Józefowiec

Ten artykuł dotyczy części Katowic. Zobacz też: część Rybnika.

Józefowiec

Część Katowic
Ulica Józefowska w Józefowcu
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miasto	Katowice
Dzielnica	Wełnowiec-Józefowiec
Data założenia	1826
W granicach Katowic	1 kwietnia 1951
SIMC	0937592
Strefa numeracyjna	32
Tablice rejestracyjne	SK
Położenie na mapie Katowic Józefowiec
Położenie na mapie Polski Józefowiec
Położenie na mapie województwa śląskiego Józefowiec
50°16′48″N 19°00′35″E/50,279972 19,009639

Józefowiec (niem. Josephsdorf) – część Katowic^[1], położona w północnym fragmencie miasta, na Wzgórzach Chorzowskich, na obszarze dzielnicy Wełnowiec-Józefowiec.

Powstał on wraz z Bederowcem z inicjatywy ks. Józefa Bedera w 1826 roku na terenach ówczesnej gminy Dąb. Wraz z rozwojem przemysłowym w rejonie osady (głównie górnictwa węgla kamiennego i hutnictwa) Józefowiec w połowie XIX wieku stał się osadą przemysłową, rozbudowaną początkowo wzdłuż ulicy Józefowskiej, będącej do dziś główną osią komunikacyjną dzielnicy. W 1951 roku, będąc częścią gminy miejskiej Wełnowiec, został włączony do Katowic. W latach powojennych w dzielnicy nastąpił znaczący rozwój przestrzenny. Józefowiec ma charakter głównie mieszkaniowy, a w niej znajduje się również kilka instytucji o zasięgu ponadmiejskim: Archiwum Państwowe w Katowicach oddział Instytutu Pamięci Narodowej i Śląski Urząd Celno-Skarbowy.

Józefowiec pod względem administracyjnym położony jest w województwie śląskim i stanowi część dzielnicy Katowic – Wełnowiec-Józefowiec^[2]. Graniczy on od południa i zachodu z Dębem i kolonią Agnieszki, natomiast od północy i wschodu z Wełnowcem^[3][4]. Według podziału fizycznogeograficznego Jerzego Kondrackiego Józefowiec znajduje się w mezoregionie Wyżyna Katowicka (341.13)^[5], natomiast pod względem historycznym we wschodniej części Górnego Śląska^[6].

Pod względem budowy geologicznej Józefowiec położony jest w zapadlisku górnośląskim^[7], które wypełnia utwory pochodzące z karbonu (głównie zlepieńce, piaskowce i łupki ilaste zawierające pokłady węgla kamiennego)^[8]. Powierzchniowe utwory, powstałe w karbonie górnym (warstwy grodzieckie), występują w zachodniej i środkowej części dzielnicy, na zachód od ulicy Józefowskiej. Wschodnią i południową część budują eluwia piaszczyste i pylaste gliny zwałowej^[9]. Utwory te powstały pod wpływem trwających w plejstocenie zlodowaceń^[10]. Cały obszar dzielnicy położony jest na Wzgórzach Chorzowskich, a najwyżej położony punkt znajduje się w rejonie kolonii Agnieszka – sięga 305 m n.p.m. Obszar z tego miejsca opada w kierunku wschodnim i południowo-wschodnim^[11].

Klimat Józefowca nie wyróżnia się zbytnio od klimatu dla całych Katowic, a jedynie jest modyfikowany przez lokalne czynniki (topoklimat). Występuje tu klimat umiarkowany przejściowy z przewagą prądów oceanicznych nad kontynentalnymi^[12]. Obszar dzielnicy położony jest w zlewni Rawy, która jest częścią dorzecza Wisły^[13]. Brak natomiast na obszarze dzielnicy zbiorników wodnych^[14].

W Józefowcu znajdują się trzy nazwane obszary zieleni urządzonej: plac Świętego Józefa Robotnika, położony przy skrzyżowaniu ulic Józefowskiej i prof. J. Mikusińskiego^[15] i skwer Janusza Kalinowskiego w rejonie ulic: T. Kotlarza i F. Nowowiejskiego^[16]. Przy ulicy prof. J. Mikusińskiego znajduje się również kompleks rodzinnych ogrodów działkowych – „Dobra Myśl”, który w grudniu 2007 miał 0,84 ha powierzchni i składał się z 20 działek^[17].

Józefowiec powstał w pierwszej połowie XIX wieku, kiedy to 1826 roku ks. Józef Beder – proboszcz chorzowskiej parafii św. Marii Magdaleny, nabył tereny położone na zachód i północ od Dębu od księcia Franciszka Ludwika Hohenlohe, na których ks. Beder ustanowił dwie kolonie: Bederowiec (obecnie na terenach dzielnicy Osiedle Tysiąclecia) i Józefowiec^[18] , na obszarze ówczesnej gminy Dąb. W Józefowcu powstała wtedy karczma oraz trzydzieści chałup^[19], do których przydzielono po dwie morgi ziemi^[18] . Prócz chłopów, w Józefowcu zamieszkali również: karczmarz, trzech kupców, handlarz i kilku innych rzemieślników^[20]. W 1845 roku we wsi istniało już 35 domów, a mieszkało w niej 312 osób. W 1865 roku Józefowiec liczył 598 osób. Wówczas osada ta ukształtowała się wzdłuż dzisiejszej ulicy Józefowskiej^[19].

Rozwój przemysłowy Józefowca zapoczątkowały został przez powstałe na przełomie XVIII i XIX wieku w rejonie osady szyby kopalni węgla kamiennego^[19]. W 1873 roku w Józefowcu mieszkało 1 000 osób^[18] [20]. W tym samym roku produkcję rozpoczęła położona w sąsiednim Wełnowcu huta „Hohenlohe”. Wraz z rozwojem przemysłu powstawała nowa zabudowa mieszkaniowa, a także dwie szkoły powszechne, mieszczące się obecnie przy ulicy Józefowskiej 32 i 52. W 1890 roku Józefowiec zamieszkiwało 1 300 osób^[21].

Od 1875 do 1894 roku wieś była osobną gminą, po czym 1 kwietnia 1894 roku weszła w skład gminy Dąb^[22] (wówczas jako gmina Dąb-Józefowiec)^[21]. Przed wybuchem pierwszego powstania śląskiego, w józefowskiej gospodzie Polska Organizacja Wojskowa organizowała tajne zebrania. W nocy z 17 na 18 sierpnia 1919 roku powstańcy z Dębu i Józefowca zebrali się, by uderzyć na posterunki niemieckie w kolonii Agnieszka i Wełnowcu^[21]. W plebiscycie zorganizowanym w marcu 1921 roku 54% mieszkańców gminy Dąb-Józefowiec opowiedziało się za włączeniem do Polski^[23]. W czasie trzeciego powstania śląskiego powstańcy z Józefowca weszli w skład batalionu Rudolfa Niemczyka^[21].

Pierwsze starania na rzecz powstania nowej rzymskokatolickiej wspólnoty parafialnej poczyniono w 1895 roku, lecz lokalię, będącej filią dębskiej parafii, ustanowiono w 1919 roku^[24]. W 1921^[25] lub 1923 roku został założony cmentarz parafialny^[22]. Od 15 października 1924 Józefowiec przynależał do nowo utworzonej gminy miejskiej Wełnowiec (Dąb zaś włączono wówczas do Katowic)^[26][27], a 1 kwietnia 1951 całą gminę przyłączono do Katowic^[23]. W 1935 roku powstał kościół św. Józefa Robotnika. Pierwszym proboszczem józefowskiej parafii był ks. dr Paweł Michatz^[18] .

Po II wojnie światowej w Józefowcu powstały nowe osiedla kilkupiętrowych bloków mieszkalnych. Znaczącą przebudowę dzielnicy rozpoczęto w 1968 roku, wraz z rozpoczęciem realizacji pierwszego etapu osiedla Szczecińska-Nowotki, Do lat 80. XX wieku powstały również budynki wielorodzinne wraz z placówkami handlowo-usługowymi m.in. przy ulicach: Józefowskiej, prof. J. Mikusińskiego i Słonecznej^[28]. W wyniku ustalenia nowego podziału administracyjnego miasta w 1991 roku Józefowiec wszedł w skład dzielnicy Wełnowiec-Józefowiec^[29].

Rozwój przemysłowy obszarów w rejonie Józefowca rozpoczął się na przełomie XVIII i XIX wieku, kiedy to powstały pierwsze szyby wydobywcze węgla kamiennego – kopalnie „Caroline”, „Maria”, „Alfred” i „Waterloo”^[19], z czego trzy pierwsze weszły później w skład kopalni „Hohenhole”. Na początku XIX wieku w pobliżu osady została oddana do użytku huta żelaza „Hohenlohe”, a w latach 20. XIX wieku huty cynku: „August” i „Helena”. W 1873 roku oddano do użytku w sąsiednim Wełnowcu hutę cynku „Hohenlohe”. Zakłady te należały do książąt Hohenlohe^[21].

Według stanu ze stycznia 2021 roku, do większych przedsiębiorstw działających na obszarze Józefowca należy m.in. przedsiębiorstwo z dziedziny przemysłu elektroenergetycznego ZPUE, która ma swój jeden zakładów po dawnym Elektromontażu zakupionym w 2007 roku^[30]. Ponadto swoje placówki w Józefowcu ma producent elementów mechanicznych TRANSCOM^[31], a miejscu dawnych Zakładów Wytwórczych Urządzeń Sygnalizacyjnych^[18]  funkcjonują zakłady firmy Bombardier Transportation^[32].

Ulica Józefowska pomiędzy ulicą M. Karłowicza a ulicą Rysia, a także rejon pomiędzy ulicą Szczecińską a ulicą prof. J. Mikusińskiego stanowią w Józefowcu lokalny ośrodek usługowy, wyposażony w placówki usług podstawowych, w tym handlowe (sklepy spożywcze, w tym Społem Katowice przy ul. Józefowskiej 90^[33]), finansowe (placówki partnerskie Alior Banku^[34] i Credit Agricole^[35]) i placówka pocztowa Poczty Polskiej (UP Katowice 33 przy ul. Józefowskiej 100^[36])^[37].

Z większych obiektów handlowych na terenie Józefowca znajdują się: markety Moje Auchan (wcześniej Simply; ul. Szczecińska 18)^[38] i Stokrotka (wcześniej Carrefour; ul. Józefowska 108)^[39] oraz dyskonty sieci Biedronka (ul. Strażacka 19)^[40] i Lidl (ul. Słoneczna 23)^[41].

W Józefowcu swoją siedzibę ma Archiwum Państwowe w Katowicach (ul. Józefowska 104), Oddział Instytutu Pamięci Narodowej (ul. Józefowska 102)^[18]  oraz Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej Województwa Śląskiego (ul. Modelarska 10)^[42].

Józefowiec, założony w 1826 roku, początkowo składał się z karczmy oraz trzydziestu chałup^[19]. Według mapy z 1827 roku zabudowa chłopska koncentrowała się po wschodniej stronie obecnej ulicy Józefowskiej – zaznaczono na niej 34 budynki. W tym czasie wznoszono głównie obiekty drewniane^[43]. W 1845 roku we wsi istniało już 35 domów, a do połowy XIX wieku Józefowiec jako osada przemysłowa dalej rozwijała się wzdłuż obecnej ulicy Józefowskiej^[19]. W tym czasie, w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku dla rodzin robotników hut i kopalń zakładów „Hohenlohe” powstało szereg budynków mieszkalnych, z czego część z nich przetrwało do dziś^[21]. W tym czasie w Józefowcu powstawały już budynki ceglane^[43]. Po włączeniu w 1894 roku Józefowca do gminy Dąb^[22], z głównej ulicy wytyczono boczne szosy – obecne ulice: Rysia, Gnieźnieńska, M. Karłowicza, a na przełomie XIX i XX wieku ulicę Modelarską^[20]. W latach 90. XIX wieku powstała restauracja Geislera – obecnie hala sportowa przy ulicy Józefowskiej 40^[43].

• Budynki przedwojenne na terenie Józefowca
• 
  Fragment dawnego osiedla robotniczego przy ulicy M. Karłowicza; budynki pochodzą z 1873 roku^[44]
• 
  Kamienica na rogu ulic: ks. J. Rzymełki i Józefowskiej
• 
  Kamienica na rogu ulic M. Karłowicza i Józefowskiej
• 
  Kamienice przy ulicy Józefowskiej
• 
  Kamienice przy ulicy Rysiej

Duży rozwój przestrzenny Józefowca nastąpił po II wojnie światowej. Pod koniec lat 40. XX wieku na pograniczu Dębu i Józefowca w rejonie dzisiejszych ulic Morelowej i ks. P. Ściegiennego powstało osiedle domów fińskich dla robotników kopalni „Eminencja” (później „Gottwald”)^[23]. W latach 50. XX wieku przy ulicy Szczecińskiej i ulicy ks. P. Ściegiennego powstało kilka budynków dla pracowników wełnowieckiej huty „Silesia”, a w latach 70. XX wieku w rejonie ulicy Jabłoniowej powstało osiedle kilkukondygnacyjnych bloków mieszkalnych. Znaczny rozwój osiedla rozpoczęto w 1968 roku wraz z rozpoczęciem budowy pierwszego etapu osiedla Szczecińska-Nowotki, zaprojektowanego dla czterech tysięcy mieszkańców. Wraz z jego realizacją powstały obiekty usługowe: szkoła, przychodnia, żłobek i pawilon handlowo-usługowy^[28]. Drugi etap przebudowy, rozpoczęty w 1978 roku, został zapoczątkowany po wyburzeniu starszych budynków w rejonie ulicy prof. J. Mikusińskiego i osady Dobra Myśl. W ich miejscu powstały jedenastokondygnacyjne bloki z wielkiej płyty dla czterech tysięcy osób. Powstał również żłobek i przedszkole, a przy ulicy Józefowskiej pawilon handlowo-usługowy^[28]. W 1975 roku rozpoczęto budowę bloków przy ulicy Słonecznej, przeznaczone dla 2,5 tysiąca mieszkańców. Wraz z nim powstało przedszkole i żłobek oraz pawilon handlowo-usługowy^[28].

• Budynki powojenne na terenie Józefowca
• 
  Bloki mieszkalne przy ulicy Słonecznej
• 
  Bloki mieszkalne przy ulicy Słonecznej
• 
  Bloki mieszkalne przy ulicy Józefowskiej
• 
  Bloki mieszkalne przy ulicy prof. J. Mikusińskiego
• 
  Fragment osiedla Nowa Słoneczna przy ulicy Słonecznej

Po 1989 roku w Józefowcu powstało stosunkowo niedużo budynków. Do większych zalicza się: budynek przy ulicy Józefowskiej 42 z 2004 roku i wybudowane w 2011 roku: supermarket Lidl i siedziba Śląskiego Urzędu Celno-Skarbowego w Katowicach przy ulicy Słonecznej 34^[44][45]. W czerwcu 2018 roku na rogu ulic: ks. P. Ściegiennego i Słonecznej rozpoczęto budowę zespołu pięciu budynków mieszkalnych z 211 lokalami mieszkalnymi. Osiedle Nowa Słoneczna oddano do użytku w listopadzie 2019 roku^[46].

Na obszarze Józefowca nie występują obiekty wpisane do rejestru zabytków^[47], natomiast są tu położone liczne historyczne budynki, z czego część z nich jest wpisanych do gminnej ewidencji zabytków. Do tej ewidencji wpisanych jest większość kamienic przy ulicach M. Karłowicza i Rysia, kamienice przy ulicy Józefowskiej 39, 40, 97 i 111, budynek filii Szkoły Podstawowej nr 17, kościół św. Józefa Robotnika i kaplica na józefowieckim cmentarzu. Na podstawie przepisów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego obowiązujących w dzielnicy, wytyczono w Józefowcu strefy ochrony konserwatorskiej obejmujący rejon ulic: M. Karłowicza, J. Dekerta i Strażackiej, obszar w rejonie ulicy Gnieźnieńskiej i cmentarz przy ulicy Józefowskiej^[48]. Spośród historycznych budynków w Józefowcu, do cenniejszych należą następujące z nich:

• Zabytkowe budynki szkół oraz historyczna hala sportowa przy ulicy Józefowskiej^[49],
• Zespół dawnych koszar wojskowych (ul. Józefowska 104; obecnie Archiwum Państwowe w Katowicach), wzniesiony w latach międzywojennych; zespół obejmuje dwa dwukondygnacyjne budynki murowane z cegły, elementy ziemne i kamienne, obmurowania urządzeń terenowych oraz starodrzew^[50],

Główną trasą komunikacyjną w Józefowcu jest ulica Józefowska, przy której powstała pierwsza zabudowa dzielnicy. Została ona wybrukowana pomiędzy 1907 a 1909 rokiem, a w 2005 i 2018 roku zmodernizowana^[43]. Jest do droga powiatowa o klasie drogi lokalnej^[51]. Ulica ta biegnie południkowo, gdzie na północy łączy się z ulicą Bytkowską na terenie kolonii Agnieszki, zapewniając dalej w kierunku północnym połączenie z Siemianowicami Śląskimi, natomiast na południu krzyżuje się z ulicą Słoneczną. Droga ta, biegnąca równoleżnikowo^[52], również jest drogą powiatową o klasie drogi lokalnej^[51]. Na zachód łączy Józefowiec z Dębem, a na wschodzie z Wełnowcem i Koszutką. Biegnąca w zachodniej stronie ulica ks. P. Ściegiennego^[52] to jedyna w Józefowcu droga klasy zbiorczej^[51]. Do pozostałych ważniejszych dróg w Józefowcu należą ulice: Gnieźnieńska prof. J. Mikusińskiego i Szczecińska^[52].

Przez obszar Józefowca nie przebiega żadna linia kolejowa, lecz w przeszłości równolegle do granicy Józefowca z Wełnowcem ciągnęła się bocznica łącząca Katowice z obecną stacją techniczną Katowice Dąbrówka Mała przez Wełnowiec. Linia ta od południa w kierunku północnym biegła równolegle do ulicy J.N. Stęślickiego, na wschód od zakładów ZPUE i sklepu Lidl i dalej na północ równolegle do ulicy C.K. Norwida^[53]. Linia ta została oddana do użytku 1 grudnia 1859 roku jako linia normalnotorowa wykorzystywana w ruchu towarowym. Rozbiórka linii została przeprowadzona w 1992 roku^[54].

Publiczny transport zbiorowy w formie połączeń autobusowych przebiegających przez Józefowiec jest organizowany przez Zarząd Transportu Metropolitalnego. Na terenie dzielnicy znajduje się sześć przystanków: Józefowiec Cmentarz, Józefowiec Jabłoniowa, Józefowiec Osiedle, Józefowiec Szczecińska, Józefowiec Szpital i Józefowiec Ściegiennego. Z przystanku Józefowiec Szczecińska, według stanu z początku lutego 2021 roku odjeżdża 5 linii autobusowych, które łączą dzielnicę z większością dzielnic Katowic (w tym z Dąbrówką Małą, Dębem, Giszowcem, Koszutką, Szopienicami-Burowcem, Śródmieściem i osiedlem W. Witosa), a także z niektórymi sąsiednimi miastami Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, tj. z Piekarami Śląskimi i Siemianowicami Śląskimi^[55].

W Józefowcu nie ma wydzielonych tras rowerowych^[56], a także nie przebiega przez dzielnicę żaden szlak rowerowy^[57]. W lutym 2021 roku znajdowały się tutaj dwie stacje rowerów miejskich City by bike: Szczecińska-Nowowiejskiego oraz Ściegiennego-Krzyżowa^[58].

W 1901 roku przy ówczesnej ulicy Bedera (obecnie Józefowska) powstał budynek szkoły autorstwa Eugena Vogta (obecnie filia Szkoły Podstawowej nr 17), a w 1910 roku powstała w Józefowcu druga szkoła (bądź pod koniec XIX wieku i rozbudowana w latach 1904–1907^[59]) – obecnie gmach XIV Liceum Ogólnokształcącego im. mjr. Henryka Sucharskiego^[18] . W 1912 roku w Józefowcu powołano Szkołę Gospodarstwa Domowego – w ramach nauczania organizowano w niej kilkumiesięczne kursy dla dziewcząt^[60]. W drugiej józefowskiej szkole w okresie międzywojennym działała czteroletnia Szkoła Podstawowa im. Karola Miarki^[61].

W 1959 roku w gmachu tej samej szkoły powołano Zespół Szkół Zawodowych dla pracujących pod patronatem Elektromontażu. W 1963 roku powstało tu Technikum Elektryczne, a 11 września 1978 roku szkole nadano imię mjr. Henryka Sucharskiego. W tym samym roku powstał Zespół Szkół Elektrycznych, a w 1991 roku Technikum Elektryczno-Mechaniczne^[61]. Budynek pierwszej józefowskiej szkoły stał się filią Szkoły Podstawowej nr 17 w roku szkolnym 1993/1994. Był on wówczas przeznaczony na klasy I–IV^[62]. Obecnie w budynku tym odbywa się nauczanie klas I–III w sześciu salach lekcyjnych. Ponadto mieści się tam sala zabaw, sala gimnastyczna, biblioteka, dwie świetlice, szatnia i gabinety. Przy gmachu szkoły znajduje się boisko i plac zabaw^[63]. XIV Liceum Ogólnokształcące zostało powołane 1 lipca 1998 roku^[61]. Druga z istniejących na terenie Józefowca szkół podstawowych – Szkoła Podstawowa nr 19, powstała w Dębie jako szkoła nr 2. Do obecnej siedziby przy ulicy Krzyżowej 12 przeprowadziła się w 2017 roku^[64]. W 2019 roku do szkoły tej uczęszczało 409 uczniów w 18 oddziałach klasowych. W szkole nauczało wówczas 44 nauczycieli^[65].

Według stanu z lutego 2021 roku, w Józefowcu funkcjonują następujące placówki oświatowe:

• Centrum Rozwoju Dzieci Bardziej Kreatywne (ul. Józefowska 5)^[66],
• Żłobek Kraina Odkrywcy (ul. T. Kotlarza 6)^[67],
• Żłobek Miejski w Katowicach. Oddział (ul. Bytomska 8a)^[68],
• Miejskie Przedszkole nr 47 z Oddziałami Integracyjnymi (ul. Słoneczna 60)^[69],
• Miejskie Przedszkole Nr 73 im. Misia Uszatka (ul. Słoneczna 77a)^[70],
• Miejskie Przedszkole nr 82 im. Dzieci z Leszczynowej (ul. Bytomska 8b)^[71],
• Filia Szkoły Podstawowej Nr 17 im Tadeusza Kościuszki (ul. Józefowska 52)^[72],
• Szkoła Podstawowa nr 19 im. Wojciecha Korfantego (ul. Krzyżowa 12)^[73],
• XIV Liceum Ogólnokształcące im. mjr. H. Sucharskiego (ul. Józefowska 32)^[74].

Pierwsze polskie organizacje kulturalne w Józefowcu powstały na początku XX wieku. Były to m.in. chór mieszany „Harmonia”, założony w 1908 roku. Liczył on w latach międzywojennych około stu członków^[21]. Najbliższym domem kultury jest Filia „Dąb” Miejskiego Domu Kultury „Koszutka”, położona przy ulicy Krzyżowej 1. Oferuje ona zajęcia dla dzieci, młodzieży i dorosłych, w tym muzyczne (nauki gry na pianinie/keyboardzie i gitarze), plastyczne, fotograficzne, wokalne (w tym chór Anima Canto), taneczne i sportowe (gimnastyka dla seniorów, szachy i brydż)^[75]. Ponadto przy ulicy Józefowskiej 100 działa zarządzany przez Katowicką Spółdzielnię Mieszkaniową Klub Spółdzielczy KSM „Józefinka”^[76]. W Józefowcu działa też Filia nr 6 Miejskiej Biblioteki Publicznej w Katowicach, położona przy ulicy Bytomskiej 8a. Prócz wypożyczalni i dostępu do Internetu biblioteka organizuje lekcje biblioteczne, cykl spotkań dla dzieci, zajęcia literackie, a także organizuje akcje promujące czytelnictwo^[77].

Na początku XX wieku powstały również pierwsze stowarzyszenia sportowe. W 1905 roku powołano Towarzystwo Sportowe „Turnverein”, które rok później objęło całą gminę Dąb pod nazwą „Menner Turn Verein Domb”. Kilka lat później powstał „Spielverein” – osobny dla Dębu i Józefowca. Dnia 12 lutego 1912 roku podołano gniazdo Dąb-Józefowiec Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. W 1920 roku liczyło ono 113 członków^[78]. W tym samym roku powołano w Józefowcu Klub Sportowy „Orzeł”^[79]. Po przyłączeniu Józefowca do Wełnowca utworzono osobne gniazdo „Sokoła”^[80]. W hali sportowej MOSiR, znajdującej się w budynku dawnej restauracji Geislera przy ulicy Józefowskiej 40^[22] pod kierownictwem Jana Czaji trenowali zapaśnicy GKS-u Katowice, którzy zdobywali liczne medale, w tym trzy igrzysk olimpijskich^[81].

W Józefowcu znajdują się ogólnodostępne place zabaw i inne tereny rekreacyjne. Place zabaw zlokalizowane są m.in. przy ulicy prof. J. Mikusińskiego (wyposażony jest w domek ze zjeżdżalnią i inne urządzenia zabawowe)^[82] i ulicy F. Nowowiejskiego (składa się z domku ze zjeżdżalnią i inne urządzenia, a także w siłownię na świeżym powietrzu z 11 urządzeniami do ćwiczeń)^[83]. Ze środków budżetu obywatelskiego w rejonie ulic: F. Nowowiejskiego, Szczecińskiej i T. Kotlarza^[84] powstał w dzielnicy wybieg dla psów, wyposażony w przeszkody dla psów, śluzy, trawniki oraz piasek^[85]. W ramach budżetu obywatelskiego w 2017 roku powstała również strefa street workoutu^[86][87].

 Osobny artykuł: Parafia św. Józefa Robotnika w Katowicach.

Największą wspólnotą religijną w Józefowcu jest rzymskokatolicka parafia św. Józefa Robotnika z siedzibą przy ulicy prof. J. Mikusińskiego 8^[88]. Jest ona częścią dekanatu Katowice-Załęże w archidiecezji katowickiej. W 2015 roku przynależało do niej około 12 tys. wiernych^[89]. Obejmuje ona swoim zasięgiem wiernych z całego Józefowca^[90].

Początki na rzecz powołania odrębnej parafii rzymskokatolickiej w Józefowcu rozpoczęto w 1895 roku, lecz dopiero w 1919 roku z dębskiej parafii ustanowiono lokalię. Rozpoczęto również budowę tymczasowej świątyni. Początkowo w kościele nabożeństwa odprawiali duchowni z Dębu, a w 1921 roku mianowano księdza kuratusa – był nim ks. Paweł Michatz^[24]. Samodzielną parafię erygowano 1 sierpnia 1925 roku. Do niej przydzielono również wiernych z kolonii Agnieszki^[25]. W 1946 roku w domu przy ulicy Józefowskiej 108 zaczęły służbę siostry zakonne ze Zgromadzenia Córek Bożej Miłości, po czym przeprowadziły się najpierw na ulicę Strażacką, a potem na ulicę Bytomską 15^[43].

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Józefowcu.

• DamianD. Absalon DamianD., StanisławS. Czaja StanisławS., Andrzej T.A.T. Jankowski Andrzej T.A.T., Środowisko geograficzne. W: Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo, t. 1, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2012, s. 43–78, ISBN 978-83-8772-724-6 .
• MichałM. Bulsa MichałM., Ulice i place Katowic, wyd. trzecie, Katowice: Wydawnictwo Prasa i Książka, 2018, ISBN 978-83-63780-28-9  (pol.).
• Historia Józefowca , stowarzyszenie-revita.pl   (pol.).
• MariaM. Kasprzyk MariaM., Studium historyczno-urbanistyczne Katowic w granicach administracyjnych. Dąb, Józefowiec, Wełnowiec. Tom I Tekst, Opublikowano w: Miejski System Zarządzania – Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. Zabytki, Kraków: Pracownie Konserwacji Zabytków „ARKONA” Sp. z o.o. Pracownia Dokumentacji Naukowo-Historycznej, 1995  (pol.).
• Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe z elementami opracowania ekofizjograficznego problemowego (problematyka ochrony dolin rzecznych oraz ograniczeń dla zagospodarowania terenu wynikających z wpływu działalności górniczej) dla potrzeb opracowania projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego obszarów położonych w mieście Katowice, Katowice: WERONA, 2014  (pol.).
• UrszulaU. Rzewiczok UrszulaU., Dzieje Dębu (1299-1999), Katowice: Muzeum Historii Katowic, 1999, ISBN 83-87727-30-X .
• Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice – II edycja. Część 1. Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego, Załącznik nr 1 do uchwały nr XXI/483/12 Rady Miasta Katowice z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie uchwalenia „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice” – II edycja, Miasto Katowice, 2012  (pol.).
• LechL. Szaraniec LechL., Osady i osiedla Katowic, Katowice: Oficyna „Artur”, 1996, ISBN 83-905115-0-9 .