Mare Imbrium
Dzisiaj wkroczymy w ekscytujący świat Mare Imbrium. Temat ten wzbudził zainteresowanie milionów ludzi na całym świecie i nie ma w tym nic dziwnego. Znaczenie Mare Imbrium zostało omówione i przeanalizowane w różnych obszarach, od nauki po kulturę popularną. W tym artykule proponujemy przeanalizować różne aspekty związane z Mare Imbrium, od jego historycznego pochodzenia po jego dzisiejsze znaczenie. Mamy nadzieję, że ten artykuł nie tylko zaspokoi Twoją ciekawość dotyczącą Mare Imbrium, ale także zainspiruje Cię do głębszego zagłębienia się w jego badanie i zrozumienie.
| |
| Ciało niebieskie | |
|---|---|
| Średnica krateru |
1123 km |
| Głębokość krateru |
7 km (bez pokładów lawy ok. 12 km) |
| Wiek |
3,85 – 3,77 Ga |
| Źródło nazwy |
"Morze Deszczów" |
Położenie na mapie Księżyca  | |
 32°48′N 15°36′W/32,800000 -15,600000
| |
A – Sinus Iridum (Zatoka Tęczy)
B – Montes Jura (Góry Jura)
C – Platon
D – Montes Alpes (Alpy)
E – Aristillus
F – Autolykos
G – Archimedes
H – Palus Putredinis (Bagno Zgnilizny)
I – Szczelina Hadley
J – Miejsce lądowania Apollo 15
K – Montes Apenninus (Apeniny)
L – Eratostenes
M – Montes Carpatus (Karpaty)
N – Kopernik
O – Montes Caucasus (Kaukaz)
Mare Imbrium (łac. Morze Deszczów) – położone na bliższej stronie Księżyca, drugie co do wielkości (po Oceanus Procellarum) morze księżycowe i drugi co do wielkości basen uderzeniowy na Księżycu (po basenie Biegun Południowy – Aitken). Uformowało się wskutek wypełnienia bazaltem wielkiego krateru powstałego po uderzeniu meteorytu ok. 3,85–3,77 mld lat temu. Zderzenie to zakończyło w historii Księżyca okres zwany nektaryjskim i zapoczątkowało okres imbryjski.
Współrzędne selenograficzne środka Morza Deszczów wyznaczone przez Międzynarodową Unię Astronomiczną (IAU) to ☾ 32,8°N 15,6°W/32,800000 -15,600000. Jest ono w przybliżeniu okrągłe i ma średnicę 1123 km.
Otoczenie
Na zachodzie bazaltowe równiny Mare Imbrium przechodzą w Oceanus Procellarum (Ocean Burz). Na północnym zachodzie leży Sinus Iridum (Zatoka Tęczy) z Promontorium Laplace i Palus Nebularum (Błoto Mgieł) na wschodzie. Na północy Montes Alpes oddzielają Morze Deszczów od Mare Frigoris (Morza Zimna). W rejonie Alp leży też znaczny krater Platon, a na terenie Morza również duży, wypełniony bazaltem Krater Archimedes. Na wschodzie granicę między Mare Imbrium i Mare Serenitatis (Morze Jasności) stanowi Montes Caucasus.
Łańcuchy górskie
Basen morza otoczony jest trzema kolistymi pierścieniami gór powstałymi podczas zderzenia. Zewnętrzny pierścień ma średnicę ok. 1300 km i dzieli się na trzy części: Montes Carpatus na południu, Montes Apenninus na południowym wschodzie i Kaukaz na wschodzie. Środkowy pierścień tworzą Alpy i górzyste rejony kraterów Archimedes i Platon. Wewnętrzny pierścień o średnicy 600 km jest w większej części przykryty bazaltem morza. Wzgórza wznoszą się niewiele ponad równinę Mare Imbrium, tworząc niewyraźny zarys okręgu. Zewnętrzne góry osiągają wysokość 7 km ponad powierzchnię Morza Deszczów.
Podłoże
Centralnie pod powierzchnią Mare Imbrium znajduje się maskon (od mass concentration) - anomalia gęstości. Nadwyżka masy w tym miejscu odpowiada od 0,015% do 0,045% masy Księżyca. Powoduje ona zmianę toru lotu przelatujących tam sztucznych satelitów o około 60 do 100 m.
Powstanie
Uderzenie meteorytu prawie 4 miliardy lat temu, które stworzyło Morze Deszczów, było drugim co do wielkości w historii Księżyca. Jego energia kinetyczna o rzędzie wielkości 1027 J była tak duża, że wystarczyłaby już sto razy większa, aby zniszczyć Księżyc całkowicie. Uderzenie uformowało trzy pierścienie gór i stworzyło zarys promienistych i współśrodkowych uskoków wokół krateru. W ciągu następnych 100 milionów lat basen wypełnił się magmą z wnętrza Księżyca, która przykryła szczeliny w dnie, tak że powstała widoczna teraz bazaltowa powierzchnia morza o maksymalnej różnicy wysokości 100 m i charakterystycznym ciemnym zabarwieniu. Wokół zalanego krateru znajdują się głębokie rowy. Przyjmuje się, że zostały one wyorane w powierzchni Księżyca przez materiał wyrzucony podczas uderzenia pod małym kątem.
W miejscu leżącym dokładnie z drugiej strony Srebrnego Globu na niewidocznej stronie Księżyca, położony jest nierówny, wyżynny teren. Zbiegły się tam fale sejsmiczne powstałe w trakcie uderzenia. Związek tego miejsca ze zderzeniem potwierdziły symulacje komputerowe, według których ten obszar został wtedy podniesiony o 10 m.
Misje statków kosmicznych
Apollo 15 wylądował w rejonie szczeliny Hadley u stóp góry Hadley, gdzie powinny znajdować się ślady uderzenia asteroidy. Na podstawie znalezionych brekcji i innych skał powstałych w czasie zderzenia określono dokładny wiek Mare Imbrium.
Ta, jak również inne misje Apollo 12, 14 i 16, zostawiły na powierzchni Księżyca aparaturę badawczą, był to tzw. eksperyment ALSEP (Apollo Lunar Surface Experiments Package). Aparatura wyposażona była m.in. w sejsmograf.
Mare Imbrium zostało również zbadane przez pojazdy bezzałogowe. Pierwszym z nich był sterowany z Ziemi radziecki łazik Łunochod 1, który wylądował w 1970 roku. Przejechał on ok. 10,5 km przez równiny morza i dostarczył znaczną liczbę zdjęć, ale przede wszystkim dane o właściwościach fizycznych miejscowego regolitu. W 2013 roku na Mare Imbrium wylądowała chińska sonda Chang’e 3 z łazikiem Yutu.
Nazwa
Określenie Mare Imbrium zostało użyte po raz pierwszy przez Giovanniego Ricciolego w 1651 r. W następnych stuleciach w użyciu była również nazwa Mare Austriacum (Michael Florent van Langren, zwany Langrenusem, 1645) oraz Lacus Marinus (Jan Heweliusz). Dopiero w XIX wieku przyjęto nazewnictwo wprowadzone przez Ricciolego dla struktur księżycowych, a w 1935 MUA oficjalnie uznała nazwę Mare Imbrium.
Zdjęcia
-
Położenie Mare Imbrium -
Mare Imbrium dominuje w środku północnej części Księżyca -
Morze Deszczów z Zatoką Tęczy i Jurą pokreślone przez terminator (zdjęcie z Ziemi 150 milimetrowym teleskopem) -
Południowa część Mare Imbrium: na pierwszym planie krater Pytheas (20 km), na horyzoncie za pasmem Karpatów krater Kopernik (107 km) (Apollo 17, NASA)
Bibliografia
- I. N. Galkin, W. W. Schwarew: Reise zum Mittelpunkt des Mondes. Kleine Naturwissenschaftliche Bibliothek. Bd 46. MIR, Moskau 1980, 1983, BSB B. G. Teubner, Leipzig 1980, 1983. ISSN 0232-346X (dane o zderzeniu i wieku)
Linki zewnętrzne
