Język pendżabski

W tym artykule zbadamy fascynujący świat Język pendżabski, odnosząc się do jego znaczenia, wpływu i znaczenia w wielu obszarach. Od swoich początków do obecnej ewolucji Język pendżabski był przedmiotem licznych badań i debat, które przyczyniły się do poszerzenia naszego zrozumienia tego tematu. Na tych stronach zanurzymy się w jego historię, przeanalizujemy jej konsekwencje dla współczesnego społeczeństwa i zastanowimy się nad jego przyszłością. Podobnie zbadamy, jak Język pendżabski przekształcił i nadal przekształca różne obszary, od nauki i technologii po sztukę i kulturę, oferując kompleksową i multidyscyplinarną wizję pozwalającą zrozumieć jej złożoność i zakres. Dołącz do nas w tej ekscytującej wycieczce po Język pendżabski!

ਪੰਜਾਬੀ / پنجابی
Obszar

Indie (27 mln), Pakistan, Stany Zjednoczone, Kanada, Wielka Brytania

Liczba mówiących

ok. 28 mln[1]

Pismo/alfabet

gurmukhi, szachmukhi

Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
język urzędowy Pendżab (Indie)
Organ regulujący ?↗
?↗
UNESCO 1 bezpieczny↗
Kody języka
ISO 639-1 pa
ISO 639-2 pan
ISO 639-3 pan
GOST 7.75–97 пан 530
Linguist List panj
WALS pan
Występowanie
Ilustracja
Zasięg geograficzny języka pendżabskiego
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Wikipedia w języku pendżabskim
Słownik języka pendżabskiego
w Wikisłowniku
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.
Dialekty pendżabskie
Guru Granth Sahib, święta księga sikhów zapisana alfabetem gurmukhi
Tablica na stacji Southall w języku pendżabskim, pismo gurmukhi

Język pendżabski (ਪੰਜਾਬੀ pańdźabi), język wschodniopendżabski – język z centralnej grupy języków indoaryjskich indoeuropejskiej rodziny językowej, którym posługuje się ponad 28 mln osób, zamieszkujących historyczną krainę Pendżab na pograniczu indyjsko-pakistańskim. W indyjskim stanie Pendżab ma status języka urzędowego, nie jest natomiast urzędowym w pakistańskiej prowincji Pendżab[2].

Niekiedy za odmianę języka pendżabskiego uważany jest również język lahnda, używany w zachodnim Pendżabie (stąd jego alternatywna nazwa język zachodniopendżabski), jednakże zasadniczo klasyfikowany jest on jako odrębny język, którym posługuje się ok. 60 mln osób[3]. Język zachodniopendżabski należy do grupy północno-zachodniej języków indoaryjskich, natomiast pendżabski język literacki, oparty na centralnym dialekcie madźhi, do grupy centralnej, wraz z hindi. Przyczyną częstego włączania dialektów lahnda do języka pendżabskiego jest to, iż pendżabski język literacki jest wspólny dla użytkowników zarówno wschodnich, jak i zachodnich dialektów Pendżabu[4].

Ponadto używany w okolicach miasta Dżammu język dogri, którym posługują się ok. 2 mln mówiących, niegdyś uważany za odmianę pendżabskiego[5][6], obecnie klasyfikowany jest jako jeden z tzw. języków pahari.

Na tle języków indoaryjskich pendżabski wyróżnia się tonalnością[7].

Pismo

Do zapisu używa się, w zależności od państwa, szachmukhi (zmodyfikowanego pisma arabskiego) w Pakistanie, albo też gurmukhi, szachmukhi względnie dewanagari w Indiach.

Język pendżabski zapisywany pismem gurmukhi jest językiem tekstów i ceremonii religijnych dla ponad 15 mln sikhów – wyznawców sikhizmu.

Dialekty[8]

" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj | edytuj kod]

Zachodnie

  • multani – wyróżnia się odmiennym słownictwem, gramatycznie bliski dialektowi centralnemu, obecnie klasyfikowany jako odrębny język w ramach tzw. makrojęzyka lahnda[9]
  • pothohari – okolice miasta Rawalpindi
  • hindko – region Hazara, wyróżnia się odmiennym słownictwem

Centralny

  • madźhi – używany w okolicach dwóch ważnych centrów kulturalnych – Amritsaru i Lahauru; postrzegany jako „najczystsza” odmiana pendżabskiego, stanowi podstawę języka standardowego[2].

Wschodnie

  • doabi
  • malwai – Ludhiana, zachodnia część dystryktu Patiala
  • puadhi – wschodnia część dystryktu Patiala; wykazuje cechy przejściowe między pandźabi a hindi

Przypisy

  1. ↑ Ethnologue report for language code: pan
  2. ↑ a b Sieklucka 1998 ↓, s. 15.
  3. ↑ Ethnologue report for language code: pnb
  4. ↑ Sieklucka 1998 ↓, s. 17–18.
  5. ↑ Sieklucka 1998 ↓, s. 17.
  6. ↑ David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Dogri, Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 (ang.).
  7. ↑ Munshi 2009 ↓, s. 526.
  8. ↑ wg Sieklucka 1998 ↓, s. 14–18
  9. ↑ Ethnologue report for language code: skr

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Języki indoirańskie
indoaryjskie
irańskie