Fulmar (zwyczajny)

W tym artykule zajmiemy się tematem Fulmar (zwyczajny), który był przedmiotem zainteresowań i analiz w różnych obszarach badań. Fulmar (zwyczajny) przykuł uwagę badaczy, naukowców, specjalistów i ogółu społeczeństwa ze względu na jego znaczenie w różnych kontekstach. W tym artykule zbadamy różne aspekty związane z Fulmar (zwyczajny), analizując jego implikacje, ewolucję i możliwy wpływ na obecne społeczeństwo. Podobnie przeanalizujemy różne perspektywy i opinie dotyczące Fulmar (zwyczajny), aby zapewnić wszechstronną i wzbogacającą wizję na ten temat. Poprzez multidyscyplinarne podejście staramy się rzucić światło na Fulmar (zwyczajny) i przyczynić się do zrozumienia i dyskusji na ten temat, który dotyczy szerokiego spektrum ludzi i zainteresowań.

Fulmar (zwyczajny)
Fulmarus glacialis
(Linnaeus, 1761)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

rurkonose

Rodzina

burzykowate

Rodzaj

Fulmarus

Gatunek

fulmar (zwyczajny)

Synonimy
  • Procellaria glacialis Linnaeus, 1761
  • Procellaria minor Kjaerbølling 1852[1]
  • Fulmarus auduboni Bonaparte, 1857[1]
  • Fulmarus Rodgersii Cassin, 1862[1]
  • Fulmarus glacialis glupischa Stejneger, 1884[1]
  • Fulmarus glacialis columba Anthony, 1895[1]
Podgatunki
  • F. glacialis glacialis (Linnaeus, 1761)
  • F. glacialis auduboni Bonaparte, 1857
  • F. glacialis rodgersii Cassin, 1862
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Zasięg występowania
Mapa występowania

     zimowiska

     lęgowiska

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Fulmar (zwyczajny)[3], petrel (Fulmarus glacialis) – gatunek dużego ptaka morskiego z rodziny burzykowatych (Procellariidae). Zamieszkuje Ocean Arktyczny, północny Atlantyk i Pacyfik, granica zasięgu wciąż przesuwa się na południe – tereny lęgowe znajdują się w Wielkiej Brytanii, a nawet na wybrzeżach Francji. W Polsce obserwowany sporadycznie, wyłącznie na wybrzeżu Bałtyku.

Taksonomia

Po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego gatunek opisał Karol Linneusz w 1761 na podstawie holotypu ze Spitsbergenu. Nowemu gatunkowi nadał nazwę Procellaria glacialis[4]. Obecnie (2021) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) umieszcza fulmara w rodzaju Fulmarus. Wyróżnia 3 podgatunki[5]. Odrębność podgatunku F. g. auduboni bywała kwestionowana[4]. Niektórzy autorzy sugerują status gatunku dla F. g. rodgersii[3][5]. Ptaki z północnej Grenlandii bywają opisywane w osobnym podgatunku F. g. minor, jednak zmienne rozmiary fulmarów zdają się mieć bardziej charakter ekokliny[4]. Epitet gatunkowy glacialis oznacza z łaciny „lodowaty”[6].

Podgatunki i zasięg występowania

IOC wyróżnia następujące podgatunki[5]:

W przeciągu XX wieku fulmary poszerzyły swój zasięg występowania na południe; niegdyś były to ptaki dalekiej północy[7]. W Azji południowe krańce zasięgu znajdują się w Japonii[8]. W Polsce w przeciągu ostatnich 60 lat (stan z 2016) fulmara stwierdzono sześciokrotnie; wszystkie stwierdzenia dotyczyły ptaków martwych[9]. Szóste stwierdzenie miało miejsce w 2014[10], piąte w 2007, czwarte zaś 1973[11]. Najbliższe Polski stanowiska lęgowe znajdują się na należącej do Niemiec wyspie Helgoland[6].

Morfologia

Fulmar w locie
Wymiary

Długość ciała wynosi 45–50 cm; u podgatunku nominatywnego masa ciała samców 730–1050 g, samic 535–855 g; u F. g. auduboni masa ciała samców 689–957 g, samic 661–760 g; rozpiętość skrzydeł 102–112 cm[4].

Wygląd

Występują dwie odmiany barwne (patrz: polimorfizm), form przejściowych niemal brak. Ptaki jednej odmiany są niemal jednolicie ciemnoszare, ptaki drugiej odmiany mają jasny spód ciała, a srebrnoszare pokrywy skrzydłowe i grzbiet[7]. Dziób jest gruby, hakowato zakończony; na końcu żółtawy[9].

Rozpoznawanie

W odróżnieniu od mew, które przypominają kolorystyką upierzenia, fulmary w locie szybują na rozpostartych skrzydłach i nie poruszają nimi[9]. Odmienna budowa dzioba widoczna jest dopiero z bliska. Ważną cechą diagnostyczną są również krawędzie skrzydeł, u mew czarne, u fulmarów szare – podobnie jak reszta skrzydła[6].

Fulmar
wydawane odgłosy
Problem z odtwarzaniem tego pliku? Zobacz strony pomocy.

Ekologia i zachowanie

Pisklę
Jajo z kolekcji muzealnej

Fulmary gniazdują na klifach skalnych, niekiedy na płaskich obszarach do 1 km w głąb lądu. Zdarza im się również gniazdować w pobliżu ludzkich osiedli, a nawet na nadbrzeżnych budynkach[8]. W sezonie lęgowym oddalają się do 30–40 km od kolonii, poza sezonem lęgowym przebywają na otwartym morzu. Uderzenia skrzydeł są krótkie i szybkie. Głos fulmara przypomina gdakanie lub gęganie. Są to ptaki towarzyskie. Pożywienie stanowią ryby[7], kałamarnice[8], ślimaki, skorupiaki (w tym zooplankton, np. obunogi[8]), padlina i odpadki, w tym te ze statków rybackich[7].

Lęgi

Fulmary pojawiają się w pobliżu kolonii już w marcu i kwietniu. Samce przybywają do kolonii pierwsze. Toki odbywają się na wodzie; samce podnoszą rytmicznie ciała, uderzają skrzydłami i wydają z siebie okrzyki. Ptaki z Pacyfiku dodatkowo rozwierają dzioby, ukazując jaskrawopomarańczowe gardło[7]. Okres lęgowy zaczyna się w maju, kolonie z niższych szerokości geograficznych są zajęte niemal cały rok, z wyjątkiem sierpnia–października[4]. Wysiadują je obydwa ptaki z pary, zmieniając się co kilka dni[7]. Inkubacja trwa około 7 tygodni[6]. Pisklęta wykluwają się pokryte bardzo grubym puchem i podobnie jak ptaki dorosłe występują w dwóch odmianach barwnych; mogą być białe i szare (w odmianie jasnej) lub dymnoszare (w odmianie ciemnej)[6]. Młode mając 50–60 dni opuszczają gniazdo. Nie potrafią jeszcze latać, więc po zeskoczeniu ze skał pływają po morzu. Żywią się planktonem zbieranym z powierzchni wody[7]. Fulmary zaczynają rozmnażać się w wieku 5–12 lat; dożywają do 50[9] (według innego źródła dojrzałość płciową uzyskują dopiero w wieku 9 lat[6]).

Jedna z kolonii fulmarów znajduje się na wyspie Eynhallow[12].

Status i ochrona

IUCN uznaje fulmara za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988[8]. W przeszłości fulmary były intensywnie odławiane na pokarm; sporadycznie dzieje się to dalej na Alasce, Grenlandii, Islandii, Svalbardzie i Wyspach Owczych. W niektórych koloniach szczególnym zagrożeniem dla fulmarów jest drapieżnictwo ze strony inwazyjnych ssaków, między innymi lisów, szczurów, myszy. Cierpią również wskutek wycieków ropy, szczególnie na północno-wschodnim Atlantyku, i przypadkowego połykania śmieci wyrzucanych do mórz. Łapią się również na takle. W 2016 populację oszacowano na 7 mln par lęgowych lub 20 mln osobników[8]. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za wzrostowy, ale liczebność populacji europejskiej maleje[2].

W Polsce fulmar podlega ścisłej ochronie gatunkowej[13].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c d e D. Lepage: Northern Fulmar Fulmarus glacialis. Avibase . . (ang.).
  2. ↑ a b Fulmarus glacialis, The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. ↑ a b c d Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Procellariidae Leach, 1820 – burzykowate – Petrels & Shearwaters (wersja: 2021-04-05). Kompletna lista ptaków świata . Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. .
  4. ↑ a b c d e f g h Carboneras, C., Jutglar, F., Bonan, A. & Kirwan, G.M.: Northern Fulmar (Fulmarus glacialis). del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive . 2014. .
  5. ↑ a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Petrels, albatrosses. IOC World Bird List (v11.1). . (ang.).
  6. ↑ a b c d e f Andrzej G. Kruszewicz: Ptaki Polski. T. 1. MULTICO, 2010, s. 109–110. ISBN 978-83-7073-945-4.
  7. ↑ a b c d e f g Frieder Sauer: Ptaki wodne. Warszawa: Świat Książki, 1996, s. 36, seria: Leksykon przyrodniczy. ISBN 83-7129-937-0.
  8. ↑ a b c d e f Northern Fulmar Fulmarus glacialis. BirdLife International. .
  9. ↑ a b c d Dominik Marchowski: Ptaki Polski. Kompletna lista 450 stwierdzonych gatunków. Wyd. 1. Warszawa: SBM, 2015, s. 192. ISBN 978-83-7845-983-5.
  10. ↑ Komisja Faunistyczna. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2014. „Ornis Polonica”. 56, s. 99–136, 2015. 
  11. ↑ Komisja Faunistyczna. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2007. „Notatki Ornitologiczne”. 49, s. 81–115, 2008. 
  12. ↑ Ewan W.J. Edwards i inni, Tracking a northern fulmar from a Scottish nesting site to the Charlie-Gibbs Fracture Zone: Evidence of linkage between coastal breeding seabirds and Mid-Atlantic Ridge feeding sites, „Deep Sea Research Part II: Topical Studies in Oceanography”, 98, ECOMAR: Ecosystems of the Mid-Atlantic Ridge at the Sub-Polar Front and Charlie-Gibbs Fracture Zone, 2013, s. 438–444, DOI: 10.1016/j.dsr2.2013.04.011, ISSN 0967-0645 (ang.).
  13. ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Linki zewnętrzne