationy (np. chlorek manganu(II), MnCl2), na wyższych – aniony kwasowe, np. anion manganianowy(VII), MnO4-.
Obserwując zmiany własności tej grupy pierwiastków w ramach ich położenia w układzie okresowym można zauważyć następujące tendencje:
- pierwiastki z czwartego okresu są średnio bardziej reaktywne od pierwiastków z okresu piątego i szóstego; stąd np. nikiel jest bardziej reaktywny od platyny, a miedź od złota;
- w grupach od 3 do 8 występuje stopniowy zanik reaktywności i własności alkalicznych pierwiastków;
- w grupach 9, 10 i 11 występują najbardziej niereaktywne metale, takie jak złoto, platyna, pallad czy srebro;
- na początku grupy 11 i w całej grupie 12 reaktywność znowu wzrasta, własności tu zgromadzonych pierwiastków są jednak bardziej zbliżone do metali grup głównych, niż do metali przejściowych.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Pierwiastki bloku d. W: J.D. Lee: Zwięzła chemia nieorganiczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997, s. 297. ISBN 83-01-1-2352-4.
- ↑ Transition element, A.D.A.D. McNaught A.D.A.D., A.A. Wilkinson A.A., Compendium of Chemical Terminology (Gold Book), S.J. Chalk (akt.), International Union of Pure and Applied Chemistry, wyd. 2, Oxford: Blackwell Scientific Publications, 1997, DOI: 10.1351/goldbook.T06456, ISBN 0-9678550-9-8 (ang.).
| Grupy |
|
|---|---|
| Okresy | |
| Bloki |