Marian Lalewicz
Obecnie Marian Lalewicz to problem, który dotyka dużą liczbę ludzi na całym świecie. Wraz z postępem technologii i globalizacją, Marian Lalewicz stał się tematem o ogromnym znaczeniu w naszym społeczeństwie. Niezależnie od tego, czy chodzi o sferę osobistą, rodzinną, zawodową czy społeczną, Marian Lalewicz wpływa na życie ludzi na różne sposoby. W tym artykule dokładnie zbadamy wpływ Marian Lalewicz i omówimy różne perspektywy i rozwiązania pozwalające rozwiązać ten ważny problem dzisiaj.
 Marian Lalewicz, ok. 1920 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość |
polska |
| Dziedzina sztuki |
architektura, konserwacja zabytków architektury |
| Epoka |
klasycyzm |
| Odznaczenia | |
 
| |
.jpg)
Marian Lalewicz (ur. 21 listopada 1876 w Wyłkowyszkach, zm. 21 sierpnia 1944 w Warszawie)[1] – polski architekt, przedstawiciel akademickiego klasycyzmu[2].
Życiorys
W 1895 r. ukończył gimnazjum w Suwałkach. Studiował na Wydziale Architektury Cesarskiej Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu, kończąc studia z wyróżnieniem w 1901 r. Dzięki uzyskanemu stypendium kształcił się w Szwecji, Norwegii, Niemczech, Austrii i Włoszech. Do 1917 r. wykładał historię sztuki i architektury w uczelniach petersburskich, jednocześnie projektując budowle w Moskwie i Petersburgu.
Po powrocie do kraju (1918) wykładał w Akademii Sztuk Pięknych i na Politechnice Warszawskiej[1]. W latach 1925–1927 dziekan Wydziału Architektury, a w 1935–1938 prorektor Politechniki Warszawskiej. Działał w Towarzystwie Opieki nad Zabytkami Przeszłości pełniąc od 1930 r. aż do wybuchu wojny funkcję prezesa Towarzystwa.
Podczas obrony Warszawy w 1939 r. komendant Pogotowia Technicznego. Uczestniczył w tajnym nauczaniu studentów architektury, od 1942 r. nauczyciel w Państwowej Wyższej Szkole Technicznej. W 1943 r. został wysiedlony przez Niemców ze swojego domu przy ul. Górnośląskiej 41[3]. Zamieszkał przy ul. Muranowskiej 12.
Został rozstrzelany przez Niemców w czasie powstania warszawskiego w sierpniu 1944 wraz z ok. 200 innymi osobami w egzekucji przy ul. Dzikiej 17[4]. Jego symboliczny grób znajduje się na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 244-I-29)[5].
Był autorem słownika zwrotów używanych w literaturze w czterech językach, który zaginął w czasie powstania warszawskiego[1].
Ważniejsze projekty w Rosji
- Pałacyk M. K. Pokotiłowej w Petersburgu (1909)
- Dom towarowy firmy futrzarskiej Mertensa w Petersburgu (1911–1912)
- Kamienica M. Sołowiejczika w Petersburgu przy ul. Pestela 7 (1911–1913)
- Kinoteatr „Parisiana” w Petersburgu (1913–1914)
- Gmach Banku Syberyjskiego przy ul. Newski Prospekt 44 w Petersburgu (1908–1910)
- Budynek administracyjny Towarzystwa Rosyjsko-Amerykańskiej Manufaktury „Trieugol’nik” w Moskwie (1916)
- Osiedle przy zakładzie produkcyjnym KZVS (państwowa fabryka samobieżnych pojazdów wojskowych), którą wybudowała brytyjska spółka BECOS w Podlipkach (obecnie Korolew) (częściowa realizacja)[6].
Ważniejsze projekty w Polsce
- gmach Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych przy ul. Targowej 74 w Warszawie (1928–1929)
- gmach Banku Rolnego przy ul. Nowogrodzkiej 50 w Warszawie (1926–1927)
- Budynek Państwowego Instytutu Geologicznego przy ul. Wiśniowej 4 w Warszawie (1923–1930)[1]
- kamienica przy ul. Mokotowskiej 51/53 w Warszawie (1923–1925)
- kamienica Ericssona o dwóch frontach przy Al. Ujazdowskich 47/ul. Mokotowskiej 60 w Warszawie (1922–1925)
- zespół domów mieszkalnych Pocztowej Kasy Oszczędności przy ul. Bugaj 5 w Warszawie (1921–1923)
- dom własny w Kolonii Profesorskiej przy ul. Górnośląskiej 41 w Warszawie
- gmach Banku Polskiego przy pl. Wojciecha Bogusławskiego 2 w Kaliszu (1924–1926)
- koszary Marynarki Wojennej – obecnie siedziba Akademii Marynarki Wojennej w Gdyni (1927)
- kościół garnizonowy w Gdyni (1935–1939)
- budynek Szpitala Morskiego w Gdyni[1]
- gmach Banku Polskiego przy ul. Stanisława Małachowskiego 7 w Sosnowcu (1922–1924)
- budynek Narodowego Banku Polskiego w Siedlcach
- przebudowa tzw. koszar świętokrzyskich w Lublinie na gmach Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
- gmach Państwowego Banku Rolnego w Lublinie (obecnie NBP).
- gmach Banku Rolnego w Toruniu (1937–1939)
- budynek Państwowego Banku Rolnego w Łucku
- budynek Banku Związku Spółek Zarobkowych przy ul. Sienkiewicza 24 w Łodzi[1]
- willa W. Staniszewskiego w Zalesiu Dolnym[1]
- przywrócenie Pałacowi Staszica przebudowanemu na cerkiew św. Tatiany Rzymianki pierwotnego klasycystycznego wyglądu (1924–1926)
Oprócz tego kierował pracami konserwatorskimi w warszawskich pałacach: Rady Ministrów (1918–1921), Prymasowskim (adaptacja na siedzibę Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych), Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu i Ministra Skarbu (na siedzibę Ministerstwa Skarbu)[7] oraz Raczyńskich (adaptacja na siedzibę Ministerstwa Sprawiedliwości). Według projektu Mariana Lalewicza przebito ulicę Bonifraterską przez budynek Sądu Apelacyjnego (1936–1937)[8].
W 1939 opracował niezrealizowany projekt rekonstrukcji Kaplicy Moskiewskiej[9].
Życie prywatne
Miał syna Witolda, również architekta[10].
Odznaczenia
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)[11]
- Złoty Wawrzyn Akademicki (7 listopada 1936)[12]
Upamiętnienie
Przypisy
- ↑ a b c d e f g Stanisław Łoza: Architekci i budowniczowie w Polsce. Warszawa: Budownictwo i Architektura, 1954, s. 167.
- ↑ Adam Zwoliński: Marian Lalewicz (1876-1944). Pracownia Historyczna BGPW. . (pol.).
- ↑ Tel. 9 47 56 Lalewicz Marian, arch., ul. Górnośląska 41 Polska Akcyjna Spółka Telefoniczna: Spis abonentów warszawskiej sieci telefonów Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej 1938–1939, s. 237. 1938. . (pol.).
- ↑ Jerzy Majewski, Tomasz Urzykowski: Przewodnik po powstańczej Warszawie. Warszawa: Muzeum Powstania Warszawskiego, 2012, s. 306. ISBN 978-83-273-0091-1.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: STANISŁAW LALEWICZ, Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne .
- ↑ Grishin Igor, Dom BECOS w Królowej , VOOPIK, 1 lutego 2020 .
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 599, 601. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Encyklopedia Warszawy . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 407. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Tadeusz Prus-Faszczewski: Symbol chwały wojennej Polski wstaje z ruin. Tygodnik Ilustrowany, 8 stycznia 1939, 2 (4,082) s. 31–32. . Cytat: W roku bieżącym nastąpi całkowita renowacja kaplicy według planów prof. Politechniki Warszawskiej Mariana Lalewicza. (pol.).
- ↑ Grzegorz Mika. Pałac kolejowy przy Targowej. „Skarpa Warszawska”, s. 9, luty 2024.
- ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 18.
- ↑ M.P. z 1936 r. nr 261, poz. 460 „za wybitne zasługi dla polskiej sztuki w ogóle”.
- ↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 402. ISBN 83-86619-97X.
Bibliografia
- Hanna Krzyżanowska, Lalewicz Marian, Polski słownik biograficzny konserwatorów zabytków, z. 1, Poznań, Stowarzyszenie Konserwatorów Zabytków, 2000, ISBN 83-900862-7-1.
- Adam Zwoliński: Marian Lalewicz (1876–1944). Pracownia Historyczna Politechniki Warszawskiej, 1984. . (pol.).
- prof. arch. Marian Lalewicz. SARP, 2017-12-27. . (pol.).