Znaki pisarskie

Wygląd przypnij ukryj

Ten artykuł od 2019-05 wymaga zweryfikowania podanych informacji.Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Znaki pisarskie – znaki graficzne stanowiące pismo oraz symbole graficzne oznaczające dźwięki mowy, znaczenia myślowe. Ciąg znaków pisarskich nazywany jest tekstem.

Rodzaje znaków pisarskich

Znaki pisarskie dzieli się na:

• cyfry
• litery
• diakrytyki
• interpunkcyjne
• matematyczne
• szachowe
• abrewiatury
• muzyczne
• ideogramy, np.
  • hànzì
  • kanji+kana
• piktogramy, np.
  • hieroglify
• inne, tj:
  • chemiczne
  • fizyczne
  • astronomiczne
  • kartograficzne
  • techniczne

Do znaków pisarskich nie są zaliczane: loga, logotypy, znaki drogowe, legendy map i planów, czy też inne elementy graficzne systemów informacji wizualnej.

Znaki pisarskie a znaki typograficzne

Cechą wspólną stosowania wszystkich znaków pisarskich jest respektowanie ich użycia dla danego języka, w jakim jest pisany tekst, czyli zasad pisowni w danym języku.

Istotne jest jednak odróżnianie pojęcia znaków pisarskich od pojęcia znaków typograficznych będących określoną graficzną reprezentacją znaków pisarskich. I tak:

• gramatyka jest domeną samego języka, niezależną od używanych znaków;
• ortografia i interpunkcja natomiast ustanawiają pewien ujednolicony sposób używania znaków pisarskich;
• typografia zaś zajmuje się graficzną reprezentacją tych znaków, zwłaszcza podczas użycia pisma drukiem (ale w ograniczonym stopniu również w kaligrafii, liternictwie i logotypach).

Różnica pomiędzy znakami pisarskimi a typograficznymi jest taka, że o znakach pisarskich mówi się, jak ich użyć (np. małą lub wielką literą), gdzie należy ich użyć, kiedy, w jakiej kolejności i jak one funkcjonują w otoczeniu innych znaków, natomiast typografia mówi o ich wyglądzie. Faktem jest, że większość znaków pisarskich posiada funkcjonalnie tylko jeden swój odpowiednik wśród znaków typograficznych, nazywany zresztą tak samo, a który jedynie ze względu na wygląd estetyczny (krój pisma wraz z odmianą i stopniem) może przybierać wiele postaci. Do tego typu pojedynczych odpowiedników należą przede wszystkim litery i cyfry. Jednak szereg innych znaków pisarskich posiada więcej niż jeden odpowiednik funkcjonalny wśród znaków typograficznych.

Przykładem jest znak pisarski myślnik, który spełnia określoną rolę interpunkcyjną w piśmie, przez co mają do niego zastosowanie określone zasady pisowni, a który w druku reprezentowany jest głównie przez dwa charakterystyczne dla niego znaki typograficzne – półpauzę lub pauzę.

Czasami jednak pojęcia znaków pisarskich i typograficznych zazębiają się, np. gdy zasady pisowni określające użycie cudzysłowu wypowiadają się również nad graficznym rozróżnianiem pary znaków tworzących cudzysłów w przypadku jego hierarchicznego użycia w wypowiedzi (cudzysłów w cudzysłowie).

Znaki pisarskie na klawiaturze komputerowej

Schemat przedstawia typowy układ klawiszy na klawiaturze. Aby dowiedzieć się więcej o którymś ze znaków, należy nacisnąć go na schemacie.

Zobacz też

• znaki drukowalne
• znaki niedrukowalne

Znaki pisarskie

Znaki interpunkcyjne	język polski ’ ' (apostrof) „ ” ‘ ’ « » » « (cudzysłów) . (kropka) , (przecinek) : (dwukropek) ; (średnik) … ⋯ (wielokropek) - (dywiz) – — (myślnik, półpauza i pauza) ? (pytajnik) ! (wykrzyknik) ( ) { } ⟨ ⟩ nawiasy języki obce ¿ (odwrócony pytajnik) ¡ (odwrócony wykrzyknik)
Znaki (symbole)	punktory • ‣ (punktor) · (kropka środkowa) * ∗ (asterysk) - (dywiz) matematyka (lista) + − (plus i minus) ± (znak plus-minus) × (znak mnożenia) · (kropka środkowa) ÷ (znak dzielenia) / \ (ukośnik) = (znak równości) < > ≤ ≥ ⩽ ⩾ ≦ ≧ ≠ (znak nierówności) ~ (tylda) ′ ″ ‴ (prim, bis, ter) ° (stopień) % (procent) ‰ (promil) ‱ (punkt bazowy) ^ (kareta) | ¦ (kreska pionowa) waluty € (euro) $ (dolar) inne _ (znak podkreślenia) # (kratka) § (paragraf) & (et) @ (at, małpa) † ‡ (krzyż filologów, sztylet) ★ (gwiazda) ⁂ (asteryzm) ✓ ✔ ☑ (znak wyboru, fajka) © (copyright) ℗ (sound recording copyright) ™ ® (znak towarowy) ❧ ❀ (hedera) □ ▲ ∎ (znak końca dowodu) ☡ (niebezpieczny zakręt) ‽ (interrobang) ⸮!¡ (znak ironii)
Znaki niedrukowalne	spacja twarda spacja spacja niełamiąca tabulacja koniec linii

• Wstawianie znaków z klawiatury komputerowej: Alt-kody (CP852, Windows-1250)
• Unicode

Znaki diakrytyczne

Akcenty	akut ´ podwójny akut ˝ grawis ` podwójny grawis ̏
Pozostałe	cyrkumfleks ˆ tylda ˜ haczek ˇ brewis ˘ odwrócony brewis ̑ cedylla ¸ diereza / umlaut ¨ kropka · makron ¯ ogonek ˛ kółko ° przecinek , hak ̉ róg ̛ dasja ̔ psili ̓

Alfabet polski

Litery	A a Ą ą B b C c Ć ć D d E e Ę ę F f G g H h I i J j K k L l Ł ł M m N n Ń ń O o Ó ó P p R r S s Ś ś T t U u W w Y y Z z Ź ź Ż ż/Ƶ ƶ Używane w zapożyczeniach Q q V v X x Nieużywane współcześnie Á á À à B́ b́ Ç ç D́ d́ Θ θ Θ´ θ´ Θ˙ θ˙ É é È è F́ f́ Ǵ ǵ H́ h́ Ḱ ḱ Ĺ ĺ Ḿ ḿ Ø ø/Φ φ/Ꟁ ꟁ Ṕ ṕ Ŕ ŕ Ŗ ŗ ſ Σ ʃ ẞ ß T́ t́ Ẃ ẃ Ÿ ÿ
Dwuznaki	Ch ch Ci ci Cz cz Dz dz Dź dź Dż dż/Dƶ dƶ Ni ni Rz rz Si si Sz sz Zi zi
Trójznaki	Dzi dzi

Alfabet grecki

Klasyczne litery greckie	Αα alfa  Ββ beta (wita)  Γγ gamma (ghama)  Δδ delta (dhelta)  Εε epsilon  Ζζ dzeta (zita)  Ηη eta (ita)  Θθ theta (thita)  Ιι℩ jota  Κκ kappa (kapa)  Λλ lambda (lambdha)  Μμ my (mi)  Νν ny (ni)  Ξξ ksi  Οο omikron  Ππ pi  Ρρ rho (ro)  Σσς sigma  Ττ tau (taf)  Υυ ipsylon  Φφ phi (fi)  Χχ chi  Ψψ psi  Ωω omega
Litery nieużywane współcześnie	Ϝϝ(Ͷͷ) digamma  Ϛϛ stigma  Ͱͱ heta  Ϗϗ kaj  Ϻϻ san  Ϙϙ(Ϟϟ) koppa  Ͳͳ(Ϡϡ) sampi
Litery używane w innych językach	Ϳϳ jot  Ϸϸ szo

W nawiasach podano odmienną od tradycyjnej, współczesną wymowę w języku nowogreckim, według polskiej transkrypcji podręcznikowej.

Kontrola autorytatywna (dane):

• GND: 4180012-6