Henryk z Wierzbna (zm. 1319)

Wygląd przypnij ukryj Henryk z WierzbnaHenryk z Wierzbnej

Data śmierci	23 września 1319
Miejsce pochówku	archikatedra św. Jana Chrzciciela we Wrocławiu
Biskup wrocławski
Okres sprawowania	1302–1319
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Nominacja biskupia	1302
Sakra biskupia	brak danych

Henryk z Wierzbna także Henryk z Wierzbnej (niem.  Heinrich von Würben, cz. Jindřich z Vrbna; ur. pod koniec lat 60. XIII w., zm. 23 września 1319) – biskup wrocławski w latach 1302–1319. Organizator trybunału inkwizycyjnego na Śląsku.

Życiorys

Pochodził z rodu panów z Wierzbnej. Był trzecim i najmłodszym synem Jana, kasztelana Ryczyna, bratem Stefana i Jana.

Jeszcze wiosną 1289 wzmiankowany jako świecki komes; natomiast od 31 sierpnia 1290 występował jako kanonik wrocławski. Zwolennik króla Wacława II Czeskiego i jego rządów w Polsce. Potem popierał biskupa krakowskiego Jana Muskatę, swego krewnego. Przeciwny był Władysławowi I Łokietkowi i arcybiskupowi Jakubowi Śwince. Popieranie przez Henryka z Wierzbna Przemyślidów, zwalczanych wówczas przez papieża, spowodowało jego ekskomunikę oraz proces w Awinionie (1310–1314). Był faktycznym twórcą niezależnego księstwa biskupiego zwanego księstwem nysko-otmuchowskim. Jako pierwszy z biskupów wrocławskich przyjął tytuł książęcy.

W latach 1311–1312 uczestniczył w soborze powszechnym w Vienne.

W 1315 zorganizował na Śląsku trybunał inkwizycyjny, który wydawał też i wyroki śmierci poprzez spalenie na stosie. W wyniku prowadzonego w tym roku z jego inicjatywy śledztwa we Wrocławiu, Świdnicy i Nysie spalono ponad 50 waldensów uznanych za heretyków przez trybunał, któremu przewodniczył wrocławski biskup pomocniczy Paweł z Bancz.

Zmarł we Wrocławiu, gdzie został pochowany w prezbiterium katedry. W 1950 roku jego szczątki przeniesiono do krypty przy kaplicy Najświętszego Sakramentu.

Przypisy

1. ↑ Piotr Nitecki: Biskupi Kościoła w Polsce. Warszawa 1992, s. 78.
2. ↑ Encyklopedia Wrocławia. Jan Harasimowicz (red.). Wyd. III. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, s. 277. ISBN 83-7384-561-5.
3. ↑ Marian Banaszak, Historia Kościoła katolickiego, Warszawa 1991, t. 2, s. 148.
4. ↑ Paweł Kras, Ad abolendam diversarum haeresium pravitatem. System inkwizycyjny w średniowiecznej Europie, KUL 2006, s. 416.
5. ↑ Józef Pater: Poczet biskupów wrocławskich. Wrocław: Wydawnictwo DTSK Silesia, 2000, s. 47. ISBN 83-85689-88-5.

Bibliografia

• Jurek Tomasz, Panowie z Wierzbnej. Studium genealogiczne, Kraków 2006.

Biskupi wrocławscy

Biskupi diecezjalni

Jan (1000–?) Hieronim (1051–1062) Jan I (1063−1072) Piotr I (1074−1111) Żyrosław I (1112−1120) Heymo (1120−1126) Robert I (1126−1140) Robert II (1140−1142) Konrad (1142−1146) Jan Gryfita (1146−1149) Walter z Malonne (1149−1169) Żyrosław II (1170/1171−1198) Jarosław opolski (1198−1201) Cyprian (1201−1207) Wawrzyniec (1207−1232) Tomasz I (1232−1268) Władysław wrocławski (administrator apostolski)(1268−1270) Tomasz II Zaremba (1270−1292) Jan Romka (1292−1301) Henryk z Wierzbna (1302−1319) Nanker (1326−1341) Przecław z Pogorzeli (1342−1376) Wacław II legnicki (1382−1417) Konrad IV Starszy (1417−1447) Piotr II Nowak (1447−1456) Jodok z Rożemberka (1456−1467) Rudolf von Rüdesheim (1468−1482) Jan IV Roth (1482−1506) Jan V Thurzo (1506−1520) Jakub von Salza (1520−1539) Baltazar von Promnitz (1539−1562) Kaspar von Logau (1562−1574) Marcin Gerstmann (1574−1585) Andreas Jerin (1586−1596) Jan VI von Sitsch (1600−1608) Karol Habsburg (1608−1624) Karol Ferdynand Waza (1625−1655) Leopold Wilhelm Habsburg (1656−1662) Karol Józef Habsburg (1663−1664) Sebastian von Rostock (1665−1671) Friedrich von Hessen (1671−1682) Franz Ludwig von Pfalz-Neuburg (1683−1732) Philipp Ludwig von Sinzendorf (1732−1747) Philipp Gotthard von Schaffgotsch (1747−1795) Joseph Christian Hohenlohe-Bartenstein (1795−1817) Emmanuel von Schimonsky (1824−1832) Leopold von Sedlnitzky (1836−1840) Joseph Knauer (1843−1844) Melchior von Diepenbrock (1845−1853) Heinrich Förster (1853−1881) Robert Herzog (1882−1886) Georg von Kopp (1887−1914) Adolf Bertram (1914−1945) Bolesław Kominek (1956–1967 delegat prymasa) Bolesław Kominek (1967–1972 adm. apost.) Bolesław Kominek (1972–1974) Henryk Gulbinowicz (1976−2004) Marian Gołębiewski (2004–2013) Józef Kupny (od 2013)

Biskupi pomocniczy

Wit (ok. 1255−ok. 1260) Salwiusz (?–ok. 1268) Herbord (1270–ok. 1275) Iwan (XIII w.) Paweł (ok. 1299) Mikołaj (ok. 1303–?) Hartung (ok. 1303–?) Paweł z Bancz (1307−ok. 1325) Stefan (1339−1345) Franciszek Rothwitz (1346−1365) Tomasz (1350−1378) Maciej ze Środy (1361−1370) Dersław Schwenkfeld (1365−1398) Mikołaj z Bolesławia (1398−1411) Bernard z Wrocławia (1405−1435) Tilmann Wessel (1412−ok. 1430) Jan Panwitz (1431−1446) Jan Erler (1446−1470) Bernard (1447−1449) Franciszek Kuhschmalz (1454−1457) Jan Pelletz (1456−1466) Jan Ambrosii (1476−1504) Jan Filipec 1492–1510 Heinrich Füllstein (1505–1538) Johann Thiel (1539−1545) Adam Weisskopf (1577−1602) Georg Scultetus (1604−1613) Franz Ursinus (1614–1615) Martin Kolsdorf (1617−1624) Johann Balthasar Liesch von Hornau (1626−1661) Kasper Karas (1641−1646) Karl Franz Neander von Petersheide (1662−1693) Johann Brunetti (1694−1703) Stefan Antoni Mdzewski (1703–1718) Franz Engelbert Barbo (1704−1706) Anton Ignaz Müntzer (1709−1714) Elias Daniel Sommerfeld (1714−1742) Franz Dominik Almesloe (1743−1760) Jan Maurycy Strachwitz (1761−1781) Anton Ferdinand von Rothkirch und Panten (1781−1805) Emmanuel von Schimonsky (1798−1823) Karl Aulock (1826−1830) Joseph Schuberth (1831−1835) Daniel Latussek (1838−1857) Bernard Bogedain (1858−1860) Adrian Włodarski (1861−1875) Hermann Gleich (1875−1900) Franciszek Śniegoń (1883−1891) Heinrich Marx (1900−1911) Karl Augustin (1910−1919) Walenty Wojciech (1920−1940) Josef Deitmer (1923−1929) Joseph Ferche (1940−1946) Andrzej Wronka (1957−1974 do 1967 formalnie gnieźnieński) Wincenty Urban (1960−1983 do 1967 formalnie gnieźnieński) Paweł Latusek (1962−1973 do 1967 formalnie gnieźnieński) Józef Marek (1973−1978) Tadeusz Rybak (1977−1992) Adam Dyczkowski (1978−1992) Józef Pazdur (1985−2000) Jan Tyrawa (1988−2004) Edward Janiak (1996−2012) Andrzej Siemieniewski (2006−2021) Jacek Kiciński (od 2016) Maciej Małyga (od 2022)

Książęta nyscy

Henryk z Wierzbna (1302–1319) Nanker (1326–1341) Przecław z Pogorzeli (1342–1376) Wacław II legnicki (1382–1417) Konrad IV Starszy (1417–1447) Piotr II Nowak (1447–1456) Jodok z Rożemberka (1456–1467) Rudolf von Rüdesheim (1468–1482) Jan IV Roth (1482–1506) Jan V Thurzo (1506–1520) Jakub von Salza (1520–1539) Baltazar von Promnitz (1539–1562) Kaspar von Logau (1562–1574) Marcin Gerstmann (1574–1585) Andreas Jerin (1585–1596) Bonawentura Hahn (1596–1599) Paweł Albert (1599–1600) Jan VI von Sitsch (1600–1608) Karol Habsburg (1608–1624) Karol Ferdynand Waza (1625–1655) Leopold Wilhelm Habsburg (1656–1662) Karol Józef Habsburg (1663–1664) Sebastian von Rostock (1664–1671) Fryderyk z Hesji (1671−1682) Franz Ludwig von Pfalz-Neuburg (1683−1732) Philipp Ludwig von Sinzendorf (1732−1747) Philipp Gotthard von Schaffgotsch (1747−1795) Joseph Christian Hohenlohe-Bartenstein (1795−1810) Emmanuel von Schimonsky (1824−1832) Leopold von Sedlnitzky (1836−1840) Joseph Knauer (1843−1844) Melchior von Diepenbrock (1845−1853)

Władcy Śląska (księstwo legnickie)

• Henryk III Biały (1248)
• Bolesław II Rogatka (1248–1278)
• Konrad I głogowski (1248–1251)
• Henryk V Brzuchaty (1278–1290)

Książęta jaworscy	Henryk V Brzuchaty (1273–1278) Henryk III głogowski (1290–1297) Bernard, Henryk I (1301–1312) Herman Brandenburski (1301–1305) Lwówek Śląski Bernard Zwinny (1278–1286) Bolko I Surowy (1278–1301) Jawor Henryk I (1312–1346) Bolko II Mały (1346–1368) Agnieszka Habsburżanka (1368–1392) Władysław Opolczyk (1370–1401) do korony czeskiej (1392) Świdnica Bernard (1312–1326) Bolko II Mały (1326–1368) Henryk II (ok. 1334–1343/5) Agnieszka Habsburżanka (1368–1392) do korony czeskiej (1392) Ziębice Bernard (1312–1322) Bolko II (1322–1341) Mikołaj Mały (1341–1358) Agnieszka z Lichtenburka (1358–ok. 1360) Bolko III (1358–1410) Henryk I (1358–1366/85) Jan (1410–1428) Henryk II (1410–1420) Puta z Častolovic (1429–1435) Eufemia (1435–1443) Wilhelm opawski (1443–1454) Ernest opawski (1454–1456) Jerzy z Podiebradów (1456–1462) Wiktoryn z Podiebradów, Henryk I Starszy i Boček z Kunštátu (1462–1498) Albrecht Podiebradowicz i Karol I Podiebradowicz (1498–1511) Karol I Podiebradowicz (1511–1536) Joachim Podiebradowicz, Henryk II Podiebradowicz, Jerzy II Podiebradowicz, Jan Podiebradowicz (1536–1542) Fryderyk II legnicki (1542–1547) Fryderyk III legnicki (1547–1551) Jan Podiebradowicz (1551–1552) Izabela Jagiellonka (1552–1559) Jan Podiebradowicz (1559–1565) Karol Krzysztof (1565–1569) własność korony czeskiej (1569–1654) Johann Weikhard von Auersperg (1654–1677) Franz Ferdinand von Auersperg (1677–1706) Franz Karl von Auersperg, (1706–1713) Heinrich Josef Johann von Auersperg (1713–1783) Karl Josef von Auersperg (1783–1791) sprzedaż księstwa królowi pruskiemu (1791) powstanie wolnego mniejszego państwa stanowego ziębicko-ząbkowickiego, które zakupił od korony Ludwig Wilhelm von Schlabrendorf (1795)
Kłodzko	Henryk IV Prawy (1273–1290) Henryk VI Dobry (1327–1335) Bolko II Ziębicki (1336–1341) Jodok z Moraw (1380–1411) Jerzy z Podiebradów (1458–1459) Henryk I Starszy z Podiebradów, Wiktoryn z Podiebradów (1459–1486) Boczek z Podiebradów (1459–1496) Henryk I Starszy z Podiebradów (1459–1498) Albrecht Podiebradowicz, Jerzy Podiebradowicz, Karol I Podiebradowicz (1498–1501) Ulrich von Hardeck (od 1501) Hans von Hardeck (do 1534) Jan z Pernsteinu (od 1537) Ernest Bawarski (od 1549) do Czech (od 1561/7)
Książęta legnicko- brzescy	Henryk V Brzuchaty (1290–1296) Bolesław III Rozrzutny (1296–1311) Bolko I Surowy (1296–1301) Henryk z Wierzbna (1301–1302) Wacław II z dynastii Przemyślidów (regent) (1302–1305) Legnica Władysław I (1311–1312) Bolesław III Rozrzutny (1312–1342) Wacław I i Ludwik I Odnowiciel (1342–1345) Ludwik I Odnowiciel (1345–1346) Wacław I i Ludwik I Odnowiciel (1346–1349) Wacław I (1349–1364) Ludwik I Odnowiciel (1364–1373) Ruprecht I (1364–1409) Wacław II (1373–1413) Bolesław IV (1373–1394) Henryk VIII (1373–1398) Ludwik II (1413–1436) Elżbieta Hohenzollern (1436–1449) bunt patrycjatu, Legnica do korony czeskiej (1449–1454) Fryderyk I (1454–1488) Jadwiga legnicka (1454–1466) Ludmiła z Podiebradów (1488–1498) Jan II, Fryderyk II i Jerzy I (1488–1495) Fryderyk II i Jerzy I (1495–1505) Fryderyk II (1505–1547) Fryderyk III (1547–1551) Henryk XI (1551–1556) Jerzy II (1551–1556) Fryderyk III (1556–1559) Henryk XI (1559–1571) Henryk XI i Fryderyk IV (1571–1576) Fryderyk IV (1576–1580) Henryk XI (1580–1581) Fryderyk IV (1581–1596) Joachim Fryderyk (1596–1602) Jerzy Rudolf i Jan Chrystian (1602–1612) Anna Maria Anhalcka (1602–1605) Karol II Podiebradowicz (1605–1609) Jerzy Rudolf (1612–1653) okupacja wojsk cesarskich (1633–1648) Jerzy III, Ludwik IV i Chrystian (1653–1654) Ludwik IV (1654–1663) Jerzy III i Chrystian (1663–1664) Chrystian (1664–1672) Jerzy IV Wilhelm (1672–1675) Ludwika Anhalcka (1672–1675) połączenie z domeną cesarską (1675) Złotoryja książęta legniccy (do 1345) Wacław I (1345–1364) książęta legniccy (1364–1436) Elżbieta Hohenzollern (1436–1449) Jan I (1449–1453) Henryk X (1449–1452) Fryderyk I (1453–1488) Jadwiga legnicka (1453–1466) książęta legniccy (1488–1562) Jerzy II (1562–1586) Lubin Ludwik I Odnowiciel (1348–1398) Henryk VII z Blizną (1398–1399) Henryk IX i Ludwik II (1399–1400) Henryk IX (1400–1419/20) Rupert II (1420–1431) Ludwik III (1431–1441) Jan (1441–1453) Henryk X (1441–1452) Fryderyk I (1482–1488) książęta legniccy (1488–1505) Jerzy I (1505–1521) Anna pomorska (1521–1550) książęta legniccy (od 1550) Chojnów książęta legniccy (do 1290) Henryk III głogowski (1290–1297) Bolko I Surowy (1297–1301) książęta legniccy (1301–1345) Wacław I (1345–1359) Ludwik I Odnowiciel (1359–1398) książęta lubińscy (1398–1453) Fryderyk I (1453–1488) Jadwiga legnicka (1453–1466) książęta legniccy (od 1488) Brzeg Bolesław III Rozrzutny (1311–1352) Katarzyna Chorwacka (1352–1358) Wacław I (1358) Ludwik I Odnowiciel (1358–1398) Bolko II Mały (1358–1368) Henryk VII z Blizną (1398–1399) Henryk IX i Ludwik II (1399–1400) Ludwik II (1400–1436) Henryk IX (1404–1405) Elżbieta Hohenzollern (1436–1443) Jan i Henryk X (1443–1450) Mikołaj I (1450–1476) Ludwik (1466–1476) Jan II Dobry (1476–1481) Fryderyk I (1481–1488) Ludmiła z Podiebradów (1488–1503) Fryderyk II i Jerzy I (1503–1505) Jerzy I (1488–1521) Fryderyk II (1521–1547) Jerzy II (1547–1586) Barbara Brandenburska (1586–1595) Joachim Fryderyk (1595–1602) Jan Chrystian i Jerzy Rudolf (1602–1612) Anna Maria Anhalcka (1602–1605) Karol II Podiebradowicz (1605–1609) Jan Chrystian (1612–1639) pod zarządem wojsk cesarskich (1633–1635) Jerzy III, Ludwik IV i Chrystian (1639–1654) Jerzy III (1654–1664) Chrystian (1664–1672) Jerzy IV Wilhelm (1672–1675) Ludwika Anhalcka (1672–1675) połączenie z domeną cesarską (1675) Oława książęta brzescy (do 1400) Henryk IX (1400–1419/20) Wacław (1420–1423) Ludwik III (1420–1441) Małgorzata opolska (1441–1454) Fryderyk I (1454–1488) Elżbieta Hohenzollern (1454–1466) książęta brzescy (1488–1586) Joachim Fryderyk i Jan Jerzy (1586–1592) Anna Wirtemberska (1592–1594) Joachim Fryderyk (1594–1602) książęta brzescy (1602–1654) Chrystian (1654–1672) Ludwika Anhalcka (1672–1680) do korony czeskiej (1680–1691) Jakub Ludwik Sobieski (1691–1737) Niemcza Ludwik I Odnowiciel (1392–1395) Henryk VII z Blizną (1395–1399) do Oławy (od 1399) Strzelin książęta ziębiccy (do 1385) Przemysław I Noszak (1385–1410) Bolesław I (1410–1416) Kazimierz I (1410–1427) Ludwik II (1427–1436) Fryderyk I (1436–1488) jak Niemcza (1488–1547) Jerzy II (1547–1586) Joachim Fryderyk i Jan Jerzy (1586–1592) Joachim Fryderyk (1592–1602) jak Niemcza (od 1602) Namysłów Konrad I oleśnicki (1309–1323) Bolesław III Rozrzutny (1323–1338) Wacław I (1338–1341) Kazimierz I cieszyński (1341) Kazimierz III Wielki (1341–1348) Bolesław III Rozrzutny (1348–1352) Katarzyna Chorwacka (1352–1358) Wacław I (1358–1359) Karol IV Luksemburski (1359–1378, Namysłów wcielony do ks. wrocławskiego zostaje częścią Królestwa Czech) Kluczbork, Wołczyn i Byczyna do Namysłowa (do 1356) Bolko II Mały (1356–1368) Władysław Opolczyk (1368–1372) Ludwik I Odnowiciel (1373–1396) Henryk IX (1396–1400) Ludwik II (1400–1413) Henryk IX (1404–1405) Konrad VII Biały (1413–1420) Ludwik II (1420–1434) Bernard Niemodliński (1434–1450) Mikołaj I (1450–1476) Ludwik (1466–1476) Jan II Dobry i Mikołaj II (1476–1488) Fryderyk I (1488) Ludmiła z Podiebradów (1488–1503) Fryderyk II i Jerzy I (1503–1505) Jerzy I (1505–1506) Jan II Dobry (1506–1532) Ferdynand I Habsburg (1532–1536) Fryderyk II (1536–1547) Jerzy II (1547–1586) Joachim Fryderyk i Jan Jerzy (1586–1592) Joachim Fryderyk (1592–1602) książęta brzescy (1602)

Władcy Śląska

Władysław II Wygnaniec (1138–1146) Bolesław IV Kędzierzawy (1146–1163) Bolesław I Wysoki i Mieszko I Plątonogi (1163–1172) Mieszko I Plątonogi i Jarosław (1172–1173)

Dolny Śląsk Bolesław I Wysoki (1172–1177) Mieszko I Plątonogi i Jarosław (1177) Bolesław I Wysoki (1177–1201) Konrad (1177–ok. 1185) Henryk I Brodaty (1201–1238) Henryk II Pobożny (1238–1241) Bolesław II Rogatka (1241–1248) Henryk III Biały (1247–1248) Ziemia lubuska Henryk I Brodaty (1201–1206) Władysław Laskonogi (1206–1209) Konrad II (margrabia Łużyc) (1209–1210) Henryk I Brodaty (1210–1218) Władysław Laskonogi (1218–1225) Ludwik (1225–1229) arcybp. magdeburski (1229–1230) Henryk I Brodaty (1230–1238) Henryk II Pobożny (1238–1241) Mieszko (1241–1242) Bolesław II Rogatka (1242–1249) do Brandenburgii i arcybp. magdeburskiego (1249) Księstwo wrocławskie Bolesław I Wysoki (1163–1201) Mieszko I Plątonogi (1163–1173) Konrad Laskonogi (1177–ok. 1185) Henryk I Brodaty (1201–1238) Henryk II Pobożny (1238–1241) Anna Czeska (1241–1242) Bolesław II Rogatka (1241–1248) Mieszko (1241–1242) Henryk III Biały (1248–1266) Władysław (1248–1270) Henryk IV Prawy (1266–1290) Przemysł Ottokar II (1270–1273) Henryk V Brzuchaty (1290–1296) Bolesław III Rozrzutny (1296–1311) Bolko I Surowy (1296–1301) Henryk z Wierzbna (1301–1302) Wacław II (1302–1305) Henryk VI Dobry (1311–1335) do korony czeskiej (od 1335) Księstwo legnickie zobacz księstwo legnickie Książęta głogowscy zobacz książęta głogowsko-żagańscy Dzielnica opolsko- raciborska Jarosław (1173–1201) Mieszko I Plątonogi (1173–1211) Bolesław I Wysoki (1201) Henryk I Brodaty (1201–1202) Kazimierz I (1211–1229/30) Mieszko II Otyły (1229/30–1246) Henryk I Brodaty (1229/30–1238; regent) Henryk II Pobożny (1238–1239; regent) Władysław (1246–1280/1) Kazimierz i Bolko I (1280/1–1284) Przemysław i Mieszko cieszyński (1280/1–1290) Książęta opolscy zobacz książęta opolscy Książęta bytomscy zobacz książęta bytomscy Książęta cieszyńscy zobacz książęta cieszyńscy Książęta raciborscy zobacz książęta raciborscy Książęta opawscy zobacz książęta opawscy

Kontrola autorytatywna (osoba):

• VIAF: 77461231
• GND: 131949942
• PLWABN: 9810818032205606
• NUKAT: n2016077741