Zespół nerczycowy

Wygląd przypnij ukryj Zespół nerczycowy
syndroma nephroticum
Klasyfikacje
ICD-10

N04

Stwardnienie kłębuszków nerkowych w przebiegu cukrzycy u pacjenta z zespołem nerczycowym (barwienie HE)

Zespół nerczycowy, zespół nefrotyczny (łac. syndroma nephroticum) – zespół objawów chorobowych wywołany nadmierną nieskompensowaną utratą białka z moczem. Stan ten nazywa się białkomoczem, a w przypadku zespołu nerczycowego przekracza on 3,5 g/dobę lub 50 mg/kg masy ciała/dobę. Do objawów choroby należą obok białkomoczu hipoalbuminemia, lipiduria, hiperlipidemia, obrzęki i przesięki do jam ciała. Do zespołu nerczycowego może doprowadzić każdy stan chorobowy przebiegający z białkomoczem.

Epidemiologia

Roczną zachorowalność ocenia się na około 1:100 000.

Etiologia

Każda choroba przebiegająca ze znacznym białkomoczem może być przyczyną zespołu nerczycowego. Przyczyny te są inne u dorosłych i u dzieci. Według International Study of Kidney Disease in Children przyczyny pierwotnego zespołu nerczycowego u dzieci to:

Przyczyny u dorosłych:

Przyczyną zespołu nerczycowego mogą być wrodzone glomerulopatie:

Przyczyny wtórnego zespołu nerczycowego to, między innymi:

Patogeneza

Do białkomoczu dochodzi wskutek uszkodzenia kłębuszków nerkowych wywołanego najczęściej przez procesy immunologiczne w przebiegu kłębuszkowych zapaleń nerek, które stają się nadmiernie przepuszczalne do cząsteczek białka. Przyczyną wrodzonego zespołu nerczycowego może być genetycznie uwarunkowany brak nefryny (wrodzony zespół nerczycowy typu fińskiego).

Rozróżnia się białkomocz selektywny, gdy nadmiernemu przesączaniu ulegają tylko albuminy i białkomocz nieselektywny, gdy oprócz albumin ucieczce ulegają większe cząsteczki białka i lipidy.

Długotrwała utrata białka doprowadza do spadku ciśnienia onkotycznego i powoduje powstanie przesięków do jam ciała i obrzęków.

Objawy i przebieg

Obrzęk skóry i tkanki podskórnej spowodowany zespołem nerczycowym w przebiegu malarii

Objawy

Nieprawidłowości w badaniach dodatkowych

Obrzęki występują zazwyczaj, gdy stężenie albuminy w surowicy wynosi poniżej 25 g/l, przy czym zatrzymanie do 4 litrów wody w ustroju osoby dorosłej może nie być widoczne. Można je wykryć dzięki monitorowaniu zmian masy ciała. U dzieci obserwuje się upośledzenie wzrostu.

Przebieg

W przebiegu leczonego zespołu nerczycowego używa się szeregu zdefiniowanych pojęć:

Powikłania

Powikłania ostre

Powikłania przewlekłe

Rozpoznanie

Rozpoznanie można postawić, gdy spełnione są kryteria:

Pomocna w diagnozie może być biopsja nerki.

Leczenie

Obowiązuje leczenie przede wszystkim choroby podstawowej, która doprowadziła do rozwoju zespołu nerczycowego. Najczęściej jednak konieczna jest steroidoterapia, dieta bogatobiałkowa i leki moczopędne (np. furosemid).

Wskazania do hospitalizacji dziecka z zespołem nerczycowym:

Steroidoterapia

Steroidoterapię można wdrożyć bez biopsji nerki u dzieci do 12 roku życia, o ile mają prawidłową czynność nerek, nie mają utrwalonego nadciśnienia tętniczego, krwiomoczu ani niedoboru składników dopełniacza. Biopsja jest rekomendowana u pacjentów po ukończeniu 16. roku i u niemowląt w pierwszych sześciu miesiącach życia.

Podaje się prednizon w dawce 2 mg/kg masy ciała/dobę lub 60 mg/m² powierzchni ciała, ale nie więcej niż 80 mg/dobę przez 4 tygodnie, potem 2 mg/kg masy ciała/48 godzin lub 60 mg/m² powierzchni ciała/48 godzin. Co 2 tygodnie dawka jest zmniejszana o 5 mg. Okres leczenia wynosi łącznie 24 tygodnie (6 miesięcy). W przypadku oporności na prednizon podaje się metyloprednizolon w dawce 15–20 mg/kg masy ciała we wlewie dożylnym przez kolejne trzy dni. Zamiast prednizonu można podawać deflazakort, wywołujący mniej działań niepożądanych.

Brak odpowiedzi na ośmiotygodniowe leczenie glikokortykosteroidami jest wskazaniem do biopsji nerki.

Leki alkilujące

W leczeniu zespołu nerczycowego zastosowanie znajduje cyklofosfamid i chlorambucyl. Leczenie alkilujące obarczone jest wieloma działaniami niepożądanymi. Należy przestrzegać tzw. bezpiecznej sumarycznej dawki leków alkilujących, wynoszącej na cały okres kuracji 200 mg/kg cyklofosfamidu i 10 mg/kg chlorambucylu. Podczas leczenia alkilującego podaje się małe (przeciwtoksyczne) dawki kortykosteroidów: 0,5 mg/kg masy ciała prednizonu co drugi dzień rano.

Immunosupresanty

Cyklosporyna A (CsA) jest włączana do leczenia gdy nie ma efektu leczenia alkilującego albo istnieją do niego przeciwwskazania, jest określana jako lek ostatniej szansy. Przed rozpoczęcie leczenia CsA koniecznie należy pobrać bioptat nerki. Skuteczność CsA zwiększa skojarzone podawanie prednizonu w małych dawkach (0,5 mg/kg co drugi dzień rano, maksymalnie 5 mg/48 godzin).

Dieta

Zalecana jest dieta niskosodowa (w okresie obrzęków), niskocholesterolowa, wysokobiałkowa (1,5 – 2 g / kg masy ciała), z obecnością kwasów tłuszczowych nienasyconych. Przy wielomoczu w okresie wczesnej remisji powinna być bogata w potas.

Leki moczopędne

Leczenie furosemidem w skojarzeniu z wlewami dożylnymi preparatów zwiększających objętość łożyska naczyniowego (dekstrany, albuminy) skutecznie zmniejsza obrzęki.

Leki immunomodulujące

Lewamizol wykazuje dużą skuteczność w zapobieganiu nawrotom, zawłaszcza prowokowanym przez zakażenia. Jeżeli remisja się utrzymuje, leczenie lewamizolem można kontynuować nawet do dwóch lat.

Rokowanie

Rokowanie w zespole nerczycowym zależy od możliwości uzyskania remisji. W przypadkach steroidowrażliwego zespołu nerczycowego rokowanie jest dobre, steroidooporny zespół nerczycowy rokuje gorzej. Rokowanie w zespole nerczycowym na tle pierwotnych i wtórnych glomerulopatii zależy od choroby podstawowej. Określone czynniki ryzyka nawrotów zespołu nerczycowego to:

Przypisy

  1. ↑ Andrzej Szczeklik (red.): Choroby wewnętrzne, tom II. Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2005, s. 1305–1308. ISBN 83-7430-069-8.
  2. ↑ A raport of the International Study of Kidney Disease in Children. Kidney Int, 1978; 13: 159.
  3. ↑ a b c d e f Witold S.W.S. Gumułka Witold S.W.S., WojciechW. Rewerski WojciechW., Encyklopedia zdrowia, wyd. 6, t. I, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 777, ISBN 83-01-11680-3 .
  4. ↑ Książek J., Kryński J.: Ocena skuteczności lewamizolu u dzieci ze sterydozależnym zespołem nerczycowym. Ped. Pol., 1995; 12: 1037.
  5. ↑ Sieniawska M., Gura C., Korniszewska J. i wsp.: Lewamizol w leczeniu sterydozależnych i często narastających zespołów nerczycowych. Przeg. Pediat., 1990; 20: 290.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Kontrola autorytatywna (rzadka choroba):Encyklopedia internetowa: