Józef Majer
Wygląd przypnij ukryj
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Profesor nauk medycznych | |
| Specjalność: fizjologia, farmakologia, chirurgia | |
| Alma Mater | |
| Doktorat |
1831 – medycyna i chirurgia |
| Dziekan | |
| Wydział | |
| Rektor | |
| Uczelnia | |
| Okres spraw. |
1848–1851 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
_(cropped).jpg)
Józef Majer na litografii Maksymiliana Fajansa (ok. 1852)
Józef Majer (ur. 12 marca 1808 w Krakowie, zm. 3 lipca 1899 tamże) – polski lekarz, przyrodnik, antropolog, encyklopedysta, profesor i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, prezes Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, pierwszy prezes Akademii Umiejętności w Krakowie, członek honorowy Towarzystwa Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu od 1890 roku.
Życiorys
Był synem Jana (rzemieślnika garbarskiego – białoskórnika) i Marianny z Przybylskich. Ukończył gimnazjum św. Anny w Krakowie (1824), następnie studiował fizykę i matematykę (przez rok), a w latach 1825–1830 medycynę, co zakończył uzyskaniem tytułu doktora medycyny w 1831. Brał udział w powstaniu listopadowym (jako lekarz), po którym spędził kilka miesięcy na internowaniu (przez władze pruskie). Odbył podróż naukową po Niemczech, od 1833 był profesorem instytucji lekarskich Uniwersytetu Jagiellońskiego, w latach 1848–1877 profesorem fizjologii Uniwersytetu. Dwukrotnie pełnił funkcję dziekana Wydziału Lekarskiego (1845–1848, 1862/1863), również dwukrotnie rektora (1848–1851, 1865–1866).
W latach 1848–1852 i 1860–1873 był prezesem Towarzystwa Naukowego Krakowskiego (do 1852 funkcja prezesa połączona była z funkcją rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1873 był w gronie członków założycieli Akademii Umiejętności w Krakowie (późniejszej Polskiej Akademii Umiejętności), został wybrany na jej pierwszego prezesa; kierował Akademią do 1890, jego następcą na tej funkcji został historyk literatury Stanisław Tarnowski. Był jednym z autorów haseł do 28 tomowej Encyklopedii Powszechnej Orgelbranda z lat 1859-1868. Jego nazwisko wymienione jest w I tomie z 1859 roku na liście twórców zawartości tej encyklopedii.
Józef Majer zainicjował działalność Komisji Antropologicznej AU, przewodniczył jej w latach 1874–1892 oraz redagował wydawnictwo Komisji „Zbiór Wiadomości Antropologicznych krajowych”, a wcześniej powołał do życia Komisję Fizjograficzną (1865) i Muzeum Przyrodnicze (1870) Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, przejęte przez AU. Założył także i redagował (1838–1845) „Rocznik Wydziału Lekarskiego UJ”. W pracach Komisji Antropologicznej AU współpracował z Izydorem Kopernickim. Był członkiem honorowym Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
Dorobek
Jego zainteresowania naukowe obejmowały przede wszystkim antropologię i fizjologię. Jako pierwszy wykładał w Polsce antropologię. Ogłosił szereg prac naukowych, także z przyrodoznawstwa, m.in.:
- Charakterystyka fizyczna ludności galicyjskiej (1877, z Izydorem Kopernickim),
- Zgodność oscylacji liczby osób przy rozdzielaniu różnej ludności według wzrostu (1880),
- O stuletnim życiu w krajach polskich w porównaniu z trwaniem życia prawidłowym (1880),
- Literatura fizjografii ziemi polskiej (1862) wersja elektroniczna,
- O teorii samorództwa (1847),
- Wpływ stanu meteorologicznego na śmiertelność (1845)
- O zębie jeżowca (1851),
- Przegląd potworów rybich (1841).
Przypisy
- ↑ Prezesi Towarzystwa Naukowego Krakowskiego. tnk.krakow.pl. . (pol.).
- ↑ Lista Pamięci. Józef Majer. uj.edu.pl. . (pol.).
- ↑ Poczet Rektorów UJ. uj.edu.pl. . (pol.).
- ↑ Sprawozdanie z Zarządu Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswylu za Rok ...., 1899, s. 5.
- ↑ "Encyklopedia Powszechna", tom I, wyd. Samuel Orgelbrand, Warszawa, 1859.
- ↑ Bolesław Erzepki, Spis członków Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu, Poznań 1896, s. 3.
- ↑ Jan WiktorJ.W. Tkaczyński Jan WiktorJ.W. (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803-2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 179, ISBN 978-83-233-4527-5 .
Bibliografia
- Słownik biologów polskich (pod redakcją Stanisława Feliksiaka), Warszawa 1987.
- Lista Pamięci. Józef Majer. uj.edu.pl. . (pol.).
- Prezesi Towarzystwa Naukowego Krakowskiego. tnk.krakow.pl. . (pol.).
Linki zewnętrzne
- Prace Józefa Majera dostępne w Sieci (Katalog HINT)
- prace Jozefa Majera dostępne w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej
- Józef Majer - Wspomnienie pośmiertne
- Publikacje Józefa Majera w bibliotece Polona
- ↑ a b c d e f g h i j k l Pełniący funkcję rektora w zastępstwie.
- ↑ Od 1805 do 1809 Uniwersytet połączony z Uniwersytetem Lwowskim i zgermanizowany, 1809 repolonizacja po włączeniu Krakowa do Księstwa Warszawskiego.
- ↑ W latach 1853–1860 rektorów nie wybierano, Uniwersytetem kierował mianowany przez rząd kurator.
- ↑ Sprawował obowiązki rektora Tajnego Uniwersytetu.
- ISNI: 0000000071487080
- VIAF: 67600727
- GND: 131478567
- SUDOC: 185772692
- SBN: SBTV000305
- NKC: js2012718978
- PLWABN: 9810538609605606
- NUKAT: n00038698
- LIH: LNB:CZ6j;=Bj