16 Pułk Piechoty Liniowej

16 Pułk Piechoty Liniowej
	Historia
Państwo	Królestwo Polskie
Sformowanie	1831
	Tradycje
Rodowód	2 Pułk Województwa Lubelskiego
	Dowódcy
Pierwszy	Antoni Hillebrandt
	Działania zbrojne
	powstanie listopadowe
	Organizacja
Rodzaj wojsk	piechota
Podległość	1 Dywizja Piechoty - V 1831

16 Pułk Piechoty Liniowej – polski pułk piechoty okresu powstania listopadowego.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Po abdykacji Napoleona, car Aleksander I wyraził zgodę na odesłanie oddziałów polskich do kraju. Miały one stanowić bazę do tworzenia Wojska Polskiego pod dowództwem wielkiego księcia Konstantego. 13 czerwca 1814 pułkowi wyznaczono miejsce koncentracji w Lublinie^[1]. Pułk nie został jednak odtworzony, bowiem etat armii Królestwa Polskiego przewidywał tylko 12 pułków piechoty. Nowe pułki piechoty sformowano dopiero po wybuchu powstania listopadowego. Rozkaz dyktatora gen. Józefa Chłopickiego z 10 stycznia 1831 nakładał obowiązek ich organizowania na władze wojewódzkie. 10 pułk piechoty tworzony był w województwie lubelskim pierwotnie pod nazwą: 2 Pułk Województwa Lubelskiego^[2]. Zgodnie z etatem pułk miał składać się ze sztabu i trzech batalionów piechoty liniowej po cztery kompanie, winien liczyć 57 oficerów, 216 podoficerów, 40 muzykantów, i 2355 szeregowych frontowych i 27 żołnierzy niefrontowych. W sumie w pułku miało służyć 2695 żołnierzy^[3].

Żołnierze pułku

Pułkiem dowodzili^[3]^[2]:

mjr Antoni Hillebrandt (ppłk do 21 marca)
ppłk Józef Gajewski (poległ 26 maja)
płk Rychłowski (od 5 czerwca 1831)
ppłk Jan Lenkiewicz (od 28 lipca 1831)
ppłk Wiktor Obyrn (od 1 sierpnia 1831)

Walki pułku

Pułk brał udział w walkach w czasie powstania listopadowego.

Bitwy i potyczki^[2]:

Rudki (20 maja)
Tykocin (21 maja)
Ostrołęka (26 maja)
Warszawa (6 i 7 września)

W 1831 roku, w czasie wojny z Rosją, żołnierze pułku otrzymali 1 kawalerski, 21 złotych i 18 srebrnych krzyży Orderu Virtuti Militari^[2].

Uzbrojenie i umundurowanie

Uzbrojenie podstawowe piechurów stanowiły kosy i piki oraz karabiny skałkowe. Zapewne były to karabiny francuskie wz. 1777 (kaliber broni 17,5 mm), być może rosyjskie z fabryk tulskich wz. 1811 (kaliber 17,78 mm), z bagnetami. W późniejszym okresie uzbrojenie poprawiało się, dzięki broni zdobycznej i dostawom karabinów własnej produkcji. Poza kosami lub karabinami piechurzy posiadali siekiery, a w późniejszym okresie niekiedy także tasaki (pałasze piechoty). Oficerowie byli uzbrojeni w szable i pistolety. Wyposażenie żołnierzy, uzbrojonych w karabiny, uzupełniała ładownica na 40 naboi (czasem zastępowana torbą płócienną) oraz pochwa na bagnet.

Umundurowanie początkowo było niejednolite i powinno składać się z:

wołoszki lub sukmany, najlepiej sukiennej, podszytej płótnem, w kolorze zgodnym ze strojem włościańskim w danym województwie, z kołnierzem w kolorze województwa:
kaftana lub kożuszka z rękawami, zakrywającego podbrzusze;
spodni sukiennych, płótnem podszytych, szarych lub w kolorze wołoszki;
ciżem (trzewików) lub butów krótkich (z krótkimi cholewami);
furażerki z zausznicami, z lampasem (otokiem) w kolorze województwa;
dwóch halsztuchów (co można tłumaczyć na "szalik" lub "krawat") czarnych;
trzech koszul;
pary rękawiczek bez palców;
dwóch par gatek (kalesonów) płóciennych.

Wyłogi żółte z białą wypustką^[4].

Przypisy

↑ Wimmer 1978 ↓, s. 455.
↑ ^a ^b ^c ^d Gembarzewski 1925 ↓, s. 72.
↑ ^a ^b Wimmer 1978 ↓, s. 484.
↑ Linder 1960 ↓, s. barwy pułkowe.

Bibliografia

Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej , 1925.
Karol Linder: Dawne Wojsko Polskie. Ubiór i uzbrojenie. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1960.
Jan Wimmer: Historia piechoty polskiej do roku 1864. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.

[CITEREFWimmer1978455-1] Wimmer 1978 ↓, s. 455.

[CITEREFGembarzewski192572-2] Gembarzewski 1925 ↓, s. 72.

[CITEREFWimmer1978484-3] Wimmer 1978 ↓, s. 484.

[CITEREFLinder1960barwy_pułkowe-4] Linder 1960 ↓, s. barwy pułkowe.

[1]

[2]

[3]

[4]