Leon Piniński

Wygląd przypnij ukryj Leon Jan Piniński
Ilustracja
Portret Leona Pinińskiego z 1934 autorstwa Kazimierza Pochwalskiego
Data i miejsce urodzenia

8 marca 1857
Lwów

Data i miejsce śmierci

4 kwietnia 1938
Lwów

Namiestnik Galicji
Okres

od 1898
do 1903

Poprzednik

Eustachy Stanisław Sanguszko

Następca

Andrzej Kazimierz Potocki

Odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Złoty Wawrzyn Akademicki Odznaka Honorowa Austriackiego Czerwonego Krzyża
Leon Piniński (1905)

Leon Jan Piniński h. Jastrzębiec (ur. 8 marca 1857 we Lwowie, zm. 4 kwietnia 1938 tamże) – polski dyplomata, kolekcjoner i historyk sztuki, profesor prawa rzymskiego i rektor Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, poseł do Rady Państwa i Sejmu Krajowego, namiestnik Galicji.

Życiorys

Urodził się 8 marca 1857 we Lwowie, w ziemiańskiej rodzinie Leonarda (1824–1886) i Julii Teresy z Nikorowiczów (1833–1893). Jego braćmi byli Stanisław Antym (1854–1911), Mieczysław (1862–1918) i Aleksander August (1864–1902). Jego bratankami byli Władysław (1893–1945) i Mieczysław (1895–1945). Jego brat był dziadkiem Anny Komornickiej. Naukę na poziomie gimnazjalnym odbył w domu, a maturę zdał w Tarnopolu w 1874. Ukończył studia prawnicze na Wydziale Prawa Uniwersytetu Franciszkańskiego we Lwowie, po czym odbył studia uzupełniające w Lipsku, Berlinie i Wiedniu. Na Uniwersytecie Lwowskim w 1880 uzyskał stopień doktora, w 1886 uzyskał habilitację jako docent prawa rzymskiego. W 1891 został mianowany profesorem zwyczajnym prawa rzymskiego. Był czynnym członkiem Polskiej Akademii Umiejętności, członkiem Towarzystwa Naukowego we Lwowie.

Po kilku latach odsunął karierę naukową na rzecz polityki. Był członkiem ziemiańskiego ugrupowania Podolaków, konserwatywnym politykiem galicyjskim. W latach 1889–1898 był posłem do Rady Państwa w Wiedniu, w latach 1894–1898 zasiadał w Sejmie Krajowym we Lwowie. Od 1898 przez pięć lat do 1903 sprawował urząd namiestnika Galicji. W tym czasie podjął energiczną walkę z nacjonalizmem ukraińskim i ruchem socjalistycznym. W tymże 1898 wprowadził w 33 powiatach stan wyjątkowy, wymierzony w ruchy socjalistyczny i ludowy. W 1903 został odwołany z funkcji namiestnika, jednak zachował dożywotnie członkostwo austriackiej Izby Panów.

Po ustąpieniu z urzędu powrócił na Uniwersytet Lwowski jako profesor prawa rzymskiego. Wykładał także prawo karne. Przed 1914 był protektorem Galicyjskiego Towarzystwa Ochrony Zwierząt we Lwowie. Po wybuchu I wojny światowej w 1914 jako przedstawiciel Podolaków był członkiem sekcji wschodniej Naczelnego Komitetu Narodowego. Po wojnie podjął studia nad sztuką i muzyką oraz kolekcjonerstwo. Prowadząc cygański tryb życia artysty, podczas licznych podróży i w zaciszu domowym pisał najlepsze swoje prace. Swoje bogate zbiory ofiarował na rzecz Komitet Odnowy Wawelu (350 obrazów, głównie dzieł malarstwa włoskiego i holenderskiego), Ossolineum i innym.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości pozostawał profesorem zwyczajnym prawa rzymskiego na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Został rektorem UJK w roku akademickim 1928/1929. Otrzymał tytuł doctora honoris causa UJK, a w chwili przejścia na emeryturę w 1935 otrzymał tytuł profesora honorowego.

Był autorem wielu prac naukowych z dziedziny prawa (początkowo publikował w języku niemieckim), a także z zakresu kultury i sztuki, w tym muzyki i literatury. W 1931 została wydana publikacja pt. Leon Piniński: z okazji pięćdziesięciolecia doktoratu, a w 1936 Księga pamiątkowa ku czci Leona Pinińskiego. Poza publikacjami z dziedziny prawa był autorem dzieł z zakresu literatury i muzyki, w tym opery. Został powołany komitet dla uczczenia zasług profesora Pinińskiego, a na początku Rada Miasta Lwowa podjęła decyzję o oznaczeniu ulicy Głębokiej imieniem profesora. 18 czerwca 1936 w auli UJK odbyła się uroczystość z okazji 50-lecia pracy naukowej i obywatelskiej Leona Pinińskiego.

Otrzymał tytuły honorowego obywatelstwa miast: Skałatu (1898), Grzymałowa (1898), Przeworska (2 listopada 1899), Nowego Targu (6 czerwca 1903), Podwołoczysk (czerwiec 1903), Lwowa (1936), Tarnowa, Nowego Sącza, Jasła, Tarnopola, Grzymałowa, Drohobycza, Lubaczowa.

Był hrabią, do 1920 r. zarządzał majątkiem Grzymałów, należącym do córki swego najstarszego brata Stanisława, Julii z Pinińskich Wolańskiej. Był właścicielem dóbr Iwanówka.

Zmarł 4 kwietnia 1938. Został pochowany 6 kwietnia 1938 na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie. Nagrobek jest autorstwa Henryka Karola Periera.

Rodzina

Jego żoną była wdowa po Tadeuszu Horochu – Maria z Mniszchów – hrabianka (ur. 5 sierpnia 1858, zm. 16 lutego 1922 we Lwowie), córka szambelana austriackiego Alfonsa Mniszcha i Janiny Dunin Borkowskiej. Małżeństwem byli przez prawie dwadzieścia lat. Nie mieli dzieci.

Publikacje

Willa Leona Pinińskiego we Lwowie przy ul. Matejki 4 Grobowiec rodzinny Pinińskich na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie Prawnicze Kultura i sztuka

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Ś.p. Leon Piniński znakomity uczony i polityk. „Wschód”. Nr 80, s. 3, 10 kwietnia 1938. 
  2. ↑ Piotr Piniński: Mieczysław Piniński. Szlak wojenny. sztetl.org.pl. .
  3. ↑ Z Grzymałowa w świat antyku.
  4. ↑ Juliusz Bardach, Bogusław Leśnodorski, Michał Pietrzak: Historia ustroju i prawa polskiego. Warszawa: Wydawnictwa Prawnicze PWN, 1998, s. 397. ISBN 83-86702-28-1.
  5. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1912. Lwów: 1912, s. 1038.
  6. ↑ Konstanty Srokowski, N.K.N. Zarys historii Naczelnego Komitetu Narodowego, Kraków 1923, s. 146.
  7. ↑ Jan Draus: Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie 1918–1946. Portret kresowej uczelni. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2007, s. 24. ISBN 978-83-7188-964-6.
  8. ↑ Księga pamiątkowa ku czci Leona Pinińskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 4, nr 177 z 5 sierpnia 1936. 
  9. ↑ Komitet dla uczczenia zasług prof. dr. L. hr. Pinińskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 72 z 27 marca 1936. 
  10. ↑ Hołd półwiekowej pracy naukowej i obywatelskiej. 50-letni jubileusz prof. Leona Pinińskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 138 z 19 czerwca 1936. 
  11. ↑ Kronika. „Nowa Reforma”, s. 2, nr 92 z 23 kwietnia 1898. 
  12. ↑ Honorowe obywatelstwo. „Gazeta Lwowska”. Nr 99, s. 3, 3 maja 1898. 
  13. ↑ Kronika. „Nowa Reforma”, s. 2, nr 255 z 8 listopada 1899. 
  14. ↑ JanuszJ. Motyka JanuszJ., Przeworsk i okoliczne gminy. Przewodnik, PiotrP. Depciuch, Rzeszów: Wyd. Podkarpacki Instytut Książki i Marketingu, 2010, ISBN 978-83-61746-40-9, OCLC 750663899 .brak strony (książka)
  15. ↑ Honorowi Obywatele Miasta Nowego Targu. nowytarg.pl. .
  16. ↑ Obywatelstwo honorowe. „Kurjer Lwowski”. Nr 176, s. 4, 27 czerwca 1903. 
  17. ↑ Honorowe obywatelstwo Lwowa dla prof. L. Pinińskiego. „Kurier Warszawski”. Nr 154, s. 6, 6 czerwca 1936. 
  18. ↑ Wręczenie dyplomu obywatelstwa honorowego rektorowi prof. dr. Leonowi hr. Pinińskiemu. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 235 z 15 października 1937. 
  19. ↑ Honorowi Obywatele Miasta. jaslo.pl, 2014-07-04. .
  20. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1907. Lwów: drukarnia Władysława Łozińskiego, 1907, s. 315.
  21. ↑ Tadeusz Epsztein, Sławomir Górzyński: Spis ziemian Rzeczypospolitej Polskiej w roku 1930. Województwo stanisławowskie. Województwo tarnopolskie. ornatowski.com, 1991. .
  22. ↑ Zgon prof. Leona Pinińskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 77 z 5 kwietnia 1938. 
  23. ↑ Pogrzeb ś. p. prof. dra Pinińskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 79 z 7 kwietnia 1938. 
  24. ↑ Nekrolog. „Wschód”. Nr 80, s. 2, 10 kwietnia 1938. 
  25. ↑ Renata Wiaderna-Kuśnierz, Prawo rzymskie na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie w okresie międzywojennym (1918–1939), Toruń 2015, wyd. Adam Marszałek, s. 516.
  26. ↑ Der Thatbestand des Sachbesitzerwerbs nach gemeinem Recht : eine zivilistische Untersuchung. Bd. 1 , polona.pl  .
  27. ↑ Der Thatbestand des Sachbesitzerwerbs nach gemeinem Recht : eine zivilistische Untersuchung. Bd. 2 , polona.pl  .
  28. ↑ Pojęcie i granice prawa własności według prawa rzymskiego , Osobne odb. z „Księgi pamiątkowej” wyd. przez Uniwersytet Lwowski ku uczczeniu 500-letniego jubileuszu Uniwersytetu Krakowskiego, polona.pl  .
  29. ↑ Begriff und Grenzen des Eigenthumsrechts nach römischem Recht , polona.pl  .
  30. ↑ LeonL. Piniński LeonL., W 1400-letnią rocznicę kodyfikacji Justyniana : odczyt wygłoszony we Lwowie na zaproszenie Towarzystwa Filologicznego , Odb.: Przegląd Współczesny. 1935, nr 157., polona.pl  .
  31. ↑ LeonL. Piniński LeonL., Zamek na Wawelu , polona.pl  .
  32. ↑ LeonL. Piniński LeonL., Ewolucya i moda w pojmowaniu piękna , polona.pl  .
  33. ↑ LeonL. Piniński LeonL., Przechadzka po muzeach madryckich , polona.pl  .
  34. ↑ LeonL. Piniński LeonL., Piękno miast i zabytki przeszłości , polona.pl  .
  35. ↑ LeonL. Piniński LeonL., Muzyka jako czynnik kultury : odczyt wygłoszony dnia 7 marca we Lwowie na zaproszenie Towarzystwa Muzycznego , polona.pl  .
  36. ↑ LeonL. Piniński LeonL., Parsifal Wagnera po latach trzydziestu , polona.pl  .
  37. ↑ LeonL. Piniński LeonL., Sądy Goethego o sztuce włoskiej , polona.pl  .
  38. ↑ LeonL. Piniński LeonL., Słowo wstępne wygłoszone na otwarcie wystawy starych rycin: (królowie polscy i ich rodziny) , polona.pl  .
  39. ↑ Śladem błękitnym, ArturA. Schroeder, LeonaL. Pinińskiego., polona.pl  .
  40. ↑ a b LeonL. Piniński LeonL., Shakespeare : wrażenia i szkice z twórczości poety. Cz. 1, Problem autorstwa ; Charakterystyka ogólna ; Wielkie tragedje i dramaty ze świata starożytnego , polona.pl  .
  41. ↑ LeonL. Piniński LeonL., Shakespeare : wrażenia i szkice z twórczości poety. Cz. 2, Dramaty z dziejów Anglji ; Komedje , polona.pl  .
  42. ↑ LeonL. Piniński LeonL., Wspomnienia o Juljanie Dunajewskim , polona.pl  .
  43. ↑ M.P. z 1925 r. nr 102, poz. 433 „za wybitną działalność narodową, naukową i społeczną”.
  44. ↑ M.P. z 1937 r. nr 257, poz. 406 „za wybitną twórczość naukową, związaną z literaturą piękną”.
  45. ↑ Kronika. Odznaczenia Czerwonego Krzyża. „Gazeta Lwowska”, s. 4, nr 13 z 18 stycznia 1917. 

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Namiestnicy Królestwa Galicji i Lodomerii

Rektorzy Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie (1919-1939)
Gubernatorzy i namiestnicy Galicji
Gubernatorzy
Gubernatorzy wojskowi
Generał-gubernatorzy
Namiestnicy
Generał-gubernatorzy
Kontrola autorytatywna (osoba):Encyklopedia internetowa: