Státní bezpečnost
| StB | |
.jpg) Była siedziba StB przy ul. Bartolomějskiej w Pradze, tzw. kachlíkárna | |
| Państwo | |
|---|---|
| Data sformowania |
30 czerwca 1945 |
| Data rozformowania |
1 lutego 1990 |
| Dane podstawowe | |
| Podporządkowanie | |
Státní bezpečnost, w skrócie StB (czes. Státní bezpečnost, słow. Štátna bezpečnosť w skrócie ŠtB, pol. Bezpieczeństwo Państwowe), cywilna służba specjalna Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej, istniejąca w latach 1945–1990. Státní bezpečnost była częścią Ministerstwa Spraw Wewnętrznych CSRS (Ministerstvo vnitra).
Historia
Státní bezpečnost powstała 30 czerwca 1945 roku pod kierownictwem Komunistycznej Partii Czechosłowacji (KSČ). Realizowała politykę represji wobec przeciwników politycznych, m.in. podczas przejmowania władzy przez komunistów w 1948 roku nadzorowała działalność opozycji i posługiwała się przeciwko niej fałszywymi dowodami.
Jeszcze zanim Czechosłowacja stała się państwem komunistycznym, StB posługiwała się brutalnymi metodami wymuszania zeznań: torturami lub stosowaniem środków odurzających, szantażem, również porwaniami. Tuż po dojściu do władzy komunistów tego typu praktyki stały się powszechne i szeroko stosowane.
Státní bezpečnost wraz z VB (czes. Veřejná bezpečnost, słow. Verejná bezpečnosť – Bezpieczeństwo Publiczne), czyli służbą mundurową wykonującą standardowe zadania policji (odpowiednik polskiej Milicji Obywatelskiej), było częścią SNB/ZNB (czes. Sbor národní bezpečnosti, słow. Zbor národnej bezpečnosti – Korpusu Bezpieczeństwa Narodowego). SNB podobnie jak StB i VB miała swoje regionalne i okręgowe delegatury. Podlegały one ministerstwom spraw wewnętrznych Czech i Słowacji, ale ich kierownictwo operacyjne podlegało bezpośrednio federalnemu ministerstwu spraw wewnętrznych.
Státní bezpečnost została rozwiązana 31 stycznia 1990 roku. W jej miejsce powołano Federalną Informacyjną Służbę Bezpieczeństwa CSRF, w skrócie FBIS. W 1993 roku rozwiązano ją, a w jej miejsce Czechach utworzyły Bezpečnostní informační služba, w skrócie BIS – Informacyjną Służbę Bezpieczeństwa (agencja ds. kontrwywiadu, bezpieczeństwa wewnętrznego oraz zwalczania i zapobiegania terroryzmowi), natomiast na Słowacji powstała Slovenská informačná služba, w skrócie SIS – Słowacka Służba Informacyjna (agencja ds. wywiadu i kontrwywiadu).
Struktura StB/MSW
- I Zarząd MSW (I. správa FMV/SNB) - Główny zarząd wywiadu (Hlavní správa rozvědky)
- II Zarząd MSW (II. správa FMV/SNB) - Główny zarząd kontrwywiadu do walki z wrogiem zewnętrznym - ochrona przed zagranicznymi szpiegami (Hlavní správa kontrarozvědky pro boj proti vnějšímu nepříteli - ochrana proti zahraničním špionům)
- III Zarząd MSW (III. správa FMV/SNB) - Główny zarząd kontrwywiadu wojskowego (Hlavní správa vojenské kontrarozvědky)
- IV Zarząd MSW (IV. správa FMV/SNB) - Zarząd śledczy (Správa sledování)
- V Zarząd MSW (V. správa FMV/SNB) - Zarząd ochrony funkcjonariuszy partyjnych i państwowych (Správa ochrany stranických a ústavních činitelů)
- VI Zarząd MSW (VI. správa FMV/SNB) - Zarząd technik wywiadowczych (Správa zpravodajské techniky)
- X Zarząd MSW (X. správa FMV/SNB) - Zarząd do walki z wrogiem wewnętrznym (dysydentami, protestującymi, księżmi, młodzieżą etc.) (Správa kontrarozvědky pro boj proti vnitřnímu nepříteli - disidenti, chartisté, kněží, mládež apod.)
- XI Zarząd MSW (XI. správa FMV/SNB) - Zarząd kontrwywiadu ochrony gospodarki (Správa kontrarozvědky pro ochranu ekonomiky)
- XII Zarząd MSW (XII. správa FMV/SNB) - Zarząd kontrwywiadu w Bratysławie (Správa kontrarozvědky v Bratislavě)
- XIII Zarząd MSW (XIII. správa FMV/SNB) - Centrum obliczeniowo-informacyjne bezpieczeństwa państwowego (Oborové výpočetní a informační středisko Státní bezpečnosti)
- XIV Zarząd MSW (XIV. správa FMV/SNB) - Zarząd kontrwywiadu do walki z ekstremalnymi i szczególnymi formami przestępczości (Správa kontrarozvědky pro boj proti mimořádným a zvláštním formám trestné činnosti)
- Zarząd śledczy bezpieczeństwa państwowego (Správa vyšetřování Státní bezpečnosti)
- Wydział śledczy bezpieczeństwa państwowego w kontrwywiadzie wojskowym (Odbor vyšetřování Státní bezpečnosti ve vojenské kontrarozvědce)
- Zarząd paszportów i wiz (Správa pasů a víz)
- Wydział ewidencji statystycznej (Statisticko evidenční odbor)
- IV Wydział MSW (IV. odbor FMV/SNB) - Wydział prasy zagranicznej (Odbor zahraničního tisku)
- Wyższa Szkoła Korpusu Bezpieczeństwa Narodowego (Vysoká škola Sboru národní bezpečnosti), Praga
Zobacz też
- SOUD
- Alfred Frenzel
- Bezpečnostní informační služba
- Slovenská informačná služba
- Instytut Badania Reżimów Totalitarnych
- Grupa "Praga" MSW
Linki zewnętrzne
- Lustracja lustracji – wp.pl (artykuł poświęcony lustracji w Czechach i Słowacji oraz innych krajów byłego bloku wschodniego)
Przypisy
- ↑ http://www.policie.cz/clanek/struktura-stb.aspx Struktura StB
| Lata 40. |
|
|---|---|
| Lata 50. |
|
| Lata 60. |
|
| Lata 70. |
|
| Lata 80. |
|
| Lata 90. | |
| Epilog | |
| Organizacje | |
| Wyścig zbrojeń | |
| Ideologie | |
| Propaganda | |
| Polityka międzynarodowa |
|
| Zobacz też |