Sunnizm

Wygląd przypnij ukryj

Sunnizm (arab. ‏أهل السنة‎) – jeden z trzech głównych odłamów islamu (pozostałe to szyizm i charydżyzm) wierny ortodoksyjnej tradycji Sunny, uznający wszystkich kalifów do 1258 r. za prawowitych następców Mahometa. Stanowią oni 80–90% wszystkich muzułmanów. Sami siebie określają jako „ludzie tradycji i wspólnoty” (arab. أهل السنة والجماعة Ahl al-Sunna wa’l-Dżama’ah).

Po upadku kalifatu w 1924 r. sunnici stracili władzę zwierzchnią. Duże znaczenie wśród wielu sunnitów, głównie pochodzenia arabskiego, zdobył fundamentalistyczny ruch wahhabitów (związany ze szkołą hanbalicką).

Sunnici, Szyici (którzy są nieoszacowani z powodu nieuwzględniania ich w oficjalnych statystykach np. w Turcji i Arabii Saudyjskiej oraz zasadę takijji) i Charydżyci.

Szkoły sunnickie

Sunnici dzielą się na cztery główne szkoły (arab. مذهب madhhab, l.mn. مذاهب madhāhib) prawa:

• Szkoła hanaficka (od Abu Hanify, zwanego wielkim imamem, VIII w.) opiera się na Koranie, Sunnie oraz osobistej opinii prawników, tzw. raj. Jest najpopularniejsza, bo obejmuje jedną trzecią świata islamu – Turcję, Bałkany, Żyzny Półksiężyc, częściowo Afganistan, Pakistan; nie ma jej w Afryce Północnej. Szkoła ta stanowi 35–40% sunnitów. Uchodzi za najbardziej otwartą filozoficznie i religijnie spośród wszystkich szkół sunnickich. Niemal wszyscy polscy muzułmanie są hanafitami.
• Szkoła malikicka (od Malika ibn Anasa, VIII w.) opiera się tylko na tym, co spisane, a więc na Koranie i hadisach, kieruje się także interesami ummy muzułmańskiej. Jako jedyna kieruje się również zwyczajami i praktykami mieszkańców Medyny z pierwszych lat islamu (amal ahl al-medina). Przyjęta jest w Afryce Północnej, w Górnym Egipcie. Stanowi około 20–25% wszystkich sunnitów.
• Szkoła szafi’icka (od Asz-Szafi’iego, IX w.) opiera się na Koranie i Sunnie oraz na analogii i zgodzie prawników. Mało rozpowszechniona: Dolny Egipt, Afryka Wschodnia, Azja Południowo-Wschodnia. Szkoła dość zachowawcza, nieopierająca swych poglądów na autorytetach religijnych. Stanowi 10–15% sunnitów.
• Szkoła hanbalicka (od Ibn Hanbala, IX w.) – konserwatywna, jeśli chodzi o kult, Koran i hadisy; ma mało zwolenników, zachowała się dzięki ruchowi Muhammada Ibn Abd al-Wahhaba z XVIII w. Występuje w Arabii Saudyjskiej, Katarze, Zjednoczonych Emiratach Arabskich. Stanowi 4–5% wszystkich sunnitów.

Wszystkie szkoły prawa sunnickiego uważane są za równie prawowierne. W sunnizmie ujawnił się ostatnio ruch odrodzeniowy zwany salafizmem, zmuszający wiernych (mumin) do wysiłku (idżtihad) w zdobywaniu wiedzy o wierze (ilm udin) i zakazuje jakiegokolwiek naśladownictwa mazhabów (szkół prawnoteologicznych).

Mają wielkie podobieństwo do szkoły hanbalickiej jej nowoczesne odmiany: salaficka i wahhabicka, które szybko rozwijają się w krajach Wielkiego Bliskiego Wschodu, Azji Środkowej, Maghrebu oraz w państwach Europy zachodniej (m.in. w Niemczech, Francji, Wielkiej Brytanii). Jednak, salafici i wahabici nie uważają się za członków jakiejkolwiek mazhaba, ale za jedynych autentycznych muzułmanów. Wahhabizm jest bardziej rygorystyczną odmianą salafizmu.

Uwagi

1. ↑ Śmierć abbasydzkiego kalifa w bitwie pod Bagdadem.
2. ↑ Ostatnim sułtanem osmańskim jednocześnie noszącym tytuł kalifa był Mehmed VI. 1 listopada 1922 sułtanat został zniesiony. 29 października 1923 r. obradujące w Ankarze Wielkie Zgromadzenie Narodowe proklamowało Turcję republiką na czele z pierwszym prezydentem Mustafą Kemalem Atatürkiem, jednak do 4 marca 1924 uznawano kalifa w osobie Abdülmecida II. W tym też roku na krótko kalifem ogłosił się Said Husajn ibn Ali. Zob. Lista kalifów.

Przypisy

1. ↑ Sunnici, Encyklopedia PWN  .

