Harald V
Wygląd
przypnij
ukryj
Królowa Sonja – małżonka Haralda V
Harald V (ur. 21 lutego 1937 w Skaugum) – król Norwegii od 17 stycznia 1991 roku. Jest pierwszym władcą norweskim urodzonym na norweskiej ziemi od 567 lat.
W 1968 roku ożenił się z Sonją Haraldsen. Ma z nią dwoje dzieci – Martę Ludwikę (ur. 1971) i Haakona Magnusa (ur. 1973).
Życiorys
Narodziny i chrzest
Urodził się 21 lutego 1937 roku w Skaugum, niedaleko Oslo, jako syn następcy norweskiego tronu, Olafa Glücksburga (przyszłego króla Olafa V), oraz jego żony, Marty Bernadotte. Otrzymał imię Harald. Nosiło je wcześniej czterech norweskich władców – Harald I Pięknowłosy, Harald II Szara Opończa, Harald III Srogi oraz Harald IV Gille.
Jego chrzest odbył się 31 marca 1937 roku w kaplicy Pałacu Królewskiego w Oslo. Rodzicami chrzestnymi zostali: jego dziadek i babcia ze strony ojca, Haakon VII (król Norwegii) i Maud Koburg (królowa Norwegii), dziadek i babcia ze strony matki, Karol Bernadotte (książę Västergötlandu) i Ingeborga Glücksburg (księżna Västergötlandu), a także: Leopold III Koburg (król Belgów), Jerzy VI (król Wielkiej Brytanii), Maria Teck (królowa Wielkiej Brytanii) i Ingryda Bernadotte (żona następcy tronu Danii).
Miał dwie starsze siostry – Ragnhildę (1930-2012) i Astrydę (ur. 1932). Mimo że Harald był najmłodszym z rodzeństwa, zajął drugie miejsce w linii sukcesji do norweskiego tronu, za swoim ojcem. Ówcześnie bowiem nie dopuszczano kobiet do dziedziczenia tronu.
Młodość
Dzieciństwo Haralda w Norwegii upływało spokojnie aż do II wojny światowej. Gdy wojska niemieckie zaatakowały Norwegię 9 kwietnia 1940, Marta Bernadotte uciekła z Haraldem i jego siostrami do Szwecji, a następnie Stanów Zjednoczonych, gdzie przeczekała okres wojny.
Ukończył Oslo Katedralskole w 1955 i rozpoczął studia na Uniwersytecie w Oslo w tym samym roku. Uczęszczał również do Norweskiej Szkoły Oficerów Kawalerii w Trandum i zapisał się do Norweskiej Akademii Wojskowej, którą ukończył w 1959 roku.
Następca tronu
21 września 1957 roku ojciec Haralda zasiadł na norweskim tronie jako Olaf V, a sam Harald został księciem koronnym (następcą tronu).
Po odbyciu obowiązkowej służby wojskowej rozpoczął studia w Oksfordzie. Tam w latach 1960-1962 uczęszczał na wykłady z nauk społecznych, historii i ekonomii w Balliol College.
Trzykrotnie (w 1964, 1968 i 1972) startował jako żeglarz na igrzyskach olimpijskich.
Król Norwegii
Olaf V zmarł na zawał serca 17 stycznia 1991 roku. W tej sytuacji Harald, jako następca tronu, wstąpił na norweski tron i postanowił kontynuować dewizę swojego ojca i dziadka – „Alt for Norge” (pol. „Wszystko dla Norwegii”).
W 1992 roku ustanowił Kong Olav Vs kreftforskningspris – nagrodę badawczą przyznawaną corocznie przez Norweskie Towarzystwo Onkologiczne badaczowi, który wyróżnił się swoim zaangażowaniem naukowym w walce z rakiem. Jest to najwyższa nagroda przyznawana przez Norweskie Towarzystwo Onkologiczne.
Miał raka pęcherza moczowego w 2003 roku i zwężenie aorty w 2005 roku.
