Norweskie Siły Zbrojne

Wygląd przypnij ukryj Norweskie Siły Zbrojne
Ilustracja
Państwo

 Norwegia

Data sformowania

1628

Dane podstawowe
Liczebność

26,2 tys.

Budżet wojskowy
Kwota

7 mld USD

Norweskie Siły Powietrzne posiadają 47 samolotów F-16A oraz 10 F-16B Bell 412SP Norweski samolot transportowy C-130

Norweskie Siły Zbrojne (norw. Forsvaret) – formacja wojskowa stojąca na straży suwerenności Królestwa Norwegii.

Wojska norweskie w 2014 roku liczyły 26,2 tys. żołnierzy służby czynnej oraz 45,3 tys. rezerwistów. Według rankingu Global Firepower (2014) norweskie siły zbrojne stanowią 39. siłę militarną na świecie, z rocznym budżetem na cele obronne w wysokości 7 mld dolarów (USD).

Norweskie Siły Zbrojne zostały utworzone w 1628 roku. Podlegają Ministerstwu Obrony (ministrem obrony jest Anne-Grete Strøm-Erichsen), a ich naczelnym dowódcą jest formalnie król Harald V, a faktycznie Szef Sztabu Generalnego gen. Sverre Diesen. Od 1949 roku Norwegia jest członkiem NATO.

Norweskie Siły Zbrojne składają się z 4 komponentów Królewskiej Armii Norweskiej (Hæren), Królewskiej Marynarki Wojennej (Sjøforsvaret), Królewskich Sił Powietrznych (Luftforsvaret) i Obrony Krajowej (Heimevernet).

Dowodzeniem Siłami Zbrojnymi Norwegii zajmują się: Sztab Generalny w Oslo, Narodowe Dowództwo Sił Połączonych w Jåttå koło Stavanger (dowodzi operacjami sił norweskich na całym świecie) i Organizacja Logistyczna Sił Zbrojnych Norwegii w Kolsaas koło Oslo (odpowiada m.in. za zakupy, inwestycje, zaopatrzenie, systemy informatyczne, magazyny materiałowe i składy wojskowe).

Królewska Armia Norweska

Liczebność

Organizacja

Armia Norweska składa się z następujących dowództw:

W skład Armii Norweskiej wchodzą następujące jednostki:

Gwardziści Królewscy podczas uroczystej zmiany warty w Oslo Uzbrojenie

Oddziały specjalne używają następującego uzbrojenia:

Królewska Marynarka Wojenna

Bandera Norweskiej Królewskiej Marynarki Wojennej

Liczebność

Organizacja

Uzbrojenie

Norweska Straż Przybrzeżna użytkuje wiele jednostek o dużej wyporności, w sumie 5 okrętów można zakwalifikować jako fregaty, a 6 jako korwety. Największy okręt KMW użytkuje właśnie Straż Przybrzeżna, patrolowiec-lodołamacz „Svalbard” o wyporności 6500 ton.

Okręty Królewskiej Marynarki Wojennej noszą prefiksy „KNM” (od Kongelig Norsk Marine) lub – w języku angielskim – „HMNoS” (od His/Her Norwegian Majesty's Ship). Okręty Straży Przybrzeżnej mają prefiksy „KV” lub – po angielsku – „NoCGV” (Norwegian Coast Guard Vessel).

Królewskie Siły Powietrzne

Znak na samolotach Norweskich Sił Powietrznych

Liczebność

Organizacja

Uzbrojenie

Obrona Krajowa

Flaga inspektora generalnego Obrony Krajowej

Liczebność

Organizacja

Obrona Krajowa jest formacją typu milicyjnego, mająca wspomagać armię regularną w obronie kraju. Powstała w 1946 roku. 5000 rezerwistów z OK tworzy tzw. siły szybkiego reagowania – czas ich mobilizacji wynosi do 24 godzin (służą oni czynnie 6-20 dni w roku). 25 000 rezerwistów tworzy tzw. siły wzmocnienia (służba czynna 3-5 dni w roku, krótki czas mobilizacji). Pozostałe 20 000 rezerwistów tworzy tzw. siły wsparcia, nie w pełni wyposażone w sprzętu, głównie do prowadzenia obrony statycznej. Jednostki lądowe mają wspomagać Armię i Straż Graniczną w działaniach obronnych, pomagać ludności w przypadku klęsk żywiołowych itp. Jednostki morskie posiadające ok. 200 okrętów i ok. 130 łodzi ma ochraniać wybrzeże, bazy Marynarki Wojennej i prowadzić operacje ratunkowe. Jednostki powietrzne mają głównie ochraniać bazy lotnictwa.

Obowiązkowa służba wojskowa

W Norwegii każdy mężczyzna w wieku 19–44 lata jest zobowiązany do służby w siłach zbrojnych. Trwa ona 19 miesięcy i składa się z 12 miesięcy szkolenia (6 miesięcy w Obronie Krajowej), a pozostały czas jest rozłożony na coroczne ćwiczenia. Jednakże w związku z profesjonalizacją armii liczba poborowych w służbie jest mocno ograniczana (w 2007 roku było ich 10 786), a sporą część stanowią ochotnicy (od 2006 roku także kobiety). W Norwegii oddziały wojskowe będące w stałej, czynnej służbie są w całości skadrowane z żołnierzy zawodowych, więc poborowi służą w oddziałach rezerwowych i Obrony Krajowej.

Rocznie komisje lekarskie badają ok. 30 000 młodych mężczyzn (inaczej niż w Polsce sprawdza się także kondycję fizyczną, m.in. pływanie), z których mniej więcej co trzeci-czwarty zostaje powołany lub służy na ochotnika. Według danych urzędu statystycznego Norwegii, w 2007 roku średni wzrost poborowego wynosił 180 cm, waga 75 kg, a 90% przebadanych było w stanie przepłynąć 200 metrów.

Operacje

13 stycznia 2009 r. za granicą służyło 629 norweskich żołnierzy, w misjach międzynarodowych:

Norwegia jest odpowiedzialna za prowincję Meymana na północy kraju.

Norwegia nie posiada stałych baz zagranicznych ani nie gości na stałe na swym terytorium obcych wojsk. Jednakże od marca 2007 r. w Norwegii działa radar NATO w Senja, który zastąpił 40-letni radar w Sørreisa. W Norwegii istnieje też Alianckie Centrum Szkoleniowe Północ, szkolące personel wojskowy NATO głównie w walce w warunkach polarnych.

Svalbard jest od 1920 roku strefą zdemilitaryzowaną, jednak jej okoliczne wody są intensywnie patrolowane przez Straż Przybrzeżną z racji powszechnych nielegalnych połowów dokonywanych przez kutry rosyjskie. Na swych pozostałych koloniach (Jan Mayen i Wyspa Bouveta) Norwegia nie utrzymuje garnizonów, jednakże na Jan Mayen istnieje obsługiwana przez wojsko stacja łączności radiowej LORAN-C z kilkuosobowym personelem.

Poniżej zaprezentowano stopnie wojskowe w trzech rodzajach Norweskich Sił Zbrojnych:

Korpusy Królewska Armia Norweska Norweskie Królewskie Siły Powietrzne Norweska Królewska Marynarka Wojenna
generałowie

General
General
Admiral

Generalløytnant
Generalløytnant
Viseadmiral

Generalmajor
Generalmajor
Kontreadmiral

Brigader
Brigader
Flaggkommandør
oficerowie starsi
Oberst
Oberst
Kommandør

Oberstløytnant
Oberstløytnant
Kommandørkaptein

Major
Major
Orlogskaptein
oficerowie młodsi
Kaptein/Rittmester
Kaptein/Rittmester
Kapteinløytnant

Løytnant
Løytnant
Løytnant

Fenrik
Fenrik
Fenrik
podoficerowie starsi
Sersjantmajor
Sersjantmajor
Flaggmester

Kommandérsersjant
Kommandérsersjant
Orlogsmester

Stabssersjant
Stabssersjant
Flotiljemester

Oversersjant
Oversersjant
Skvadronmester
podoficerowie młodsi
Sersjant 1. klasse
Vingsersjant
Senior kvartermester

Sersjant
Sersjant
Kvartermester

Korporal
Ledende spesialist
Konstabel

Visekorporal 1. klasse
Spesialist
Senior visekonstabel

Visekorporal
Visespesialist
Visekonstabel
szeregowi
Ledende menig
Ledende flysoldat
Ledende menig

Menig
Flysoldat
Menig

Uwaga: w wojskach pancernych szeregowy to dragon, a kapitan – rotmistrz, natomiast w Gwardii Królewskiej szeregowy to gwardzista.

Budżet

W 2006 roku w Norwegii wydatki ministerstwa obrony wyniosły 30 418 mld koron (4,87 mld USD). Jest to 1,4% norweskiego PKB i 4,5% wydatków budżetu centralnego. Pieniądze wydano w 34% na personel wojskowy i cywilny, w 41% na utrzymanie i serwisowanie sprzętu oraz 25% na zakup i modernizację uzbrojenia (dane Ministerstwa Obrony). W budżecie na rok 2007 zarezerwowano dla wojska 31 mld koron, a w roku przyszłym planuje się wydać 31,5 mld (w 30% na inwestycje). W latach 2005–2008 zakupy sprzętu mają kosztować w sumie 30 780 mln koron (ok. 5 mld USD), z czego najwięcej dostanie marynarka wojenna (11 380 mln koron). Na przestrzeni lat budżet wojskowy Norwegii kształtował się następująco (dane NATO, https://web.archive.org/web/20050212204241/http://www.nato.int/issues/defence_expenditures/index.html):

Kategoria 1970 r. 1975 r. 1980 r. 1985 r. 1990 r. 1995 r. 2000 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r.
Wydatki wojskowe w mld koron (ceny bieżące) 2,8 4,8 8,2 15,4 21,3 22,2 25,7 32,9 31,5 31,8 32,5
Wydatki wojskowe w mld koron (ceny stałe z 2000 r.) 17,6 17,8 20,3 24,8 26,8 24,9 25,7 30,0 27,6 27,5 27,4
Wydatki wojskowe jako % PKB 4,1% 3,2% 2,9% 3,1% 3,2% 2,3% 1,8% 1,9% 1,6% 1,5% 1,4%
Wydatki na sprzęt (% ogółu wydatków) ok. 17% 11,6% 19,3% 24,6% 22,6% 25,4% 19,4% 22,9% 21,1% 19,4% 24,1%
Liczba żołnierzy (tysięcy) 37 38 40 36 51 38 32 22 18 20 20

Norwegia i traktat CFE

Norwegię obowiązuje traktat o ograniczeniu zbrojeń konwencjonalnych w Europie (CFE). W stosunku do Norwegii są bardzo restrykcyjne. Z tego powodu w latach 90. Norwegia zmuszona była mocno ograniczyć liczebność swojej armii. Sytuację pokazuje tabela (dane SIPRI):

Kategoria Limit CFE Stan na 1 I 1990 Stan na 1 I 1995 Stan na 1 I 2000 Stan na 1 I 2005 Stan na 1 I 2008
Czołgi podstawowe (sztuk) 170 205 208 170 165 141
Opancerzone pojazdy bojowe (sztuk) 275 146 187 218 213 230
Artyleria (sztuk) 491 531 402 189 112 68
Samoloty bojowe (sztuk) 100 90 78 73 57 57
Śmigłowce bojowe (sztuk) 24 0 0 0 0 0
Żołnierze (tysięcy) 32,0 ok. 51 23,0 21,0 20,8 20,0

Transformacja Norweskich Sił Zbrojnych

Obecnie Norweskie Siły Zbrojne realizują szereg inwestycji, by się unowocześnić. Najważniejsze trwające programy to:

Historia

Norweskie Siły Zbrojne podczas II wojny światowej

Na początku 1940 r. Norweskie Siły Zbrojne były typową formacją milicyjną. Była kiepsko uzbrojona, słabo wyszkolona, z niewielkimi rezerwami mobilizacyjnymi oraz przestarzałymi i częściowo rozbrojonymi fortyfikacjami. Wydatki na wojsko były niewielkie, w roku fiskalnym 1938/39 zaledwie 50 mln koron, co stanowiło ok. 0,8% ówczesnego PKB i ok. 1,3 mld koron licząc w dzisiejszych cenach (podobny poziom utrzymywał się przez cały okres międzywojenny), z czego 49% szło na wojska lądowe, 33% na marynarkę wojenną, 5% na artylerię nabrzeżną i 13% na inne cele.

Trzon Norweskich Sił Zbrojnych stanowiło 2450 zawodowych żołnierzy, w służbie czynnej w 1939 r. było ok. 11 800 poborowych. Obowiązkowa służba wojskowa trwała co najmniej 84 dni. Do wojska brano osoby 20-letnie, które przez 12 lat byli potem rezerwistami w armii regularnej, a potem kolejne 12 w armii terytorialnej. Plany obronne zakładały powołanie na wypadek wojny pospolitego ruszenia – Landstormu (znalazłyby się w nim osoby w wieku 18-20 lat i 44-55 lat).

1 stycznia 1940 armia składała się z następujących jednostek:

Łącznie armia składała się z 50 batalionów piechoty, 3 pułków kawalerii, 12 batalionów artylerii (w tym 6 artylerii górskiej), pułku artylerii przeciwlotniczej, 3 batalionów saperów, batalionu łączności, 2 samodzielnych kompanii cyklistów i jednostek garnizonowych i tyłowych. Nie było dział ppanc. i czołgów. Lotnictwo liczyło 4 eskadry i 72 samoloty (lekkie bombowce Fokker C.V, myśliwce Gloster Gladiator, torpedowce Douglas DT, szkolne Tiger Moth i inne). Siły te uzupełniała armia terytorialna (Landwehr), licząca 16 batalionów piechoty. Służbę Uzbrojenia tworzyły: centralny arsenał w Oslo, arsenały w Raufoss i północnej Norwegii, fabryka broni w Kongsberg i fabryka amunicji w Raufoss. Istniała też m.in. fabryka samolotów Kjeller Flyfabrikk.

Marynarka wojenna posiadała 4 pancerniki obrony wybrzeża, 9 niszczycieli, 26 torpedowców, 9 okrętów podwodnych i 11 stawiaczy min oraz 5 innych jednostek (okręty ochrony łowisk, statki transportowe itp.).

Niemcy zaatakowały Norwegię 9 kwietnia 1940 r. w ramach operacji Weserübung, kompletnie niegotową do wojny. Marynarka i lotnictwo były w częściowym pogotowiu bojowym, a z armii częściowo zmobilizowana była tylko 6. DP za kołem polarnym. Niemcy szybko zajęli miasta nabrzeżne (i tym samym składy broni, ośrodki mobilizacyjne itp.), co spowodowało chaos w armii norweskiej i utrudniło mobilizację. Udało się zmobilizować ok. 50 000 żołnierzy, którzy w luźnych grupach próbowali powstrzymać Niemców (bardziej zorganizowana była jedynie obrona 2. i 6. DP). Jednym z nielicznych sukcesów Norwegów było zatopienie ciężkiego krążownika niemieckiego „Blucher” przez artylerię nadbrzeżną. Norwegię wspomógł aliancki korpus ekspedycyjny, składający się m.in. z polskiej Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich. Król Haakon VII schronił się z rządem i resztkami Norweskiej Marynarki Wojennej w Wielkiej Brytanii. Norwegia formalnie nie skapitulowała, armia stawiała opór przez dwa miesiące i została ostatecznie złamana 10 czerwca. Resztki armii schroniły się w Szwecji.

