Samogłoska

Samogłoska – głoska, przy powstawaniu której uczestniczą jedynie więzadła głosowe, a strumień powietrza swobodnie przepływa przez kanał głosowy. Samogłoski charakteryzują się regularnym rozkładem energii akustycznej, mają wyraźną strukturę formantową, która decyduje o ich barwie. Podczas ich artykulacji słychać tylko jedną głoskę . Niektórzy językoznawcy kwestionują tę metodę definicji samogłosek jako niejednoznaczną i wzbudzającą wątpliwości i proponują w zamian metodę dystrybucyjną, polegającą na badaniu roli i kontekstu poszczególnych głosek w izolowanych wyrazach w poszczególnych językach.

Symbole samogłosek w międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA przedstawia poniższa tabela:

Samogłoski kardynalne

Przednie

i • y ɨ • ʉ ɯ • u ɪ • ʏ • ʊ e • ø ɘ • ɵ ɤ • o ə ɛ • œ ɜ • ɞ ʌ • ɔ æ ɐ a • ɶ ɑ • ɒ

Uwaga. Jeśli podano dwa symbole, to znajdujący się po lewej stronie oznacza samogłoskę niezaokrągloną, a po prawej zaokrągloną.

Klasyfikacja samogłosek

Podziału można dokonać ze względu na :

poziomy ruch języka – s. przednie, środkowe (centralne), tylne
pionowy ruch języka – s. wysokie (przymknięte), średnie, niskie (otwarte)
kształt warg – s. niezaokrąglone, zaokrąglone
udział rezonatora nosowego – s. ustne, nosowe (zapisywane z tyldą nad symbolem samogłoski).

Pule fonemiczne samogłosek

Liczba fonemów samogłoskowych w językach naturalnych waha się od kilku do kilkudziesięciu. Przykłady języków z daną liczbą fonemów samogłoskowych:

2: ubyski;
3: egipski, arabski klasyczny i piraha;
4: akadyjski;
5: hiszpański, rosyjski, hebrajski, japoński;
6: polski, ukraiński;
7: włoski;
8: turecki;
10: czeski, łacina;
12: angielski (w najczęstszych odmianach);
13: portugalski;
14: węgierski;
15: niemiecki;
16: francuski;
ok. 30: taa.

Zobacz też

Przypisy

↑ Cruttenden 2008 ↓, s. 50.
↑ Peter Roach: A Little Encyclopedia of Phonetics. University of Reading . s. 87. . . (ang.).
↑ PeterP. Roach PeterP., English Phonetics and Phonology, Cambridge University Press, 2009, ISBN 978-0-521-71740-3 .
↑ Nagórko 2007 ↓, s. 27 i nast..
↑ Bąk 1977 ↓, s. 56.

Bibliografia

AlicjaA. Nagórko AlicjaA., Zarys gramatyki polskiej, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 2007, ISBN 978-83-01-15390-8 .
AlanA. Cruttenden AlanA., Gimpson's Pronunciation of English, wyd. 7, Londyn: Hodder Education, 2008, ISBN 978-0-340-958773 .
PiotrP. Bąk PiotrP., Gramatyka języka polskiego - zarys popularny, Warszawa: Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, 1977, ISBN 83-214-0923-7 .

Kontrola autorytatywna (głoska):

Encyklopedia internetowa: