Nadrenia Północna-Westfalia

Nadrenia Północna-Westfalia

Nordrhein-Westfalen

kraj związkowy
Landtag Nadrenii Północnej-Westfalii
Herb Flaga
Państwo	Niemcy
Stolica	Düsseldorf
Kod ISO 3166-2	DE-NW
Premier	Hendrik Wüst (CDU)
Powierzchnia	34 110,26 km²
Populacja (31 Grudnia 2022) • liczba ludności	18 139 116[1]
• gęstość	532 os./km²
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba rejencji	5
Liczba miast na prawach powiatu	22
Liczba powiatów	31
Liczba gmin	396
Liczba przedstawicieli w parlamencie
Liczba przedstawicieli w Bundesracie	6
Położenie na mapie Niemiec
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Nadrenia Północna-Westfalia (niem. Nordrhein-Westfalen; dolnoniem. Noordrhien-Westfalen; NW; NRW) – kraj związkowy w zachodniej części Niemiec, największy pod względem liczby ludności, liczy 18 139 116 mieszkańców (31 grudnia 2022). Stolicą kraju związkowego jest Düsseldorf, największym miastem – Kolonia.

W starożytności sięgały tu granice Cesarstwa Rzymskiego. Rzymskimi miastami były m.in. Kolonia, Akwizgran, Bonn i Jülich. We wczesnym średniowieczu obszar znajdował się we władaniu frankijskim, a Akwizgran został główną rezydencją Karola Wielkiego, pierwszego zachodniego cesarza rzymskiego od czasu upadku cesarstwa zachodniorzymskiego. Katedra w Akwizgranie jest miejscem jego spoczynku. W X wieku region dzielił się na Lotaryngię (część południowo-zachodnia ze starożytnymi miastami Kolonią i Akwizgranem) i Westfalię (północ i wschód z wczesnośredniowiecznymi Dortmundem i Münsterem). W XI–XII w. z Lotaryngii wyodrębniły się księstwa Jülich, Kleve i Bergu, natomiast w westfalskiej części regionu powstały w XII w. Lippe, księstwo biskupie Münsteru i hrabstwo Mark, jednakże wiodącym krajem pozostawało arcybiskupstwo Kolonii, przekształcone w XIV w. w Elektorat Kolonii. W 1288 od arcybiskupstwa odłączyła się Kolonia, by zostać wolnym miastem. Wolnymi miastami zostały w średniowieczu także Akwizgran i Dortmund. W latach 1521–1614 istniały Zjednoczone Księstwa Jülich-Kleve-Berg, a od 1556 r. fragment regionu z miastami Geldern, Kevelaer i Straelen przy współczesnej granicy z Holandią przynależał do Hiszpanii. Hiszpania utraciła miasta wskutek wojny o sukcesję hiszpańską w 1713 r. na rzecz Prus.

W drugiej połowie XVIII w. obszar na lewym brzegu Renu został opanowany przez Francję, a na początku XIX w. także północna część regionu znalazła się w granicach Francji. Po porażce Francji w 1815 r. większość obszaru, z wyjątkiem Księstwa Lippe, włączono do Prus. Utworzono prowincje Westfalia oraz Nadrenia, w granicach której znalazły się również ziemie zajęte przez Prusy w 1815 r. kosztem Luksemburga (II rozbiór Luksemburga). W 1871 r. cały obszar znalazł się w granicach Cesarstwa Niemieckiego.

Kraj związkowy Nadrenia Północna-Westfalia został utworzony 23 sierpnia 1946 na podstawie zarządzenia nr 46 Dowództwa brytyjskiej strefy okupacyjnej w Niemczech^[2] z połączenia północnej części dawnej pruskiej prowincji Nadrenia oraz pruskiej prowincji Westfalia – południowo-zachodniej części Westfalii^[3]. Stąd przymiotnik „północna” w nazwie odnosi się do pierwszego członu: „Nadrenia”, a nie członu „Westfalia”. Pół roku później, zarządzeniem nr 77 z 21 stycznia 1947 przyłączono do niego dawne Wolne Państwo Lippe (wcześniej Księstwo Lippe), wtedy Nadrenia Północna-Westfalia uzyskała swój ostateczny kształt.

Współcześnie Nadrenia Północna-Westfalia pozostaje największym skupiskiem osób z polskim tłem migracyjnym w Niemczech, liczącym ponad 700 tys. osób^[4].

Nadrenia Północna-Westfalia leży w zachodniej części Niemiec, graniczy z Holandią i Belgią. Zaludnienie wynosi 18 139 116 mieszkańców (stan: 31 grudnia 2022), powierzchnia 34 110,26 km². Większą część powierzchni zajmują niziny, a także niskie pasma górskie Reńskich Gór Łupkowych: w centrum Lennegebirge(inne języki), na południu Westerwald, na wschodzie i południowym wschodzie Las Teutoburski, Plackwald(inne języki), Ebbegebirge(inne języki), Eggegebirge(inne języki), Rothaargebirge, Saalhauser Berge(inne języki), a na południowym zachodzie, przy granicy z Belgią, wschodnie stoki Ardenów. Najwyższy szczyt to Langenberg (843,2 m n.p.m.). Główne rzeki: Ren, Ruhra, Ems, Wezera połączone kanałami: Śródlądowym, Ren-Herne, Dortmund-Ems. Nadrenia Północna-Westfalia jest najsilniej uprzemysłowionym krajem związkowym Niemiec, z głównym regionem przemysłowym – Zagłębiem Ruhry.

Nadrenia Północna-Westfalia składa się z pięciu rejencji: Arnsberg, Detmold, Düsseldorf, Kolonia i Münster, 31 powiatów ziemskich (Kreise), 22 miast na prawach powiatu (kreisfreie Stadt) oraz 396 gmin (Gemeinde).

Liczba mieszkańców na dzień 31 grudnia 2022

• Kolonia (niem. Köln), 1 084 831
• Düsseldorf, 629 047
• Dortmund, 593 317
• Essen, 584 580
• Duisburg, 502 211
• Bochum, 365 742
• Wuppertal, 358 876
• Bielefeld, 338 332
• Bonn, 336 465; dawna stolica RFN, obecnie Bundesstadt (pol. miasto federalne) z niektórymi centralnymi urzędami

(niem. kreisfreie Stadt) w kolejności alfabetycznej:

Ten artykuł od 2025-01 wymaga modyfikacji na podstawie najświeższych informacji.

Niektóre treści są na pewno lub najprawdopodobniej nieaktualne. Artykuł należy zweryfikować, wskazując w przypisach źródła informacji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Koalicja rządząca: koalicja CDU/Sojusz 90/Zieloni

Skład Landtagu:

• CDU – 72
• SPD – 69
• FDP – 28
• Partia Zielonych – 14
• AfD – 16

Ostatnie wybory: 14 maja 2017

Najbliższe wybory: 2022

• 1946–1947: Rudolf Amelunxen (Z)
• 1947–1956: Karl Arnold (CDU)
• 1956–1958: Fritz Steinhoff(inne języki) (SPD)
• 1958–1966: Franz Meyers(inne języki) (CDU)
• 1966–1978: Heinz Kühn (SPD)
• 1978–1998: Johannes Rau (SPD)
• 1998–2002: Wolfgang Clement (SPD)
• 2002–2002: Michael Vesper(inne języki) (G, p.o.)
• 2002–2005: Peer Steinbrück (SPD)
• 2005–2010: Jürgen Rüttgers (CDU)
• 2010–2017: Hannelore Kraft (SPD)
• 2017–2021: Armin Laschet (CDU)
• od 2021: Hendrik Wüst (CDU)^[5]

Podstawą rozwoju są bogate złoża węgla kamiennego w Zagłębiu Ruhry i węgla brunatnego w Zagłębiu Dolnoreńskim oraz rudy żelaza, cynku, ołowiu, soli kamiennej i potasowej^[6].

Rozwinięty przemysł rafineryjny, petrochemiczny, koksochemiczny, hutniczy, metalowy, maszynowy, elektrotechniczny, elektroniczny, precyzyjny, samochodowy, taboru kolejowego, stoczniowy, chemiczny, materiałów budowlanych, szklarski, drzewny, włókienniczy, odzieżowy oraz spożywczy^[6].

Rolnictwo jest oparte na uprawie jęczmienia, pszenicy, buraków cukrowych, roślin pastewnych, ziemniaków, warzyw oraz hodowli trzody chlewnej, bydła, drobiu^[6].

Bardzo gęsta sieć transportowa, liczne węzły kolejowe, kanały śródlądowe, porty rzeczne (największy w Duisburgu), dwa porty lotnicze o znaczeniu międzynarodowym: w Kolonii i Düsseldorfie.

• Ewald Gläßer, Martin W. Schmied, Claus-Peter Woitschützke: Nordrhein-Westfalen. Justus Perthes Verlag Gotha 1997, ISBN 3-623-00691-2.

• Landesportal Nordrhein-Westfalen
• Historia Westfalii. westfaelische-geschichte.de. .