Tektyty

Dziś Tektyty jest tematem szeroko dyskutowanym i analizowanym w różnych obszarach społeczeństwa. Jego wpływ dotarł do różnych obszarów, od zdrowia po technologię, politykę i ekonomię. Tektyty wywołał serię debat i kontrowersji, które podkreśliły znaczenie jego badania i zrozumienia. Przez lata Tektyty ewoluował i dostosowywał się do zmian i wyzwań, przed którymi stanął, stając się tematem zainteresowania zarówno ekspertów, jak i hobbystów. W tym artykule szczegółowo zbadamy różne aspekty i konsekwencje Tektyty, aby zapewnić pełną i zaktualizowaną wizję tego tematu, który jest dziś tak istotny.

Tektyt
Ilustracja
Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny

(SiO2) (ok. 75%) + związki Al, Fe, Ca, Na, K, Mg, Ti, Mn

Twardość w skali Mohsa

ok. 5,5[1]

Przełam

muszlowy

Łupliwość

brak

Układ krystalograficzny

amorficzny

Właściwości mechaniczne

kruchy

Gęstość

2,21-2,96 g/cm³[1]

Właściwości optyczne
Barwa

czarny, zielony, zielonożółty, zielonobrązowy, brązowy, bezbarwny (rzadko)

Połysk

szklisty,

Współczynnik załamania

1,46 ... 1,51 (zmienny)[1]

Multimedia w Wikimedia Commons
Mołdawit z Czech
tektyt z Chin

Tektyty, empiryty – okruchy, bryłki, zasobnego w krzemionkę naturalnego szkliwa o niejasnym pochodzeniu, koloru zielonego, brązowego lub czarnego przyjmującego kształt kilkucentymetrowej kropli.

Nazwa pochodzi od gr. τηκτός, tektos = stopiony.

Poglądy na pochodzenie tektytów

  1. Według przeważających poglądów – bryłki powstałe ze skał stopionych podczas uderzenia bolidu w powierzchnię Ziemi. Występujące tam skały (a prawdopodobnie i fragmenty meteorytu) stopiły się i zostały wyrzucone w różnych kierunkach, czasami nawet dość daleko od miejsca zderzenia.
  2. Według innej hipotezy tektyty są szklistymi meteorytami, które przechodząc przez atmosferę ziemską najpierw topiły się, a następnie zestalały.
  3. Tektyty mogą być pochodzenia wulkanicznego – produktami erupcji wulkanicznej na Ziemi lub na Księżycu.
  4. Tektyty mogą być produktami działalności człowieka.

Właściwości

  • najczęściej przyjmują formę kulistą, choć mogą przyjmować różne kształty,
  • powierzchnię mają nierówną- pobrużdżoną, pęcherzykowatą, poszarpaną,
  • często wykazują budowę fluidalną (z płynięcia),
  • są zbudowane z substancji amorficznej zasobnej w krzemionkę (70-80% SiO2), glinkę (11 – 15% Al2O3), alkalia (ok. 3,3 – 4% Na2O i K2O),
  • zawierają niewielkie domieszki wapnia, żelaza, magnezu, manganu, tytanu i wtrącenia stale, ciekłe i gazowe,
  • są zazwyczaj zielone – w odcieniach, ale bywają też bezbarwne, białe, żółte, czarne i wielobarwne,
  • rzadko bywają przezroczyste,
  • mają szklisty połysk i najczęściej muszlowy przełam,
  • twardość w skali Mohsa wynosi około 5,5,
  • gęstość waha się od 2,21 do 2,96 g/cm³,
  • masa rzadko przekracza 300 g, lecz zdarzają się kilkukilogramowe,
  • wiek określa się metodami radiometrycznymi: najstarsze mają 34 mln lat, najmłodsze 0,75 – 2 mln lat.

Najbardziej znane tektyty

Mołdawit – występuje w Czechach nad Wełtawą; australit, jawait, filipinit, indochinit, tajlandyt, bilintonit, irgizyt, bediasyt, georgianit, iworyt, rizalit, Muong Nong, bediazyt, zhamanshinit, szkliwo Pustyni Libijskiej.

Do tektytów zalicza się niekiedy queenstownit i lechatelieryt.

Zastosowanie

  • mają duże znaczenie kolekcjonerskie
  • znaczenie naukowe
  • poszukiwane i wysoko cenione kamienie ozdobne i jubilerskie.

Tektyty należą do najbardziej "suchych" materiałów znanych nauce, gdyż zawartość wody związanej w strukturze krystalicznej wynosi tylko około 0,005%.

Przypisy

  1. ↑ a b c Nikodem Sobczak: MAŁA ENCYKLOPEDIA KAMIENI SZLACHETNYCH I OZDOBNYCH. Wydawnictwa "ALFA", 1986 Warszawa, s. 169. ISBN 83-7001-030-X.

Bibliografia

Zobacz też

Linki zewnętrzne