A

Wygląd przypnij ukryj A a

Informacje podstawowe
Majuskuła	A
Minuskuła	a
Podstawowy alfabet	łaciński
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

A (minuskuła: a) – pierwsza litera alfabetu łacińskiego i alfabetów na nim opartych, w tym alfabetu polskiego.

Historia

Hieroglif egipski	Alef protosynajski	Alef fenicki	Grecka alfa	Etruska litera a	Łacińska litera a

Najstarszym przodkiem A była pierwsza litera alfabetu fenickiego – alef, wymawiany przy szerokim otwarciu jamy ustnej i niskim położeniu języka, a który wywodził się od hieroglifu przedstawiającego głowę wołu. W 1600 roku p.n.e. w piśmie fenickim stosowano formę liniową, która była podstawą dla niektórych późniejszych form zapisu pisma. Nazwa litery pochodzi od hebrajskiego lub arabskiego alefu. Do alfabetu łacińskiego przeszła poprzez alfabet grecki dzięki literze alfa poprzez Etrusków, którzy przynieśli zmodyfikowany zapis greki – alfabet etruski na półwysep Apeniński z którego w późniejszym okresie zaczerpnęli Rzymianie przy tworzeniu zapisu języka łacińskiego który jest używany do dnia dzisiejszego w wielu językach świata, w tym polskim.

Zastosowanie

Litera a jest umieszczona na pierwszym miejscu w alfabecie łacińskim i w każdym na nim opartym.

Język polski

Wymowa litery a
w języku polskimProblem z odtwarzaniem tego pliku? Zobacz strony pomocy.

W języku polskim litera a oznacza samogłoskę otwartą centralną niezaokrągloną () na przykład w słowie las (). Samogłoska prawie otwarta przednia niezaokrąglona pełni funkcję alofonu samogłoski między samogłoskami miękkimi np. w słowie jajko () lub niania ().

Jest pierwszą, najczęściej występującą literą w alfabecie polskim. W próbce 2. wydania Korpusu IPI PAN liczącej ponad 30 milionów segmentów (około 25 milionów słów ortograficznych) występowała w 8,91% wszystkich liter.

Odręczny zapis litery „a”

Język angielski

We współczesnej ortografii angielskiej, litera a oznacza sześć różnych samogłosek. Często oznacza samogłoskę prawie otwartą przednią niezaokrągloną () np. w słowie cat (/kæt/), które oznacza kota. Odpowiada też samogłosce otwartej tylnej niezaokrąglonej () np. w słowie father (/ˈfɑː.ðə(ɹ)/) które oznacza ojca. Występuje w dwuznaku ae który odpowiada samogłosce półprzymkniętej przedniej niezaokrąglonej () jak i w słowie play (/pleɪ/) które oznacza między innymi zabawę. W słowie hare (/hɛɚ/ lub /heɹ/ oraz /heə/) które oznacza zająca litera a jest czytana jako samogłoska półprzymknięta przednia niezaokrąglona (/e/) lub jako samogłoska półotwarta przednia niezaokrąglona (/ɛ/). W wymowie wielu Anglików samogłoska otwarta przednia niezaokrąglona () zastępuje samogłoskę prawie otwartą przednią niezaokrągloną ().

Podwójne a nie występuje w angielskich słowach, jednak pojawia się w zapożyczeniach z języków obcych, np. w imieniu Aaron, które jest w Received Pronunciation wymawiane jako /ˈæɹ.ən/ lub /ˈɛə(ɹ).ən/.

A jest trzecią najczęściej występującą literą w języku angielskim (po literach e i t). W jednym z badań, średnio 3,68% liter używanych w tekstach angielskich stanowi właśnie ona.

W innych językach

W pozostałych językach może być czytane między innymi jako:

Wymowa litery a
w esperantoProblem z odtwarzaniem tego pliku? Zobacz strony pomocy.

• w esperanto jest wymawiane jako samogłoska otwarta przednia niezaokrąglona (/a/) lub samogłoska otwarta tylna niezaokrąglona (/ɑ/);
• w języku francuskim jest czytana jako samogłoska otwarta tylna niezaokrąglona (/ɑ/) np. w słowie pas () które oznacza nie. Jest ona drugą najczęściej występującą w nim literą. Stanowi ona 3,95% wszystkich liter używanych w tym języku;
• w języku hiszpańskim litera a jest wymawiana jako samogłoska otwarta przednia niezaokrąglona (/a/) np. w słowie padre () które znaczy ojciec. Stanowi ona 6.22% wszystkich liter używanych w tym języku;
• w języku saanicz litera a odpowiadają samogłosce półprzymkniętej przedniej niezaokrąglonej ().