Do walki z okupantem stanęli patrioci skupieni w partyzanckiej armii zwanej Milorg, pod koniec wojny liczącej 40 000 członków. Po upadku Norwegii zaczęto także organizować siły zbrojne na uchodźstwie. W Wielkiej Brytanii utworzono armię, marynarkę wojenną (liczyła do 118 jednostek) i lotnictwo (4 eskadry). Po reorganizacji w 1942 r. armia składała się z: Brygady Norweskiej (z 3 kompaniami strzelców), Samodzielnej Kompanii nr 1 (tzw. kompanii Linga), kompanii komandosów (5. Oddział 10. Alianckiej Grupy Komandosów), kompanii piechoty „Islandia” (stacjonującej tamże), garnizonów na Svalbardzie, Jan Mayen i Georgii Południowej, grupy artylerii nadbrzeżnej w Szkocji, szpitala polowego i plutonu gwardii w Londynie. Liczebność jednostek lądowych wyniosła 1432 żołnierzy na początku 1941 r., 2577 na początku 1943 r. i 3548 na początku 1945 r. Większe siły utworzono w Szwecji (od 1943 r.), gdzie w momencie kapitulacji Niemiec było 12.770 żołnierzy w trzech brygadach. Zaraz po kapitulacji Niemiec armia ta wkroczyła do Norwegii. Ponadto Norwedzy (w liczbie ok. 6000) służyli w oddziałach Waffen-SS, głównie w ramach 23. pułku "Norge". Norweskie siły zbrojne straciły podczas wojny ok. 2000 zabitych, do czego należy dodać 709 zabitych Norwegów w oddziałach niemieckich i ok. 1000 zabitych partyzantów.

Norweskie Siły Zbrojne podczas zimnej wojny

Po wojnie armię odbudowano, a na terytorium Norwegii rozmieszczono już niefunkcjonujące bazy Sił Powietrznych USA i US Marine Corps. W celach obronnych utworzono Obronę Krajową, Norwegia wstąpiła także do NATO. W służbie czynnej przez okres zimnowojenny było zwykle 35–40 tys. żołnierzy. Podobnie jak współcześnie, jedynymi oddziałami które w całości znajdowały się w służbie czynnej, była zmechanizowana Brygada Północ, Gwardia Królewska i kilka mniejszych jednostek. Plany obronne NATO zakładały wsparcie obrony Norwegii na wypadek wojny z Układem Warszawskim brytyjską 3 Brygadą Komandosów oraz amerykańską 9 Dywizją Piechoty (do 1985 r.; później zamiast niej 10. Dywizją Górską), a w razie potrzeby II Marine Expeditionary Force z amerykańskiej Piechoty Morskiej.

Skład wojenny armii norweskiej w 1989 r.:

Norweskie Siły Powietrzne posiadały natomiast następujące jednostki:

W czasie zimnej wojny Norweskie Siły Powietrzne używały myśliwców Spitfire, Hurricane, De Havilland Vampire, F-84 Thunderjet, RF-84F Thunderflash, F-86F Sabre, CF-104 Starfighter, F-5 Freedom Fighter i wreszcie F-16 Fighting Falcon.

W czasie zimnej wojny Norweska Marynarka Wojenna była nastawiona na prowadzenie obrony wybrzeża i walkę podwodną, z tego powodu posiadała dużą liczbę małych, szybkich okrętów nawodnych i nawet do 15 okrętów podwodnych. Dopiero po 1991 r. zaczęto kupować duże okręty nawodne, zmniejszając jednocześnie liczbę jednostek ogółem.

Przypisy

  1. ↑ Norway. Global Firepower. . (ang.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Norweskie Siły Zbrojne
Siły Zbrojne państw członkowskich NATO

NATO

Kontrola autorytatywna (siły zbrojne):Encyklopedia internetowa: