7 Regiment Pieszy Litewski

Ten artykuł dotyczy 7 Regimentu Pieszego Litewskiego. Zobacz też: 7 Pułk Piechoty.

7 Regiment Pieszy Litewski – oddział piechoty armii Wielkiego Księstwa Litewskiego wojska I Rzeczypospolitej.
Regiment często zwano także Regimentem Fizylierów^[1].

Regiment utworzony z batalionu Grodzieńskiego w 1790^[2]. 2 marca 1790 Komisja Wojskowa wydała rozkaz sformowania regimentu. Jego szefem mianowany został generał artylerii litewskiej Kazimierz Nestor Sapieha.

Początkowo umieszczono go w hierarchii piechoty litewskiej na piątym miejscu^[a]. W praktyce jednak otrzymał pierwszy wolny numer – numer siódmy^[1].

Stan jednostki w kwietniu 1790 roku wynosił etatowo 723 „głowy”, a faktycznie 118 żołnierzy i składał się jedynie ze sztabu i dwóch kompanii^[3].

Z czasem regiment został rozbudowywany. W kwietniu 1792 roku liczył etatowo 789 żołnierzy, a faktycznie posiadał ich 713^[4]

W lipcu 1792 roku powiększono regiment o cztery nowe kompanie. We wrześniu 1792 roku etat przewidywał 1440 żołnierzy, a faktycznie było ich 1163^[5]. Dawało to w tym momencie regimentowi 7 pierwszeństwo pod względem liczebności wśród jednostek pieszych. W wyniku redukcji 1793 roku, etat wyjątkowo nie zmienił się i dalej wynosił 1440 osób. Stan faktyczny spadł jednak do 1086 żołnierzy. Prawdopodobnie nadal była to najliczniejsza piesza jednostka litewska i taką pozostała do wybuchu powstania kościuszkowskiego^[4]. Można przyjąć, że w kwietniu 1794 roku stan regimentu wynosił etatowo 1440 żołnierzy, a faktyczny 1086^[6].

Regiment posiadał dwa bataliony złożone z czterech kompanii^[7]. Jego stan na dzień 1 sierpnia 1793 wynosił 1108 ludzi, a 16 kwietnia 1794 roku około 930^[7].

• Podczas insurekcji kościuszkowskiej regiment generała artylerii nosił wyłogi pąsowe, guziki srebrne^[8].

Regiment stacjonował w następujących miejscowościach^[2]:

• Oszmiańskie,
• Wilno (1791),
• Smorgonie (1791),
• Oszmiana (1792),
• Wilno,
• Smorgonie (1794).

Regimentem dowodził zazwyczaj pułkownik. Stanowisko szefa regimentu, związane z wielkimi poborami, było najczęściej uważane za synekurę. Szefowie posiadali prawo fortragowania (przedstawiania do awansu) oficerów^[9]. Początkowo w sztabie znajdowało się czterech oficerów: podpułkownik, major, kapitan regimentskwatermistrz i porucznik adiutant. W kompaniach: kapitan z kompanią, kapitan sztabowy, czterech poruczników, dwóch podporuczników i dwóch chorążych^[3]. W lipcu 1792 roku w sztabie był szef regimentu i regimentsfelczer, pułkownik, podpułkownik, dwóch majorów, kwatermistrz, audytor i prawdopodobnie dwóch adiutantów. W kompaniach trzech kapitanów z kompanią, trzech kapitanów sztabowych (od 1793 czwarty), ośmiu poruczników i ośmiu chorążych. W lipcu 1792 patenty oficerskie otrzymało 11 podporuczników. Czwarty kapitan pojawił się w 1793 roku. Wtedy w regimencie było 40 oficerów, nie licząc szefa i regimentsfelczera^[10].

Szefowie^[2]:

• Kazimierz Nestor Sapieha (gen. art. i szef korpusu inż. Wielkiego Księstwa Litewskiego)
• Ludwik Giełgud (strażnik Wielkiego Księstwa Litewskiego 1793–1794)

Pułkownicy^[2]:

• Felicjan Gorzeński (1792),
• ppłk Stefan Grabowski (1791–1794).

7 Regiment Pieszy Litewski uczestniczył w 1792 w VII wojnie polsko-rosyjskiej toczonej w obronie Konstytucji 3 Maja.

Bitwy i potyczki^[2]:

• Brześć (23 lipca 1792),
• Wilno (22/23 kwietnia 1794),
• Soły (25 czerwca),
• Praga (4 listopada).

• Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
• Mariusz Machynia, Czesław Srzednicki: Oficerowie Rzeczypospolitej Obojga Narodów 1717–1794. T.1: Oficerowie wojska koronnego, cz.1: Piechota. Kraków: Księgarnia Akademicka. Wydawnictwo Naukowe, 1998. ISBN 83-7188-186-X.
• Mariusz Machynia, Valdas Rakutis, Czesław Srzednicki: Oficerowie wojska Wielkiego Księstwa Litewskiego. Sztab, kawaleria, artyleria, wojska inżynieryjne i piechota. Kraków: Księgarnia Akademicka. Wydawnictwo Naukowe, 1999. ISBN 83-7188-239-4.
• Karol Linder: Dawne Wojsko Polskie. Ubiór i uzbrojenie. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1960.
• Leonard Ratajczyk, Jerzy Teodorczyk: Wojsko powstania kościuszkowskiego w oczach współczesnych malarzy. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987. ISBN 83-11-07090-3.