Inne reprezentacje

Litera a jest również przedstawiana w postaci:

• w alfabecie fonetycznym ICAO litera a jest kodowana jako alfa (ang. Alpha);
• w międzynarodowym kodzie sygnałowym literę a symbolizuje biało-niebieska flaga z pasami pionowymi z trójkątnym wcięciem po prawej, niebieskiej stronie. Poza tym znaczeniem oznacza też „Mam nurka pod wodą; trzymajcie się z dala i idźcie powoli”;
• w alfabecie semaforowym literę a i liczbę jeden przedstawia się poprzez odchylenie prawej ręki z flagą w bok zaś lewej skierowanie w dół;
• w kodzie Morse’a literę a przedstawia się jako • — (nagranieⓘnagranie);
• w alfabecie Braille’a litera a i liczba jeden są przedstawiana za pomocą ułożenia kropki z górnej prawej strony (⠁) z perspektywy możliwości ułożenia wszystkich kropek w jednym znaku (3 rzędy po 2 wiersze);
• w alfabecie Moona litera a i liczba jeden są przedstawiane jako dwie linie ułożone w kąt ostry przypominające majuskułę lambdy (Λ);
• w New York Point wielka litera a jest przedstawiana za pomocą 4 kropek, w ułożeniu dwóch kropek u góry po lewej stronie i dwóch na dole z prawej strony (⡜), a mała za pomocą dwóch kropek u góry (⠘);
• w języku migowym jest przedstawiane za pomocą ułożenia dłoni:
  • w wersji francuskiej (LSF) przedstawiane jest poprzez przyłożenie palca wskazującego, środkowego, serdecznego i palca małego do śródręcza a kciuka odchylenia w bok;
  • w wersji kanadyjskiej (LSQ) przedstawiane jest poprzez złożenie dłoni w pięść odchylając przy tym kciuk do góry. W zapisie SignWriting przedstawiane jest symbolem 𝣷;
  • w wersji polskiej (PJM) przedstawiane jest poprzez złożenie dłoni w pięść. W zapisie SingWriting przedstawiane jest symbolem 𝤃.

Sygnalizacja			Język migowy			Alfabety dla niewidomych
Flaga międzynarodowego kodu sygnałowego	Alfabet semaforowy	Kod Morse’a	francuski	kanadyjski	polski	Alfabet Braille’a	Alfabet Moona
		·– (nagranieⓘnagranie)		𝣷	info 𝤃	⠁

Grafemy i symbole oparte na A

Niektóre litery diakrytyzowane i ligatury
Å å	Ǻ ǻ	Ḁ ḁ	ẚ	Ă ă	Ặ ặ	Ắ ắ	Ằ ằ	Ẳ ẳ	Ẵ ẵ
Ȃ ȃ	Â â	Ậ ậ	Ấ ấ	Ầ ầ	Ẫ ẫ	Ẩ ẩ	Ả ả	Ǎ ǎ	Ⱥ ⱥ
Ȧ ȧ	Ǡ ǡ	Ạ ạ	Ä ä	Ǟ ǟ	À à	Ȁ ȁ	Á á	Ā ā	Ā̀ ā̀
à ã	Ą ą	Ą́ ą́	Ą̃ ą̃	ᶏ	Æ æ
Znaki alfabetów fonetycznych
ɑ	ᶐ	ɐ	ʌ	ɒ	ᶛ	ᴀ	ᴬ ᵃ ᵄ	ₐ	ꬱ
Symbole i skróty
ª	Å	∀	@	₳	Ⓐ

Kodowanie

Znak	A		a
Nazwa w Unikodzie	Latin Capital Letter A		Latin Small Letter A
Kodowanie	dziesiętnie	szesnastkowo	dziesiętnie	szesnastkowo
Unicode	65	U+0041	97	U+0061
UTF-8	65	41	97	61
Odwołania znakowe SGML	A	A	a	a
ASCII1	65	41	97	61
EBCDIC	193	C1	129	81

1 W tym pochodne ASCII, takie jak DOS, Windows, ISO-8859 i Macintosh

Podobne litery w innych językach

• Alfa (Αα) z alfabetu greckiego.
• A (Аа) z cyrylicy.

Zobacz też

• Α (amper)
• A (kana)
• A (grupa muzyczna)
• A (singel)

Uwagi

1. ↑ Samogłoska otwarta centralna niezaokrąglona, nie posiada odrębnego symbolu MAF od samogłoski otwartej przedniej niezaokrąglonej, zapisywana jest , kiedy niezbędne jest rozróżnienie.

Przypisy

1. ↑ Latin Capital Letter a. symbl.cc. .
2. ↑ Latin Small Letter a. symbl.cc. .

Alfabet polski

Litery	A a Ą ą B b C c Ć ć D d E e Ę ę F f G g H h I i J j K k L l Ł ł M m N n Ń ń O o Ó ó P p R r S s Ś ś T t U u W w Y y Z z Ź ź Ż ż/Ƶ ƶ Używane w zapożyczeniach Q q V v X x Nieużywane współcześnie Á á À à B́ b́ Ç ç D́ d́ Θ θ Θ´ θ´ Θ˙ θ˙ É é È è F́ f́ Ǵ ǵ H́ h́ Ḱ ḱ Ĺ ĺ Ḿ ḿ Ø ø/Φ φ/Ꟁ ꟁ Ṕ ṕ Ŕ ŕ Ŗ ŗ ſ Σ ʃ ẞ ß T́ t́ Ẃ ẃ Ÿ ÿ
Dwuznaki	Ch ch Ci ci Cz cz Dz dz Dź dź Dż dż/Dƶ dƶ Ni ni Rz rz Si si Sz sz Zi zi
Trójznaki	Dzi dzi

Alfabet łaciński

Podstawowe litery*	A a B b C c D d E e F f G g H h I i J j K k L l M m N n O o P p Q q R r S s T t U u V v W w X x Y y Z z
Warianty litery A	Á á Â â À à Ă ă Ȃ ȃ Ả ả A̋ a̋ Ȁ ȁ Ǎ ǎ Ā ā A̍ a̍ Ȧ ȧ Å å A̐ a̐ Ã ã Ä ä A̓ a̓ Ⱥ ⱥ A̭ a̭ A̧ a̧ ᶏ A̱ a̱ Ą ą Ạ ạ Ḁ ḁ A̰ a̰ A̲ a̲ A̤ a̤ Ấ ấ Ầ ầ Ẩ ẩ Ẫ ẫ Ắ ắ Ằ ằ Ẳ ẳ Ẵ ẵ Ā́ ā́ Ā̀ ā̀ Ā̂ ā̂ Ā̌ ā̌ Ā̊ ā̊ Ǡ ǡ Ǻ ǻ Ã́ ã́ Ã̀ ã̀ Ã̂ ã̂ Ã̌ ã̌ Ã̍ ã̍ Ä́ ä́ Ä̀ ä̀ Ä̂ ä̂ Ä̌ ä̌ Ǟ ǟ Ä̃ ä̃ Á̧ á̧ À̧ à̧ Â̧ â̧ Ǎ̧ ǎ̧ Á̱ á̱ À̱ à̱ Â̱ â̱ Ā̱ ā̱ Ā̱́ ā̱́ Ā̱̀ ā̱̀ Ā̱̂ ā̱̂ Å̱ å̱ Ä̱ ä̱ Ạ́ ạ́ Ạ̀ ạ̀ Ậ ậ Ặ ặ Ạ̄ ạ̄ Ạ̃ ạ̃ Ạ̈ ạ̈ Ą́ ą́ Ą̀ ą̀ Ą̂ ą̂ Ą̌ ą̌ Ą̄ ą̄ Ą̄́ ą̄́ Ą̄̀ ą̄̀ Ą̄̂ ą̄̂ Ą̄̌ ą̄̌ Ą̊ ą̊ Ą̃ ą̃ Ą̈ ą̈ Ą̈̀ ą̈̀ Ą̈̂ ą̈̂ Ą̈̌ ą̈̌ Á̤ á̤ À̤ à̤ Â̤ â̤ Ă̤ ă̤ Ā̤ ā̤ A̤̍ a̤̍ Æ æ
Inne litery	Æ æ Ð ð Ə ə Ɣ ɣ Ŋ ŋ Œ œ Þ þ Ʃ ʃ ẞ ß Ʒ ʒ Ɑ ɑ Ʌ ʌ Ꞵ ꞵ Ꝺ ꝺ Ɛ ɛ Ɜ ɜ Ǝ ǝ ꟻ Ɡ ɡ Ɣ̓ ɣ̓ Ɣ̌ ɣ̌ Ꜧ ꜧ Ɥ ɥ I ı Ɪ ɪ Ɩ ɩ J ȷ Kʼ ĸ Ʞ ʞ Ꞁ ꞁ ƛ ƛ̓ ꟽ Ƞ ƞ Ŋ́ ŋ́ Ŋ̀ ŋ̀ Ŋ̂ ŋ̂ Ŋ̋ ŋ̋ Ŋ̏ ŋ̏ Ŋ̄ ŋ̄ Ŋ̈ ŋ̈ Ɔ ɔ ꟼ Ɋ ɋ Ƣ ƣ Ʊ ʊ Ʊ́ ʊ́ Ʊ̀ ʊ̀ Ꞷ ꞷ st Ʇ ʇ Ʋ ʋ ϴ θ Ƹ ƹ Ȣ ȣ Ꭓ ꭓ Ꞌ ꞌ
Nieużywane współcześnie litery	Ꞛ ꞛ Ꜳ ꜳ Ꜳ́ ꜳ́ Ꜳ̋ ꜳ̋ Ꜳ̇ ꜳ̇ Ꜳ̈ ꜳ̈ Ꜳ̣ ꜳ̣ Æ̆ æ̆ Æ̇ æ̇ Ǣ́ ǣ́ Ǣ̆ ǣ̆ Æ̨ æ̨ Ǽ̨ ǽ̨ Æ̣ æ̣ Ꜵ ꜵ Ꜵ́ ꜵ́ Ꜵ̋ ꜵ̋ Ꜵ̣ ꜵ̣ Ꜷ ꜷ Ꜷ́ ꜷ́ Ꜷ̣ ꜷ̣ Ꜹ ꜹ Ꜹ́ ꜹ́ Ꜹ̋ ꜹ̋ Ꜻ ꜻ Ꜹ̨ ꜹ̨ Ꜹ̣ ꜹ̣ Ꜽ ꜽ Ꜽ̇ ꜽ̇ Ꜽ̣ ꜽ̣ Ƃ ƃ Ↄ ↄ Ꜿ ꜿ Ꝣ ꝣ Ꝯ ꝯ Ƌ ƌ Ꝺ ꝺ Ꝺ́ ꝺ́ Ꝺ̇ ꝺ̇ ẟ Ꞝ ꞝ Ⅎ ⅎ ꟻ Ꝼ ꝼ Ꝼ́ ꝼ́ Ꝼ̇ ꝼ̇ Ꝼ̣ ꝼ̣ Ᵹ ᵹ Ꝿ ꝿ Ƣ ƣ Ⱶ ⱶ Ƕ ƕ ꟾ ꟷ Ʞ ʞ Ꝇ ꝇ Ꞁ ꞁ Ỻ ỻ ꟽ ꟿ Œ̄̆ œ̄̆ Ꝏ ꝏ Ꝏ́ ꝏ́ Ꝏ̋ ꝏ̋ Ꝏ̈ ꝏ̈ Ꝏ̣ ꝏ̣ Ɔ̨ ɔ̨ ꟼ Ʀ ʀ Ʀ̣ ʀ̣ Ꝛ ꝛ Ꝛ́ ꝛ́ Ꝛ̣ ꝛ̣ Ꝝ ꝝ Ꞃ ꞃ ſ ſ́ ẜ ẝ Ꞅ ꞅ Ꝭ ꝭ Ꞇ ꞇ Ʇ ʇ Ꜩ ꜩ Ꝥ ꝥ Ꝧ ꝧ Þ̣ þ̣ Ꝫ ꝫ Ꞟ ꞟ Ỽ ỽ Ꝡ ꝡ Ꝡ̋ ꝡ̋ Ꝡ̈ ꝡ̈ Ƿ ƿ Ꝩ ꝩ Ꝩ́ ꝩ́ Ꝩ̇ ꝩ̇ Ꝩ̣ ꝩ̣ Ɯ ɯ ꟿ Ỿ ỿ Ȝ ȝ Ꜫ ꜫ Ꜭ ꜭ Ꜯ ꜯ Ƨ ƨ Ƽ ƽ Ƅ ƅ ꭠ ꭡ ꭢ ꭣ
Dwuznaki	Aa aa Ae ae Ai ai An an Ao ao Au au Aw aw Ay ay Bh bh Ch ch C’h c’h C̱h c̱h Ci ci Ck ck Cö cö Cs cs Cu cu Cx cx Cz cz Dd dd Dh dh Dj dj Dx dx Dz dz Dž dž Dź dź Dż dż Ea ea Ee ee Ei ei Eu eu Ew ew Ey ey Ff ff Fh fh Gb gb Gh gh Għ għ Gi gi Gj gj Gl gl Gn gn Gx gx Gy gy Hh hh Hs hs Hu hu Hx hx Ie ie Ii ii Ij ij Jö jö Jx jx Kh kh Kn kn Kp kp Ku ku Lh lh Lj lj Ll ll Ly ly Mb mb Mh mh Mp mp Nd nd Ng ng Nh nh Ni ni Nj nj Nk nk Ns ns Nt nt Ny ny Nz nz Oa oa Oe oe Oi oi Oo oo Ou ou Ow ow Oy oy Ph ph Qu qu Rd rd Rh rh Rl rl Rn rn Rr rr Rt rt Rz rz Sc sc Sh sh Si si Sj sj Sv sv Sx sx Sy sy Sz sz Th th Tj tj Tr tr Ts ts Tx tx Ty ty Tz tz Ue ue Ui ui Uu uu Ux ux Wh wh Xh xh Xö xö Yh yh Yk yk Yy yy Zh zh Zi zi Zs zs Zv zv
Trójznaki	Dzi dzi Dzs dzs Eau eau Ngb ngb Ngh ngh Ngk ngk Nkp nkp Nth nth Nyk nyk Rnd rnd Sch sch Tsj tsj
Tetragrafy	Dsch dsch Ough ough Tsch tsch Zsch zsch
Pentagrafy	Tzsch tzsch
Heksagrafy	Eabhai eabhai Eadhai eadhai Eamhai eamhai Eidhea eidhea Eighea eighea Oidhea oidhea Oighea oighea
Heptagrafy	Schtsch schtsch
Inne symbole	ᴀ ɐ ᴁ ʙ ᴃ ᴄ ᴅ ᴆ ᴇ ⱻ ꜰ ɢ ʛ ʜ ᵻ ᴊ ᴋ ʟ ᴌ ᴍ ɴ ᴎ ᴏ ᴐ ɶ ᴕ ꭥ ᴘ ʀ ʁ ᴙ ᴚ ꭆ ꝶ ꜱ ᴛ ᴜ ᵾ ꟺ ᴠ ᴡ ʏ ᴢ ᴣ ᶏ ɒ ꭤ ɒ ᶐ ꬰ ꬱ ᴂ ᶀ ᵬ ɕ ꞔ ʗ ȡ ᵭ ᶁ ƍ ȸ ʣ ʥ ʤ ꬳ ᶒ ⱸ ꬴ ɘ ꬲ Ɜ ɜ ᴈ Ꞝ ꞝ ɞ ɟ ᵮ ᶂ ꬵ ɸ ⱷ ᶃ ꬶ ᶖ ᴉ ȷ ᶄ ᶅ ɭ ȴ ꬷ ꬸ ꬹ ᶆ ᵯ ꬺ ᴟ ᵰ ȵ ɳ ᶇ ꬻ ꬼ ⱺ ᴑ ᴓ ɔ ꬿ ᴒ ɷ ᴥ ᴖ ᴖ̈ ᴗ ᴗ̈ ꬽ ꬾ ꭀ ᴔ ꭁ ꭂ ꭃ ꭄ ᵱ ᶈ ʠ ȹ ᵲ ɼ ᶉ ⱹ ɾ ᵳ ɿ ʅ ꭅ ꭇ ꭈ ꭉ ꭊ ꭋ ꭌ ʂ ꭍ ʆ ᶘ ƪ ᵵ ƫ ȶ ʨ ᵺ ƾ ʦ ʧ ꭎ ꭏ ꭐ ꭑ ꭒ ᴝ ᴞ ʮ ʯ ᶙ ᵫ ᵿ ⱴ ⱱ ᶌ ɤ ʍ ᶍ ꭔ ꭕ ꭖ ꭗ ꭘ ꭙ ʎ ꭚ ᵶ ʑ ᶎ ʐ ʓ ƺ ᶚ ʖ ↊ ↋ Ɂ ʔ ɂ ʕ ǀ ǁ ǂ ǃ ʘ ʻ ˀ

• * Artykuły poświęcone wariantom diakrytyzowanym dostępne z poziomu artykułu litery podstawowej

Kontrola autorytatywna (litera alfabetu łacińskiego):

• LCCN: sh2015000917
• J9U: 987007410982805171

Encyklopedia internetowa:

• Britannica: topic/A-letter
• NE.se: a
• SNL: A_-_bokstav
• Catalana: 0073501
• DSDE: A,_a_-_bogstav