Czarcikęs łąkowy

Dzisiaj Czarcikęs łąkowy jest tematem o dużym znaczeniu i zainteresowaniu w dzisiejszym społeczeństwie. Ze swoich wielu perspektyw Czarcikęs łąkowy zdołał przyciągnąć uwagę naukowców, specjalistów i ogółu społeczeństwa. Jej wpływ rozciąga się od aspektów codziennych po kwestie o wielkim znaczeniu globalnym. W tym artykule zagłębimy się w świat Czarcikęs łąkowy, badając jego różne aspekty, analizując jego wpływ w różnych kontekstach i zastanawiając się nad jego dzisiejszym znaczeniem. Dołącz do nas w tej podróży odkrywania i zrozumienia Czarcikęs łąkowy.

Czarcikęs łąkowy
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

szczeciowce

Rodzina

przewiertniowate

Rodzaj

czarcikęs

Gatunek

czarcikęs łąkowy

Nazwa systematyczna
Succisa pratensis Moench
Methodus 489. 1794[3]
Multimedia w Wikimedia Commons

Czarcikęs łąkowy (Succisa pratensis) – gatunek rośliny należący w zależności od ujęcia do rodziny przewiertniowatych Caprifoliaceae lub szczeciowatych Dipsacaceae. Występuje jako gatunek rodzimy w znacznej części Europy (bez jej południowych krańców), w północno-zachodniej Afryce (Tunezja, Algieria) oraz w zachodniej Azji (Azja Mniejsza, Kaukaz, Kazachstan i Syberia). Jako gatunek introdukowany rośnie w północno-wschodniej części Ameryki Północnej[3]. W Polsce jest rozpowszechniony, tylko na zachodzie i północy lokalnie bywa rzadki[4].

Morfologia

Kwiatostan
Owoce owłosione i zakończone czarnymi szczecinkami
Liście
Łodyga
Wzniesiona, rozgałęziająca się, o wysokości 15–50 (80) cm. Dołem jest naga, górą przylegająco owłosiona. Pod ziemią roślina posiada krótkie, ucięte kłącze.
Liście
Ulistnienie nakrzyżległe. Liście eliptyczne lub jajowatolancetowate, dość grube, całobrzegie lub słabo piłkowane. Dolne mają nasadę zwężającą się w ogonek, górne są siedzące.
Kwiaty
Kwiatostan typu koszyczek, z początku półkulisty, potem bardziej płaski, 2–3 cm średnicy. Korona kwiatu niebieskofioletowa. Przysadki w postaci wąskolancetowatych plewinek. Kielich kwiatów zwieńczony jest 5 długimi ośćmi. Prócz niego występuje miseczkowaty, czterokanciasty, szorstko owłosiony kieliszek o 4 jajowatych ząbkach. Korona o długości 4–7 mm jest owłosiona. Kwiaty środkowe tej samej wielkości, co brzeżne. Wewnątrz kwiatów dwukrotny słupek i 4 pręciki.
Owoce
Ośmiożebrowe, silnie, szczecinkowato owłosione owoce pozorne (niełupki zrośnięte z kielichem i kieliszkiem) o długości 4–5 mm. Na szczycie z wzniesionymi łatkami kieliszka i 5 czarniawymi szczecinkami o długości 2 mm[5].
Gatunek podobny
Czarcikęsik Kluka Succisella inflexa ma kieliszek i owoce nagie, kielich (i owoce) bez wieńczących je, czarniawych szczecin[5].

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Roślina miododajna, o przedprątnych kwiatach, kwitnie od lipca do września[6]. Rośnie na wilgotnych łąkach, torfowiskach, obrzeżach lasów. Występuje na słabo kwaśnych i wilgotnych glebach. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Molinion caeruleae i Ass. Junco-Molinietum (opt.)[7]. Jest rośliną żywicielską chronionego motyla przeplatki aurinii[8].

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG III z 2009)

Należy do rodzaju Succisa Haller, rodziny szczeciowatych Dipsacaceae, która wraz z siostrzaną rodziną kozłkowatych Valerianaceae stanowią jedną z linii rozwojowych w obrębie rzędu szczeciowców Dipsacales w grupie euasterids II wchodzącej w skład kladu astrowych (asterids) należącego do dwuliściennych właściwych (eudicots).

Pozycja rodzaju w systemie Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne, podgromada Magnoliophytina, klasa Rosopsida, podklasa dereniowe, nadrząd Dipsacanae, rząd szczeciowce, rodzina szczeciowate, rodzaj czarcikęs Moench[9].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– (ang.).
  3. ↑ a b Succisa pratensis Moench, Plants of the World Online , Royal Botanic Gardens, Kew .
  4. ↑ Adam Zając, Maria Zając: Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 542. ISBN 83-915161-1-3.
  5. ↑ a b Adam Jasiewicz, Rodzina:Dipsacaceae, Szczeciowate, Bogumił Pawłowski, Adam Jasiewicz (red.), Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych, t. XIII, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s. 14-15.
  6. ↑ Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
  7. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  8. ↑ Marcin Sielezniew, Izabela Dziekańska, Motyle dzienne, wyd. Multico, Warszawa 2010, s. 248.
  9. ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Succisa. The Compleat Botanica. . (ang.).

Bibliografia

  • Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.