Data i miejsce urodzenia |
26 czerwca 1910 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
31 sierpnia 1950 |
Narodowość |
polska |
Alma mater |
Politechnika Warszawska |
Praca | |
Styl | |
Projekty |
hala wystawowa Paraboleum w Raleigh (USA) |
Maciej Nowicki, Matthew Nowicki (ur. 26 czerwca 1910 w Czycie w Kraju Zabajkalskim na Syberii, zm. 31 sierpnia 1950 na Pustyni Libijskiej koło Wadi an-Natrun w Egipcie) – polski architekt i rysownik.
Autor nowatorskiej hali wystawowej, znanej w Polsce jako Paraboleum (obecnie hala widowiskowo-sportowa J.S. Dorton Arena) w Raleigh, zbudowanej po jego śmierci w 1952 roku. Kierował Wydziałem Architektury North Carolina State University.
Zginął w katastrofie lotniczej samolotu Lockheed L-749A Constellation linii lotniczych TWA (lot rejsowy nr 903) wracając z Indii, gdzie projektował nowe miasto Czandigarh.
Urodził się na Syberii w obecnym mieście obwodowym Czyta, jako syn szlacheckiej rodziny. Jego ojciec był konsulem II Rzeczypospolitej w Chicago w 1920 roku. Wychował się w Krakowie i Warszawie.
Razem ze swoją przyszłą żoną (ślub w 1938 roku) Stanisławą Sandecką zdobył szerokie uznanie za rysunek podczas studiów na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej w latach 1928–1936. Oboje byli uważani za czołowych rysowników przedwojennej Polski. Wspólnie wygrali kilka konkursów architektonicznych, odbyli staż u Le Corbusiera. Zaprojektowali i wybudowali m.in. modernistyczny Dom Wycieczkowy w Augustowie (dzisiejszy Zajazd „Hetman”).
Pierwszą jego realizacją w Warszawie była modernistyczna willa z nurtu puryzmu, inspirowana twórczością Le Corbusiera, zaprojektowana dla rodziców, wzniesiona w latach 1931–1933 przy ul. Daniłowskiego 45, charakteryzowała się od frontu czystą, białą, wysoką i prostokątną fasadą z jednym tylko mocnym akcentem okrągłego okna w jej lewym dolnym rogu (po wojnie dom oszpecono przebudową), z tyłu zachowano taras prowadzący do ogrodu. Razem ze Zbigniewem Karpińskim zaprojektował również wielofunkcyjny budynek sportowy dla Klubu Sportowego „Orzeł“ wzniesiony w latach 1938–1939 przy ul. Podskarbińskiej 11.
Walczył w 1939 roku w obronie Polski i podczas okupacji w Armii Krajowej. Potajemnie wykładał architekturę i prowadził pracownię architektoniczną (m.in. ucząc Małgorzatę Handzelewicz-Wacławek).
Po wyjeździe z Polski jesienią 1945 roku (M. Nowicki jako attaché kulturalny w polskim konsulacie w Chicago), osiedlili się w Nowym Jorku. Tam podjął współpracę jako visiting critic w Pratt Institute i uczestniczył w projektowaniu powstającego nowojorskiego centrum ONZ. Tam też zetknął się ze znanym historykiem i krytykiem Lewisem Mumfordem, który polecił Polaka na stanowisko tymczasowego szefa Szkoły Projektowania (Acting Head of the School of Design) North Carolina State College w Raleigh (obecnie North Carolina State University), a jego żona, w USA znana jako Stanislawa Nowicki, została tamże assistant visiting professor (profesor wizytującą), przed podjęciem kariery naukowej, trwającej aż do emerytury na Uniwersytecie Pensylwanii w Filadelfii.
W 1949 roku poznał i zaprzyjaźnił się z Eero Saarinenem. Razem wykonali szkice projektowe kampusu Uniwersytetu Brandeisa.
Po odmowie powrotu do Polski w PRL wydano na niego „wyrok cywilny”, polegający na wykreśleniu jego nazwiska z publikowanych w tym okresie w kraju historii polskiej architektury. Przywrócili pamięć o nim Rosjanie, proponując jego biografowi – Tadeuszowi Baruckiemu wydanie niewielkiej popularnej publikacji o nim, która ukazała się w ZSRR w 1975 roku.
Zginął 31 sierpnia 1950 roku w katastrofie lotniczej podczas lotu rejsowego TWA nr 903 na trasie Bombaj – Kair – Rzym – Nowy Jork. Samolot L-749A rozbił się na Pustyni Libijskiej koło Wadi an-Natrun w Egipcie, podczas awaryjnego lądowania spowodowanego pożarem i odpadnięciem silnika nr 3. Było 55 ofiar (wszyscy na pokładzie: 7 członków załogi, 48 pasażerów).
Symboliczny grób Macieja Nowickiego znajduje się na warszawskim cmentarzu Wawrzyszewskim na Bielanach. Znajduje się on w alei prowadzącej na wprost od bramy głównej przy ulicy Wólczyńskiej, 40 m od bramy, po prawej, w kwaterze 4A. Na grobie jest nieaktualny napis, że samolot, którego Nowicki był pasażerem, rozbił się w nieznanym miejscu.