Poparcie Norwegów dla monarchii sięga ok. 80%. Powszechnie uważa się, że król bardzo dobrze wykonuje swoje obowiązki i jest bardzo lubiany. Trond Norén Isaksen, norweski historyk, szukając przyczyny tego stanu rzeczy, powiedział: „Myślę, że empatia, jaką okazuje ludziom, jest ważnym powodem, dla którego jest tak popularny. Ludzie troszczą się o niego. Widać to, gdy był chory. Było wielu, którzy martwili się o to, jak sobie radzi. To nie jest oczywista sprawa”. Na początku 2022 roku podjęto jednak próbę uczynienia z Norwegii republiki. Inicjatorką obalenia monarchii była Anette Trettebergstuen, która zaledwie rok wcześniej przysięgała wierność królowi, obejmując stanowisko ministra kultury i równości płci. Ostatecznie parlament w głosowaniu opowiedział się za utrzymaniem monarchii. Wydarzenie to było jednak przedmiotem debaty publicznej – miały miejsce również różnego rodzaju manifestacje poparcia dla rodziny królewskiej. Sama Anette Trettebergstuen tłumaczyła po przegranym głosowaniu: „Kocham norweską rodzinę królewską i uważam, że wspaniale jest spotykać się z królem i księciem koronnym”. Wielu członków parlamentu wyraziło swoje poparcie dla monarchii i negatywnie oceniło próbę jej obalenia. Poparcie dla rodziny królewskiej w wyniku tego wydarzenia umocniło się i nadal – według przeprowadzonych później sondaży – wynosiło 84%.
Małżeństwo i potomstwo
W 1959 roku związał się z krawcową, Sonją Haraldsen. Z racji tego, że nie pochodziła ona z arystokratycznej rodziny i nie miała dobrego wykształcenia, początkowo nie traktowano poważnie tej relacji. Uważano, że żona Haralda – ponieważ zostanie w przyszłości królową Norwegii – powinna pochodzić z królewskiego rodu. Odpowiednimi kandydatkami wydawały się księżniczki z rodzin panujących: m.in. Zofia Glücksburg, Irena Orańska-Nassau, Małgorzata Bernadotte, Aleksandra Windsor, Irena Glücksburg, Małgorzata Orańska-Nassau czy Brygida Bernadotte.
W 1968 roku Harald miał powiedzieć swojemu ojcu, że jeśli kiedykolwiek się ożeni, to jedynie z Sonją. Olaf V, który przez prawie dekadę nie chciał dopuścić do ślubu syna ze zwykłą krawcową, ostatecznie uległ i wyraził zgodę na ślub Haralda z Sonją. Z okazji zaręczyn Harald podarował narzeczonej pierścionek należący wcześniej do jego matki. Ślub następcy tronu z Sonją Haraldsen miał miejsce 29 sierpnia 1968 roku w katedrze w Oslo.
Para ma dwoje dzieci:
Upamiętnienie
Tytulatura
21 lutego 1937 – 21 września 1957: Jego Królewska Wysokość książę Harald
21 września 1957 – 17 stycznia 1991: Jego Królewska Wysokość książę koronny Norwegii
Od 17 stycznia 1991: Jego Królewska Mość król Norwegii
Odznaczenia
Norweskie
Zagraniczne
- Krzyż Wielki Orderu Królewskiego Wiktorii (Wielka Brytania, 1955)
- Order Słonia (Dania, 1958)
- Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Białej Róży (Finlandia, 1961)
- Wielka Gwiazda Odznaki Honorowej za Zasługi dla Republiki Austrii (Austria, 1964)
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (Włochy, 1965)
- Order Jugosłowiańskiej Wielkiej Gwiazdy (Jugosławia)
- Wielki Komandor Orderu Danebroga (Dania, 1991)
- Krzyż Wielki Klasy Specjalnej Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec (Niemcy, 1994)
- Królewski Łańcuch Wiktorii (Wielka Brytania, 1994)
- Order Orła Białego (Polska, 1995)
- Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Krzyża Ziemi Maryjnej (Estonia, 1998)
- Łańcuch Krzyża Wielkiego Orderu Gwiazdy Rumunii (Rumunia, 1999)
- Krzyż Wielki Udekorowany Wielką Wstęgą Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (Włochy, 2001)
- Order Podwiązki (Wielka Brytania, 2001)
- Order Podwójnego Białego Krzyża I klasy (Słowacja, 2010)
- Order za Wybitne Zasługi (Słowenia, 2011)
- Wielki Order Króla Tomisława z Wstęgą i Wielką Gwiazdą Poranną (Chorwacja, 2011)
- Order Gwiazdy Białej I klasy z Łańcuchem (Estonia, 2014)
- Łańcuch Orderu Wyzwoliciela San Martina (Argentyna, 2018)
