Brewiarz

W dzisiejszym świecie Brewiarz zyskał niezaprzeczalne znaczenie w wielu obszarach naszego społeczeństwa. Zarówno na poziomie osobistym, jak i zawodowym, Brewiarz stał się tematem zainteresowania, który generuje debatę, refleksję i działanie. Od wpływu na zdrowie psychiczne po wpływ na gospodarkę światową, Brewiarz wzbudził zainteresowanie naukowców, ekspertów i obywateli zainteresowanych zrozumieniem, analizą i, w stosownych przypadkach, poprawą obecnej sytuacji w związku z tym problemem. W tym artykule zbadamy różne aspekty Brewiarz i jego znaczenie w życiu codziennym, a także możliwe podejścia do stojących przed nim wyzwań i możliwości.

Ten artykuł dotyczy księgi liturgicznej. Zobacz też: Liturgia godzin jako forma modlitwy.

Brewiarz (łac. breviarium = „skrót”) – w chrześcijaństwie księga liturgiczna do odprawiania liturgii godzin, czyli codziennej modlitwy Kościoła.

Znaczenie terminu „brewiarz” i historia brewiarza

W pierwotnym chrześcijaństwie celebracja liturgii godzin miała charakter wspólnotowy, a potrzebne teksty znajdowały się w kilku różnych księgach (m.in. psałterzu i antyfonarzu). W XI wieku, w związku z pojawieniem się praktyki osobistego odmawiania godzin kanonicznych, pojawiają się skrócone (łac. brevis – krótki, stąd breviarium) księgi, które można było zabrać ze sobą[1]. Do rozpowszechnienia skróconej formy księgi przyczyniły się też zakony żebracze, jak franciszkanie[2]. Po Soborze Trydenckim (1545–1563) wydano oficjalną wersję pod nazwą Breviarium Romanum[3]. Po Soborze Watykańskim II nazwą oficjalnego modlitewnika liturgii rzymskiej stała się Liturgia Horarum (Liturgia Godzin)[4], ale w wielu językach (w tym po polsku) w praktyce nierzadko książkę tę nazywa się ciągle brewiarzem[5].

Praktyka użycia

Osobisty brewiarz Marii I Stuart

Liturgia godzin jest obowiązkowa dla księży, biskupów, a także diakonów[6] i większości osób konsekrowanych (zakonnic, zakonników i członków instytutów świeckich). Ponadto często jest także dobrowolnie praktykowana przez wiernych świeckich.

Jest podzielony na poszczególne okresy liturgiczne. Zawiera teksty modlitw, psalmów, hymnów.

Brewiarz odmawiany jest przez kapłanów i zakonników w ustalonych porach dnia, którym odpowiadają kolejne godziny kanoniczne (poniżej w układzie Liturgii Godzin):

W układzie Breviarium Romanum godzinie czytań odpowiadało matutinum, które zasadniczo było modlitwą nocną (godzinę czytań można odmówić o dowolnej porze), a ponadto między jutrznią a tercją znajdowała się pryma[7].

Duchowieństwo diecezjalne oraz wszystkie zakony niemonastyczne (wyjątek stanowią mnisi paulini) posługują się rzymską wersją Liturgii Godzin, z psałterzem rozpisanym na cykl czterotygodniowy[4]. Zakony monastyczne oparte na Regule św. Benedykta, mają swój własny brewiarz, tzw. Monastyczną Liturgię Godzin z dwutygodniowym psałterzem. Breviarium Romanum ma psałterz rozpisany w całości na jeden tydzień[7].

Polskie wydania brewiarza

Czterotomowe wydanie Pallottinum

III tom Brewiarza (wydanie czterotomowe)

Pierwsze w Polsce wydanie kompletnej Liturgii godzin zawarte zostało w wydaniu czterotomowym Liturgia godzin. Codzienna modlitwa Ludu Bożego wydawnictwa Pallottinum.

oraz

  • tom V dodatkowy (wakacyjny) Okres zwykły tygodnie IX-XXVII, ISBN 83-7014-428-4, Poznań 2002.
  • dodatkowe teksty o świętych Liturgia Godzin. Dodatkowe teksty o świętych. Tom I-IV, ISBN 978-83-7014-781-5, Poznań 2017.

Pięciotomowe wydanie franciszkańskie

Brewiarz franciszkański

Wzorując się na włoskim wydaniu czterotomowym Rodziny franciszkańskiej, polskie Zakony franciszkańskie podjęły w 2013 dzieło publikacji własnego wydania pięciotomowego, zawierającego teksty liturgiczne na wspomnienia franciszkańskich świętych i błogosławionych oraz modlitwy ze skarbca duchowości franciszkańskiej (m.in. litanie do św. Franciszka i św. Antoniego). W każdym tomie znajduje się kalendarz liturgiczny Zakonów Franciszkańskich w Polsce. Wydanie to ukazuje się staraniem wrocławskiego Wydawnictwa Św. Antoniego. Druk w drukarni Wydawnictwa Pallottinum. Ukazało się pięć tomów:

  • tom I Liturgia godzin zakonów franciszkańskich w Polsce. Okres Adwentu. Okres Bożego Narodzenia, ISBN 978-83-63084-17-2, Wrocław 2013.
  • tom II Liturgia godzin zakonów franciszkańskich w Polsce. Okres Wielkiego Postu. Okres Wielkanocny, ISBN 978-83-63084-19-6, Wrocław 2013.
  • tom III Liturgia godzin zakonów franciszkańskich w Polsce. Okres zwykły: tygodnie 1-11, ISBN 978-83-63084-20-2, Wrocław 2014.
  • tom IV Liturgia godzin zakonów franciszkańskich w Polsce. Okres zwykły: tygodnie 12-23, ISBN 978-83-63084-21-9, Wrocław 2014.
  • tom V Liturgia godzin zakonów franciszkańskich w Polsce. Okres zwykły: tygodnie 24-34, ISBN 978-83-63084-22-6, Wrocław 2014.

Przypisy

  1. ↑ Robert F. Taft, The liturgy of the hours in East and West: the origins of the divine office and its meaning for today, Collegeville, MN: Liturgical Press, 1986, s. 299–300, ISBN 978-0-8146-1405-1 .
  2. ↑ Ezdrasz Biesok OFM: Zarys dziejów Zakonu Braci Mniejszych. www.panewniki.franciszkanie.pl. . (pol.).
  3. ↑ Manlio Sodi, “Breviarium Romanum” A 550 anni dall’editio princeps tridentina (1568-2018), „Saeculum Christianum. Pismo Historyczne”, 26 (1), 2019, s. 205–216.
  4. ↑ a b c Ogólne wprowadzenie do Liturgii Godzin. W: Liturgia Godzin. Okres Adwentu, Okres Bożego Narodzenia. T. 1. Poznań: Pallottinum, 1982, s. 57-80. (pol.).
  5. ↑ brewiarz – Słownik języka polskiego PWN , sjp.pwn.pl (pol.).
  6. ↑ Szymon Hołownia, Kościół dla średnio zaawansowanych, wyd. 2, zmienione, Kraków: Znak, 2010, ISBN 978-83-240-1291-6, OCLC 631781698 .
  7. ↑ a b Breviarium Romanum, ex decreto Ss. Concilii Tridentini restitutum, Summorum Pontificum cura recognitum. Editio nova typica. Pars autumnalis, Typis Polyglottis Vaticanis, 1949, xxxi+911++55*.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Liturgia rzymska Kościoła katolickiego
Obrzędy liturgiczne
Paramenty liturgiczne
Księgi liturgiczne
Bielizna kielichowa
Szaty liturgiczne
Strój chórowy
Szaty papieskie
Zobacz też
Emblemat papiestwa
Emblemat papiestwa