Islam

Koran i wierzenia	Allah atrybuty risala ligatura takbir Alhamdulillah Maszallah Postacie i istoty wspomniane w Koranie Anioły Dżibril Azazel Azrael Izrafil Marut Raguel Cherub Mika’il Iblis Prorocy Musa Dhul-Kihl Ibrahim Adam Zakarijja Szoaib Nuh Lut Idris Jahja Izmail Harun Sulejman Jusuf Isa ibn Marjam Dawud Junus Ishak Ajub Jakub Hud Iljas Al-Jasa Inni Maria Sara Batszeba Szajtan Symeon Elżbieta Anna Ewa żona Potifara Bilkis Jokebed Korach Asija bint Muzahim Beniamin Hajar Potifar Rachela Miriam Piotr córka faraona Galut Lea Sefora żona Lota Grupy Narody Izraelici Rzymianie Koptowie Arabowie (Kurajszyci) lud sabejski Gog i Magog Wyznania Lud Księgi (chrześcijanie, żydzi, sabejczycy) muzułmanie zaratusztrianie starowiercy (Manat, Al-Lat, Al-Uzza) czciciele mezopotamscy Inne ifrity apostołowie dżinny muhadżirowie zimmi ansarowie kafirowie Dzieje stworzenie świata dżahilijja Hidżaz mała hidżra hidżra walki z Kurajszytami (Badr, Uhud, Medyna) podboje arabskie (Persja) islamizacja kalifat (kalifowie prawowierni) fitna (Bitwa Wielbłądzia) Konstrukcja sury (lista) ajat tafsir tadżwid qira’at sadż basmala fi sabil Allah legendy koraniczne język arabski
Mahomet	Rodzina Abd Allah ibn Abd al-Muttalib Amina bint Wahb Zajnab bint Dżahsz Fatima bint Muhammad Abbas ibn Abd al-Muttalib A’isza bint Abi Bakr Chadidża bint Chuwajlid Ibrahim Abd al-Uzza Ibn Abd al-Muttalib Marija al-Kubtijja Towarzysze Abd Allah Ibn az-Zubajr Abd Allah ibn Sad Abu Sufjan Ibn Harb Abu Ubajda Ibn al-Dżarrah Amr Ibn al-As Aszat Ibn Kajs al-Kindi Bilal Ibn Rabah Chalid ibn al-Walid Mu’awija ibn Abi Sufjan Sad ibn Abi Wakkas Salman al-Farisi Talha Ibn Abd Allah Zubajr ibn al-Awwam Abd Allah Ibn Usman Abu Kuhafa Usman ibn Affan Umar ibn al-Chattab Inne Pieczęć Proroków sunna hadis (isnad) baraka isra miradż Zulfikar ligatura Burak Muezza naat listy do władców historyczność
Kierunki, nurty odłamy i tarikaty	Sunnizm Główne hanafici malikici szafi’ici hanbalici Inne salafici wahhabici aszaryci nakszbandaszyci czisztaszyci Ludzie Hadisów ahmadijczyci Szyizm Główne imamici ismailici (nizaryci, bohrowie, chodżowie, karmaci) Inne alewici bektaszyci alawici hurufici szajchici zajdyci Charydżyzm azrakici sufryci ibadyci nadżdyci Inne skryptualici sufici dżadydyci wirujący derwisze mutazylici Naród Islamu pięcioprocentowcy dżadidyci muzułmanie bezdenominacyjni
Filary i dogmaty	Sunnickie szahada salat zakat saum hadżdż Szyickie Imamickie Główne tauhid adl nubułłah imamat mi'ad Artykuły salat saum zakat chums hadżdż dżihad amr-bil-Maruf Nahi Anil Munkar tawalla tabarra Ismailickie walajah tauhid salat zakat saum hadżdż dżihad
Wspólnota	Osoby kalif sułtan emir imam (szyicki) mufti mułła ajatollah wali marabut hafiz fakir talib hodża malik sajjid szahid mudżahedin Modlitwa modlitewnik ghusl tajammum chamaił ilmihal subha Inne dżamaat kalam bida haram charadż kitaby purdah
Kalendarz	Święta Maulid Czehelom Aszura Dzień Arafat Id al-Adha Id al-Fitr Lajlat al-Kadr Miesiące muharram safar rabi al-awwal rabi al-achar dżumada al-ula dżumada al-achira radżab szaban ramadan szawwal zu al-kada zu al-hidżdża
Społeczeństwo	sztuka filozofia kobieta pielgrzymki

• Kategoria

Kontrola autorytatywna (islam):

• LCCN: sh85130552
• GND: 4184103-7
• BnF: 126535656
• BNCF: 63899
• NKC: ph116335, ph328392
• J9U: 987007548599605171

Encyklopedia internetowa:

• PWN: 3981378
• Britannica: topic/Sunnite
• Universalis: sunnisme
• БРЭ: 4173644
• NE.se: sunni
• SNL: sunniislam