- Łańcuch Orderu Zasługi (Chile, 2019)
- Wielka Wstęga Orderu Leopolda (Belgia)
- Wielki Łańcuch Orderu Krzyża Południa (Brazylia)
- Order Stara Płanina (Bułgaria)
- Krzyż Wielki Legii Honorowej (Francja)
- Krzyż Wielki Orderu Zbawiciela (Grecja)
- Order Złotego Runa (Hiszpania)
- Łańcuch Orderu Karola III (Hiszpania)
- Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Lwa Niderlandzkiego (Holandia)
- Wielka Wstęga Orańskiego Orderu Domowego (Holandia)
- Order Złotej Arki (Holandia)
- Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Sokoła Islandzkiego (Islandia)
- Łańcuch z Orderem Chryzantemy (Japonia)
- Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Al-Husajna ibn Alego (Jordania)
- Wielki Krzyż ze Złotym Łańcuchem Orderu Witolda Wielkiego (Litwa)
- Order Domowy Złotego Lwa Nassau (Luksemburg)
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi Adolfa de Nassau (Luksemburg)
- Komandor Krzyża Wielkiego z Łańcuchem Orderu Trzech Gwiazd (Łotwa)
- Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Wojskowego Świętego Jakuba od Miecza (Portugalia)
- Krzyż Wielki Orderu Wojskowego Avis (Portugalia)
- Wielki Łańcuch Orderu Infanta Henryka (Portugalia)
- Krzyż Wielki Orderu Dobrej Nadziei (RPA)
- Order Królewski Serafinów (Szwecja)
- Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Chula Chom Klao (Tajlandia)
- Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Zasługi Republiki Węgierskiej (Węgry)
Odznaczenia niepaństwowe
Genealogia
Przypisy
- ↑ Who is King Harald? , Royal Central, 21 lutego 2022 (ang.).
- ↑ The farmhouse that became the setting for the start of a very important royal story , Royal Central, 21 lutego 2022 (ang.).
- ↑ a b Susan, Norwegian Royal Christenings , Unofficial Royalty, 19 stycznia 2019 (ang.).
- ↑ a b c d e f g King Harald V of Norway to celebrate 25 years on the throne , Royal Central, 11 stycznia 2016 (ang.).
- ↑ JonJ. Gelius JonJ., Kong Harald ble livvaktens redning i seilbåten , NRK, 21 lutego 2022 (norw. bokmål).
- ↑ A look at Scandinavia’s royal Olympians , Royal Central, 1 sierpnia 2021 (ang.).
- ↑ ‘Alt for Norge’: the motto that unites three kings , Royal Central, 15 stycznia 2021 (ang.).
- ↑ Tekst: Roger Øversveen og Anette Graarud Arnesen Foto:T.: R.Ø.A.G.A.F.: NTB Tekst: Roger Øversveen og Anette Graarud Arnesen Foto:T.: R.Ø.A.G.A.F.:, Det, BjørnB. Glorvigen BjørnB., Kong Harald fyller 85 år i dag , www.klikk.no (norw.).
- ↑ King Harald handed out King Olav V Cancer Research Award , Royal Central, 19 października 2021 (ang.).
- ↑ King Harald hands out the King Olav V Cancer Research Prize 2019 , Royal Central, 10 kwietnia 2019 (ang.).
- ↑ Large majority of all young Norwegians support the monarchy , Royal Central, 20 stycznia 2022 (ang.).
- ↑ 80% of Norwegians support the monarchy , Royal Central, 19 lutego 2017 (ang.).
- ↑ OdaO. Ertesvåg OdaO., Kong Harald fyller 85 år: Medfølende, beskjeden og morsom , Nye Troms, 21 lutego 2022 (norw.).
- ↑ EspenE. Teigen EspenE., Anette Trettebergstuen sverget troskap til Kongen — ber om at kongehuset fjernes , Nettavisen, 1 czerwca 2022 (norw.).
- ↑ Norway’s parliament votes over the abolishment of the monarchy , Royal Central, 8 czerwca 2022 (ang.).
- ↑ Record high support for the Norwegian monarchy , Royal Central, 9 czerwca 2022 (ang.).
- ↑ a b Gabriela, Blue Blood: Love Story: Harald & Sonja , Blue Blood, 21 lutego 2022 .
- ↑ Pochodziła z ludu, męża poznała dzięki znajomym. Kim jest Sonja, królowa Norwegii? , Viva.pl (pol.).
- ↑ Kim jest Harald V? Poznaj "ludzkiego" króla Norwegii , plejadapl, 21 lutego 2022 (pol.).
- ↑ ErinE. McDowell ErinE., 12 of the longest-lasting royal marriages in history , Insider (ang.).
- ↑ Royal Wedding Rewind: King Harald and Queen Sonja of Norway , Royal Central, 29 sierpnia 2021 (ang.).
- ↑ SCAR Composite Gazetteer , data.aad.gov.au .
- ↑ MarenM. Simonsen MarenM., Med kong Harald som hovedperson , BOK365.no, 24 lutego 2022 (norw. bokmål).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as The Decorations of HM The King , www.royalcourt.no (ang.).
- ↑ Odznaczenia na stronie rodziny królewskiej (no)
- ↑ a b Hans Majestæt Kong Harald , borger.dk (duń.).
- ↑ Suomen Valkoisen Ruusun ritarikunnan suurristin ketjuineen ulkomaalaiset saajat - Ritarikunnat , 9 października 2020 (fiń.).
- ↑ Anfragebeantwortung BKA-353.110/0073-I/4/2012 , 23 kwietnia 2012 (niem.).
- ↑ https://www.quirinale.it/onorificenze/insigniti/33500
- ↑ M.P. z 1995 r. nr 24, poz. 291
- ↑ SylwiaS. Smółkowska SylwiaS., Norweska rodzina królewska - Kierunek Norwegia , 24 października 2019 (pol.).
- ↑ president.ee , president.ee .
- ↑ DECRET 301 20/09/1999 , legislatie.just.ro .
- ↑ https://www.quirinale.it/onorificenze/insigniti/48714
- ↑ LSS, The Most Noble Order of the Garter , The British Monarchy, 11 maja 2022 (ang.).
- ↑ International links at St George's , College of St George (ang.).
- ↑ Prezident SR - Rad Bieleho dvojkríža, I. trieda , archiv.prezident.sk .
- ↑ Odlikovanja , Predsednica Republike Slovenije (słoweń.).
- ↑ Josipović dočekao norveškog kralja , Dnevnik.hr (chorw.).
- ↑ president.ee , president.ee .
- ↑ Macri y el rey Harald V abogaron por afianzar la cooperación entre la Argentina y Noruega , Casa Rosada (hiszp.).
- ↑ Presidente Piñera y Primera Dama reciben a reyes de Noruega: “Tenemos un cariño, una preocupación y un compromiso muy especial que compartimos por el medio ambiente y por la salud de nuestros océanos” , prensa.presidencia.cl .
- ↑ H.R.H. Crown Prince HARALD , MKOl (ang.).
Linki zewnętrzne
Władcy Norwegii
Przywódcy państw i premierzy rządów państw EuropyPrzywódcy państw |
|
---|
Przywódcy państw nieuznawanych |
|
---|
Premierzy rządów |
|
---|
Premierzy rządów państw nieuznawanych |
|
---|
- ↑ a b Prezydent pełni równocześnie funkcję szefa rządu.
- ↑ Republika Kosowa jest uznawana przez 97 ze 193 państw członkowskich ONZ, 22 z 27 państw członkowskich UE oraz 26 z 30 państw członkowskich NATO (stan na 4 września 2020).
- ↑ Kolegialny organ pełniący funkcję głowy państwa i szefa rządu.
Wyróżnieni
Medalem Holmenkollen
- 1895: Viktor Thorn
- 1897: Asbjørn Nilssen
- 1899: Paul Braaten, Robert Pehrson
- 1901: Aksel Refstad
- 1903: Karl Hovelsen
- 1904: Harald Smith
- 1905: Jonas Holmen
- 1907: Per Bakken
- 1908: Einar Kristiansen
- 1909: Thorvald Hansen
- 1910: Lauritz Bergendahl
- 1911: Otto Tangen, Knut Holst
- 1912: Olav Bjaaland
- 1914: Johan Kristoffersen
- 1915: Sverre Østbye
- 1916: Lars Høgvold
- 1918: Hans Horn, Jørgen Hansen
- 1919: Thorleif Haug, Otto Aasen
- 1923: Thoralf Strømstad
- 1924: Harald Økern, Johan Grøttumsbråten
- 1925: Einar Landvik
- 1926: Jacob Tullin Thams
- 1927: Hagbart Haakonsen, Einar Lindboe
- 1928: Torjus Hemmestveit, Mikkjel Hemmestveit
- 1931: Hans Vinjarengen, Ole Stenen
- 1934: Oddbjørn Hagen
- 1935: Arne Rustadstuen
- 1937: Olaf Hoffsbakken, Birger Ruud, Martin Peder Vangli
- 1938: Reidar Andersen, Johan R. Henriksen
- 1939: Sven Selånger, Lars Bergendahl, Trygve Brodahl
- 1940: Oscar Gjøslien, Annar Ryen
- 1947: Elling Rønes
- 1948: Asbjørn Ruud
- 1949: Sigmund Ruud
- 1950: Olav Økern
- 1951: Simon Slåttvik
- 1952: Stein Eriksen, Torbjørn Falkanger, Heikki Hasu, Nils Karlsson
- 1953: Magnar Estenstad
- 1954: Martin Stokken
- 1955: Haakon VII Norweski, Hallgeir Brenden, Veikko Hakulinen, Sverre Stenersen
- 1956: Borghild Niskin, Arnfinn Bergmann, Arne Hoel
- 1957: Eero Kolehmainen
- 1958: Inger Bjørnbakken, Håkon Brusveen
- 1959: Gunder Gundersen
- 1960: Helmut Recknagel, Sixten Jernberg, Sverre Stensheim, Tormod Knutsen
- 1961: Harald Grønningen
- 1962: Toralf Engan
- 1963: Alewtina Kołczina, Pawieł Kołczin, Astrid Sandvik, Torbjørn Yggeseth
- 1964: Veikko Kankkonen, Eero Mäntyranta, Georg Thoma, Halvor Næs
- 1965: Arto Tiainen, Bengt Eriksson, Arne Larsen
- 1967: Toini Gustafsson, Ole Ellefsæter
- 1968: Olaf V Norweski, Assar Rönnlund, Gjermund Eggen, Bjørn Wirkola
- 1969: Odd Martinsen
- 1970: Pål Tyldum
- 1971: Marjatta Kajosmaa, Berit Mørdre Lammedal, Reidar Hjermstad
- 1972: Rauno Miettinen, Magne Myrmo
- 1973: Einar Bergsland, Ingolf Mork, Franz Keller
- 1974: Juha Mieto
- 1975: Gerhard Grimmer, Oddvar Brå, Ivar Formo
- 1976: Ulrich Wehling
- 1977: Helena Takalo, Hilkka Kuntola, Walter Steiner
- 1979: Ingemar Stenmark, Erik Håker, Raisa Smietanina
- 1980: Thomas Wassberg
- 1981: Johan Sætre
- 1983: Berit Aunli, Tom Sandberg
- 1984: Lars Erik Eriksen, Jacob Vaage, Armin Kogler
- 1985: Anette Bøe, Per Bergerud, Gunde Svan
- 1986: Brit Pettersen
- 1987: Matti Nykänen, Hermann Weinbuch
- 1989: Marja-Liisa Kirvesniemi
- 1991: Vegard Ulvang, Trond Einar Elden, Ernst Vettori, Jens Weißflog
- 1992: Jelena Välbe
- 1993: Emil Kvanlid
- 1994: Lubow Jegorowa, Władimir Smirnow, Espen Bredesen
- 1995: Kenji Ogiwara
- 1996: Manuela Di Centa
- 1997: Bjarte Engen Vik, Stefania Belmondo, Bjørn Dæhlie
- 1998: Fred Børre Lundberg, Łarisa Łazutina, Aleksiej Prokurorow, Harri Kirvesniemi
- 1999: Kazuyoshi Funaki
- 2001: Adam Małysz, Bente Skari, Thomas Alsgaard
- 2003: Felix Gottwald, Ronny Ackermann
- 2004: Julija Czepałowa
- 2005: Andrus Veerpalu
- 2007: Simon Ammann, Frode Estil, Odd-Bjørn Hjelmeset, Harald V Norweski, Sonja (królowa Norwegii)
- 2010: Marit Bjørgen
- 2011: Janne Ahonen, Ole Einar Bjørndalen, Michael Greis, Andrea Henkel
- 2012: Magdalena Neuner, Emil Hegle Svendsen
- 2013: Tora Berger, Martin Fourcade, Therese Johaug, Gregor Schlierenzauer
- 2014: Darja Domraczewa, Eric Frenzel, Magnus Moan, Thomas Morgenstern
- 2015: Eldar Rønning, Anette Sagen, Anders Bardal, Kamil Stoch
- 2016: Noriaki Kasai, Tarjei Bø
- 2017: Marie Dorin Habert, Sara Takanashi
- 2018: Astrid (księżniczka Norwegii), Charlotte Kalla, Kaisa Mäkäräinen, Hannu Manninen
- 2021: Maren Lundby, Johannes Thingnes Bø, Dario Cologna, Johannes Rydzek
- 2022: Tiril Eckhoff, Marte Olsbu Røiseland, Johannes Høsflot Klæbo, Jørgen Graabak
- 2023: Maiken Caspersen Falla, Stefan Kraft
- 2024: Jessica Diggins, Simen Hegstad Krüger
|
Władcy państw o ustroju monarchicznym
Kontrola autorytatywna (osoba):
Encyklopedie internetowe:
Identyfikatory zewnętrzne: