W tym artykule poruszony zostanie temat Droga ekspresowa S61 (Polska), który w ostatnim czasie zyskał na znaczeniu ze względu na jego wpływ na różne obszary społeczeństwa. W całej historii Droga ekspresowa S61 (Polska) był przedmiotem badań i zainteresowań, susc
Długość: 6,5 km; jedna jezdnia oddana do użytku 19 grudnia 2013 roku (nieoznakowana jako droga ekspresowa)[3].
Obwodnica Szczuczyna
Długość: 8 km; jedna jezdnia oddana do użytku 13 listopada 2015 roku (nieoznakowana jako droga ekspresowa)[4]. Otwarcie drugiej jezdni nastąpiło 15 maja 2020 r.[5]
Odcinek dwujezdniowy o długości 12,7 km[6]. Obwodnicę Augustowa dopełnia jednojezdniowy odcinek drogi krajowej nr 8.
Obwodnica Suwałk
Długość 12,8 km; umowę podpisano 29 września 2015. Okres realizacji: 34 miesiące[7]. Otwarcia obwodnicy Suwałk, wybudowanej w technologii betonowej, dokonano 13 kwietnia 2019[8].
Śniadowo – węzeł Łomża Południe
Przetarg ogłoszono 27.04.2017. Łączna długość: 17 km[9]. Umowę podpisano 11.10.2018 roku[10], Droga została wykonana w technologii betonowej. Jak wynika z badań przeprowadzonych w ramach nadzoru inwestorskiego, wykonawca osiągnął parametry nawierzchni lepsze od wymaganych normowo[11]. Odcinek został oddany do użytku 14 lipca 2021 roku[12].
Kolno – Stawiski
Długość: 16,4 km. 31 października 2017 została podpisana umowa na realizację odcinka w formule „Projektuj i buduj”. Przetarg wygrała oferta o wartości 288,3 mln zł. Na ukończenie zadań wykonawca miał 31 miesięcy bez okresów zimowych. Oddanie do użytku planowane było w IV kwartale 2020 roku[13]. Udostępniony kierowcom 9 sierpnia 2021[14][15].
S61 odcinek Szczuczyn – Stawiski
Stawiski – Szczuczyn
Długość: 18 km. 31 października 2017 została podpisana umowa na realizację odcinka w formule „Projektuj i buduj”. Wartość podpisanego kontraktu to 342,1 mln zł. Wykonawca ma 31 miesięcy na wykonanie zadania (nie wliczając okresów zimowych)[13]. 20 lipca 2021 roku o godzinie 12:00 oddano do użytku jezdnie główne z ograniczeniem prędkości do 70 km/h[16]. Udostępniony do ruchu 9 sierpnia 2021[14].
Długość: 23,255 km. Zrealizowany przez konsorcjum Porr i Unibep S.A. na terenie powiatów: grajewskiego, piskiego i ełckiego oraz gmin: Szczuczyn, Biała Piska, Prostki i Ełk[18]. Budowa była realizowana od marca 2020 r. Odcinek miał zostać oddany do użytku w sierpniu 2022 r., jednak ze względu na opóźnienia w przebudowie ronda u zbiegu ulic Kilińskiego, Przemysłowej i Grajewskiej oraz remontu ulic Grajewskiej i Przemysłowej w Ełku otwarcie zostało przesunięte[19]. Odcinek został oddany do użytku 13 września 2022 r.[20]
Odcinek Budzisko – Suwałki
Długość: 24 km. Przetarg ogłoszono 15 kwietnia 2016 roku[21]. 24 marca 2017 przy budżecie inwestora wynoszącym 852 510 278,45 zł, otwarto oferty na budową drogi. Najniższą cenę zaproponowała firma Impresa Pizzarotti & C. S.p.A z ceną 605 580 962,90 zł[22]. 13 kwietnia 2017 roku oferta Impresa Pizzarotti & C. S.p.A została wybrana przez GDDKIA jako najkorzystniejsza w przetargu[23]. Umowę podpisano 6 czerwca 2017 roku[24]. Umowa jednak została zerwana.
Kolejny kontrakt na budowę odcinka, warty 1,037 mld zł, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad zawarła z firmą Budimex S.A. w styczniu 2020 r. Terminowo, jesienią 2022 roku ten odcinek miał zostać ukończony. Później przesunięto go na kwiecień 2023. Ostatecznie został otwarty 22 grudnia 2022[25].
węzeł Łomża Południe – węzeł Łomża Zachód
Przetarg ogłoszono 28 marca 2017 r. Długość odcinka: 7,18 km[26]. 22 grudnia została podpisana umowa o wartości 218,1 mln zł na wykonanie odcinka z firmą Mota-Engil Central Europe SA. Wykonawca miał 31 miesięcy (bez okresów zimowych) na wykonanie zadania[27]. Udostępnienie odcinka pierwotnie planowano na maj 2023 roku[28], lecz ostatecznie nastąpiło to 2 czerwca 2023 r., po ukończeniu budowy węzła Łomża Zachód[29].
Szczuczyn – Raczki
długość: 63 km. W przetargu wyodrębniono trzy zadania:
odcinek od Szczuczyna do węzła Ełk Południe o długości ok. 23 km,
odcinek węzeł Ełk Południe – węzeł Wysokie o długości ok. 20 km (wraz z połączeniem z obwodnicą Ełku w ciągu S16 o dł. ok. 4 km)
odcinek węzeł Wysokie – Raczki o długości ok. 20 km[30].
13 lutego 2018 roku rozstrzygnięto przetarg na odcinek węzeł Wysokie – Raczki. Najkorzystniejszą ofertę złożyła firma Budimex SA z kwotą 484,3 mln zł. Planowany czas realizacji zadania to 29 miesięcy z wyłączeniem okresów zimowych (15.12 – 15.03). Częściowo został oddany do użytku 31 grudnia 2021 roku[31].
23 lutego 2018 roku wybrano najkorzystniejsze oferty na wykonanie dwóch odcinków S61 (Szczuczyn – Ełk Południe oraz Ełk Południe – węzeł Wysokie). Pierwszą inwestycję zrealizowało konsorcjum Porr i Unibep S.A. na terenie powiatów: grajewskiego, piskiego i ełckiego oraz gmin: Szczuczyn, Biała Piska, Prostki i Ełk.
23 września 2020 r. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad poinformowała o wydaniu przez wojewodę warmińsko-mazurskiego decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej w zakresie drugiego odcinka Ełk Południe – Wysokie[32]. Wykonawcą inwestycji jest konsorcjum z firmą Trakcja S.A. (lider), Mostostal Warszawa S.A. oraz Przedsiębiorstwo Eksploatacji Ulic i Mostów Sp. z o.o. Wartość kontraktu wynosi 685 948 284,67 zł[32][33].
odcinek węzeł Ełk Południe – węzeł Wysokie o długości ok. 19,5 km (wraz z połączeniem z obwodnicą Ełku w ciągu S16 o dł. ok. 3,4 km) oddany do użytku 12 sierpnia 2023 r.[35] Termin przesuwania: 2 lata.
Ostrów Mazowiecka – Śniadowo
Przetarg ogłoszono 27.04.2017. Łączna długość: 19,4 km[9]. Po rozwiązaniu umowy z pierwotnym wykonawcą, umowa na dokończenie kontraktu została podpisana 8 stycznia 2020 r., zaś oddanie odcinka do ruchu przewidziane jest w trzecim kwartale 2023 roku[36]. 9 grudnia 2021 r. białostocki oddział Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad poinformował o wydaniu przez wojewodę mazowieckiego decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej dotyczącą tego odcinka. Generalnym wykonawcą jest Polaqua[37]. Odcinek został oddany do użytku na zasadzie przejezdności jezdni głównych 13 października 2023 r., zaś stała organizacja ruchu ma zostać wdrożona do połowy 2024 r.[38][39] Ostatecznie stała organizacja ruchu na drogach ekspresowych S61 i S8 została wprowadzona 13 sierpnia 2024 r.[40], tego samego dnia stała organizacja ruchu została wdrożona na innych odcinkach dróg realizowanych w ramach tego samego kontraktu[41].
Przetarg ogłoszono 28 marca 2017 r. Długość odcinka: 12,99 km[26]. 12 grudnia 2017 roku wybrano firmę Impresa Pizzarotti & C. S.p.A z ceną 442 800 000 zł. Konsorcjum firm PORR S.A. wraz z Unibep S.A. zakwestionowało zwycięską ofertę, zarzucając szereg zaniechań przy dokonywaniu wyboru.
5 marca 2018 roku zakończył się drugi przetarg, w którym ponownie wybrana została firma Impresa Pizzarotti, z ceną 442 875 000 zł, co stanowi 46% budżetu zamawiającego[42]. Ostatecznie umowa została podpisana z firmą TOTO S.p.A. COSTRUZIONI GENERALI[43]. Dnia 13 listopada 2020 r. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad poinformowała o wydaniu przez wojewodę podlaskiego decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej obejmującej ten odcinek. Wniosek o ZRID został złożony 12 sierpnia 2019 r., a postępowanie w przedmiocie wydania decyzji przedłużyło się wskutek kwestii formalnoprawnych, w tym podziałów nieruchomości w rejonie planowanego węzła Nowogród. Droga ma zostać oddana do użytku wiosną 2023 roku[44]. 14 maja 2021 roku Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad poinformowała o odstąpieniu przez inwestora od umowy z firmą TOTO z powodu braku postępu w realizacji prac budowlanych i uprzednich dwóch bezskutecznych wezwań ze strony GDDKiA do rozpoczęcia robót budowlanych. W związku z tą sytuacją ma być przeprowadzona inwentaryzacja oraz opracowanie dokumentów przetargowych, tak aby w I kwartale 2022 r. było możliwe wyłonienie nowego wykonawcy tego odcinka[45]. Ponowny przetarg na realizację dużej obwodnicy Łomży został ogłoszony dnia 23 lipca 2021 r. Zawarcie umowy z nowym wykonawcą jest planowane na pierwsze miesiące 2022 r. Termin zakończenia wszystkich prac budowlanych to 2024 rok, z zastrzeżeniem, że oddanie do ruchu jednej jezdni w przekroju 1x2 na całej długości trasy głównej ma nastąpić w ciągu 18 miesięcy od podpisania umowy, czyli w drugim lub trzecim kwartale 2023 r.[46], lecz tak się nie stało. 30 września 2021 r. nastąpiło otwarcie ofert w ponownym przetargu. Ceny wahają się w przedziale od 660,01 mln zł do 795,19 mln zł przy kosztorysie inwestorskim określonym na 971,3 miliona złotych[47]. 15 grudnia 2021 r. dokonano wyboru najkorzystniejszej oferty w postępowaniu, jednak 21 stycznia 2022 r. wybór został unieważniony[48]. Po przeprowadzeniu ponownej oceny ofert czterech wykonawców, 23 marca 2022 r. za najkorzystniejszą w przetargu uznano ofertę złożoną przez Przedsiębiorstwo Usług Technicznych Intercor, opiewającą na kwotę 713,4 mln złotych[49]. Umowa na realizację dużej obwodnicy Łomży została zawarta 19 maja 2022 r.[50] Otwarcie dużej obwodnicy Łomży w przekroju jednej jezdni nastąpiło 30 września 2024 r., zaś w pełnym standardzie dwujezdniowej drogi ekspresowej jest planowane na trzeci kwartał 2025 r.[51][52].
Historia budowy
Już w latach 90. planowano utworzenie tej drogi ekspresowej – występowała ona w ówcześnie wydawanych rozporządzeniach regulujących sieć autostrad i dróg ekspresowych[53][54]. Późniejsze wydania rozporządzenia, publikowane po roku 2000 nie uwzględniały tej trasy. 24 sierpnia 2009 roku Ministerstwo Infrastruktury opublikowało projekt Rozporządzenia Rady Ministrów zmieniający rozporządzenie w sprawie sieci autostrad i dróg ekspresowych, który zakładał ponowne utworzenie drogi ekspresowej nr 61 (tzw. trasy Via Baltica) po przebiegu Ostrów Mazowiecka – Łomża – Stawiski – Szczuczyn – Ełk – Raczki – Suwałki – Budzisko – granica państwa (Kowno)[55][56]. Do 4 września 2009 roku trwały konsultacje do wspomnianego projektu rozporządzenia[57].
20 października 2009 roku Rada Ministrów przyjęła Rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie sieci autostrad i dróg ekspresowych, przedłożone przez Ministra Infrastruktury, w którym został zatwierdzony przebieg nowej drogi ekspresowej S61[58].
listopad 2014 – ogłoszono przetarg na budowę w systemie „Projektuj (optymalizuj) i Buduj”[59]
sierpień 2015 – został wybrany wykonawca obwodnicy (Budimex), który zaoferował cenę 299,4 mln zł, termin realizacji 34 miesiące i okres gwarancji 10 lat[60]
29 września 2015 – podpisano umowę na realizację inwestycji[61].
29 lipca 2016 – wniosek wykonawcy o wydanie zgody na realizację robót drogowych (ZRID).
27 stycznia 2017 – podpisanie zezwolenia na realizację inwestycji drogowej (ZnRID), rozpoczęcie budowy[62].
13 kwietnia 2019 – oddanie obwodnicy Suwałk do użytku.
Obwodnica Augustowa
Obwodnica Augustowa, w tle wiadukt S61S61 przy węźle Suwałki Południe
29 grudnia 2009: decyzja dla nowego przebiegu obwodnicy Augustowa, której fragment będzie częścią drogi ekspresowej S61[63].
11 marca 2011: GDDKiA Oddział w Białymstoku podpisał umowę na wykonanie obwodnicy Augustowa (fragment S61 o długości 13 km) z firmą Budimex SA w trybie Zaprojektuj i zbuduj. Koszt wykonania robót – 659 mln zł. Na wykonanie prac wykonawca ma 42 miesiące.
7 listopada 2014 otwarto obwodnicę Augustowa (DK8) i odcinek drogi ekspresowej S61 od węzła Raczki do węzła Lotnisko (Suwałki Południe)[6].
22.10.2015 – otwarcie ofert na wykonanie Koncepcji Programowej
15.04.2016 – ogłoszenie I etapu przetargu na projekt i budowę
Obwodnica Szczuczyna
15 marca 2010: decyzja dla obwodnicy miasta Szczuczyn w ciągu drogi ekspresowej S61[65].
27 sierpnia 2012: została podpisana umowa na wybudowanie obwodnicy Szczuczyna pomiędzy firmą FCC Construccion S.A. z Barcelony a GDDKiA Oddział w Białymstoku. Koszt wykonania robót – 124,8 mln zł. Na realizację zadania wykonawca ma 15 miesięcy od chwili rozpoczęcia prac. Droga ma mieć 8 km długości i zostanie zbudowana w przekroju 1 × 2 (z rezerwą na drugą jezdnię). W rejonie przyszłego węzła „Szczuczyn” (na skrzyżowaniu z DK58) droga będzie posiadać przekrój 2 × 2.
12 czerwca 2013: Zerwanie umowy na budowę obwodnicy Szczuczyna przez wykonawcę (FCC).
22 czerwca 2013: Zerwanie umowy na budowę obwodnicy Szczuczyna przez GDDKiA.
11 sierpnia 2014: podpisanie umowy na dokończenie budowy Obwodnicy Szczuczyna. Nowym wykonawcą została wybrana firma „POL-AQUA” S.A. Planowane zakończenie budowy – grudzień 2015.
13 listopada 2015: Oddanie do użytku trasy głównej obwodnicy Szczuczyna. Do wykonania pozostało część dróg dojazdowych oraz prace porządkowe.
15 kwietnia 2016: ogłoszono przetarg dotyczy budowy drugiej jezdni[67].
13 marca 2017 roku otwarto oferty na budowę II nitki obwodnicy Szczuczyna. Budżet GDDKIA wynosił 113 773 499.99 PLN, a najniższą ofertę cenową złożyła firma Polaqua z ceną 75 080 380, 94 PLN[68].
5 kwietnia 2017 roku GDDKIA wybrała Polaqua jako firma, która złożyła najkorzystniejszą ofertę w tym przetargu[69].
Umowa podpisana została 26 maja 2017 – okres realizacji: 28 miesięcy (bez okresów zimowych)[70].
Koncepcja Programowa w opracowaniu (do 12.2015/01.2016)
31 października 2017 r. w obecności ministra infrastruktury i budownictwa Andrzeja Adamczyka, wiceministra Marka Chodkiewicza, wojewody podlaskiego Bohdana Paszkowskiego oraz Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad Krzysztofa Kondraciuka zostały podpisane umowy na projekt i budowę odcinków S61 w. Kolno – Stawiski oraz Stawiski – Szczuczyn. W ramach inwestycji za przeszło 630 milionów zł powstanie 34,4 km drogi ekspresowej. Stawiski – Szczuczyn W ramach odcinka drogi ekspresowej S61 o długości 18 km powstanie węzeł drogowy „Grabowo”. Zadanie obejmuje także wykonanie części drugiej nitki obwodnicy Stawisk oraz przebudowanie fragmentu istniejącej jezdni obwodnicy. Realizacja zadania obejmuje budowę: · 21 obiektów inżynierskich, · 59 przepustów (w tym zespolonych z przejściami dla zwierząt), · elementów infrastruktury ochrony środowiska (w tym ekranów akustycznych, zbiorników retencyjnych), · ogrodzenia drogi ekspresowej, Wartość kontraktu budowlanego to 342,1 mln zł
Obwodnica Stawisk
31 marca 2010: decyzja dla obwodnicy miasta Stawiski w ciągu drogi ekspresowej S61[71].
20 lipca 2012: Została podpisana umowa na wybudowanie obwodnicy Stawisk między firmą Budimex SA a GDDKiA Oddział w Białymstoku. Koszt wykonania robót – 122,7 mln zł. Obwodnica o długości 6,5 km została zaplanowana w przekroju 1 × 2 z rozszerzeniem w rejonie węzła drogowego „Stawiski” (skrzyżowanie z DW647) do przekroju 2 × 2. Oddanie drogi do użytku nastąpiło 19 grudnia 2013 roku.
Odcinek Stawiski – Łomża
DŚU
Koncepcja Programowa w opracowaniu (do 12.2015/01.2016)
31 października 2017 r. w obecności ministra infrastruktury i budownictwa Andrzeja Adamczyka, wiceministra Marka Chodkiewicza, wojewody podlaskiego Bohdana Paszkowskiego oraz Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad Krzysztofa Kondraciuka zostały podpisane umowy na projekt i budowę odcinków S61 w. Kolno – Stawiski oraz Stawiski – Szczuczyn. W ramach inwestycji za przeszło 630 milionów zł powstanie 34,4 km drogi ekspresowej. Kolno – Stawiski W ramach odcinka drogi ekspresowej o długości 16,4 km powstanie węzeł drogowy „Kolno”. Zadanie obejmuje także wykonanie części drugiej nitki obwodnicy Stawisk oraz przebudowanie fragmentu istniejącej jezdni obwodnicy. W ramach inwestycji powstanie m.in.: · 16 obiektów inżynierskich, · 33 przepusty (w tym zespolone z przejściami dla zwierząt), · infrastruktura ochrony środowiska (w tym ekrany akustyczne), zbiorniki retencyjne, · ogrodzenie drogi ekspresowej. Wartość kontraktu budowlanego to 288,3 mln zł.
Koncepcja Programowa w opracowaniu (do 12.2015/01.2016)
Odcinek Ostrów Mazowiecka – Łomża
DŚU
Koncepcja Programowa w opracowaniu (do 12.2015/01.2016)
S61 w województwie podlaskim
31 października 2017 r. w obecności ministra infrastruktury i budownictwa Andrzeja Adamczyka, wiceministra Marka Chodkiewicza, wojewody podlaskiego Bohdana Paszkowskiego oraz Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad Krzysztofa Kondraciuka
Dzięki dzisiejszym umowom w województwie podlaskim realizowanych jest 5 odcinków S61 o długości 78 km i wartości przeszło 1,6 mld zł:
w. Kolno – Stawiski o długości 16,4 km, oddanie do ruchu planowane w IV kwartale 2020 r.,
Stawiski – Szczuczyn o długości 18 km, oddanie do ruchu planowane w IV kwartale 2020 r.,
obwodnica Szczuczyna (II nitka) o długości 6,5 km, koniec prac planowany na I kw. 2020 r.,
obwodnica Suwałk – Budzisko (granica państwa) o długości 24 km, zakończenie prac planowane w III kw. 2020 r.
↑Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 września 1993 r. w sprawie ustalenia kierunkowego układu autostrad i dróg ekspresowych (Dz.U. z 1993 r. nr 92, poz. 424).
↑Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 stycznia 1996 r. w sprawie ustalenia sieci autostrad i dróg ekspresowych (Dz.U. z 1996 r. nr 12, poz. 63).