Biskup | |
![]() Józef Sebastian Pelczar (ok. 1920) | |
Kraj działania | |
---|---|
Data i miejsce urodzenia |
17 stycznia 1842 |
Data i miejsce śmierci |
28 marca 1924 |
Miejsce pochówku |
bazylika archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Jana Chrzciciela w Przemyślu |
Biskup diecezjalny przemyski | |
Okres sprawowania |
1900–1924 |
Biskup pomocniczy przemyski | |
Okres sprawowania |
1899–1900 |
Wyznanie | |
Kościół | |
Prezbiterat |
17 lipca 1864 |
Nominacja biskupia |
20 lutego 1899 |
Sakra biskupia |
19 marca 1899 |
![]() | |
Odznaczenia | |
![]() ![]() ![]() |
Data konsekracji |
19 marca 1899 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Konsekrator | |||||||||||
| |||||||||||
|
Beatyfikacja |
2 czerwca 1991 |
---|---|
Kanonizacja |
18 maja 2003 |
Wspomnienie | |
Atrybuty |
mitra, strój biskupi |
Patron |
trzeźwości, chorych, ubogich i emigrantów oraz archidiecezji przemyskiej, diecezji rzeszowskiej, WSD w Rzeszowie, sióstr sercanek, powiatu krośnieńskiego |
Szczególne miejsca kultu |
Bazylika archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Jana Chrzciciela w Przemyślu |
Józef Sebastian Pelczar (ur. 17 stycznia 1842 w Korczynie, zm. 28 marca 1924 w Przemyślu) – polski biskup rzymskokatolicki, biskup pomocniczy przemyski w latach 1899–1900, biskup diecezjalny przemyski w latach 1900–1924, założyciel Zgromadzenia Służebnic Najświętszego Serca Jezusowego, święty Kościoła katolickiego. W latach 1882–1883 rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Józef Sebastian Pelczar urodził się i wychował we wsi Korczyna pod Krosnem. Jego rodzice Wojciech i Marianna z domu Mięsowicz, widząc, że syn dobrze się uczy, po dwóch latach nauki w korczyńskiej szkole ludowej posłali go do Rzeszowa, do szkoły głównej. W 1860 zdał egzamin dojrzałości w C.K. Gimnazjum w Przemyślu. Po maturze podjął studia teologiczne w Wyższym Seminarium Duchownym w Przemyślu.
17 lipca 1864 w Przemyślu przyjął święcenia kapłańskie z rąk bp. Antoniego Monastyrskiego. W Samborze, jego pierwszej placówce, pracował półtora roku jako wikariusz, następnie wysłano go do Rzymu, gdzie w latach 1866–1868 studiował równocześnie na dwóch rzymskich uczelniach: Collegium Romanum (dziś Uniwersytet Gregoriański) i w Instytucie św. Apolinarego (dziś Uniwersytet Laterański), uzyskując stopień doktora teologii. Po powrocie do kraju wykładał w seminarium przemyskim. Od czasu reorganizacji Uniwersytetu Jagiellońskiego w 1877 pracował tam przez 22 lata. Pełnił tam obowiązki profesora i dziekana Wydziału Teologicznego, w 1880 otrzymał prezentę na kanonika gremialnego kapituły krakowskiej, a w latach 1882–1883 był rektorem krakowskiej uczelni.
W 1891 poddał myśl utworzenia Bractwa NMP Królowej Korony Polskiej, które oprócz celów religijnych opiekowało się rzemieślnikami, biednymi, sierotami i sługami (zwłaszcza chorymi i pozbawionymi pracy). W 1894 założył w Krakowie Zgromadzenie Służebnic Najświętszego Serca Jezusowego, „stawiając mu za cel szerzenie Królestwa miłości Serca Jezusowego”. Siostry miały być „znakiem i narzędziem tej miłości wobec dziewcząt, chorych i wszystkich ludzi potrzebujących pomocy”.
W 1899 został mianowany biskupem pomocniczym diecezji przemyskiej i biskupem tytularnym Miletopolis, a po śmierci bp. Łukasza Soleckiego biskupem diecezjalnym. Przez 25 lat pracował jako biskup. Przed 1914 uzyskał tytuł asystenta tronu papieskiego, tytuł hrabiego rzymskiego, tytuł prałata domowego Jego Świątobliwości.
W ramach autonomii galicyjskiej państwa Austro-Węgier był posłem Sejmu Krajowego Galicji kadencji V (1883), VII (1900–1901), VIII (1901–1907), IX (1908–1913), X (1913–1914). Otrzymał tytuł c. k. tajnego radcy.
Pomimo słabego zdrowia bp Pelczar wiele czasu poświęcał swoim diecezjanom. Przeprowadzał częste wizytacje parafii, zachęcał wiernych do udziału w nabożeństwach eucharystycznych, dbał o wysoki poziom moralny i umysłowy duchowieństwa. Skutecznie starał się o budowę nowych kościołów i kaplic, podczas jego rządów odnowiono wiele świątyń. Przeprowadził trzy synody diecezjalne, które uregulowały prawnie różnorodne inicjatywy. Miał wielkie nabożeństwo do Najświętszego Sakramentu, Serca Pana Jezusa i Matki Bożej. W swoim herbie biskupim umieścił wizerunek NMP z zawołaniem Ave Maria. Dewizą jego życia było zawołanie:
Wszystko dla Najświętszego Serca Jezusowego przez Niepokalane Ręce Najświętszej Maryi Panny.
Przyczynił się do budowy kościoła w rodzinnej Korczynie. Dbał o najuboższych mieszkańców swej diecezji. Z jego inicjatywy powstawały ochronki dla dzieci, kuchnie dla ubogich, schroniska dla bezdomnych, szkoły gospodarcze dla dziewcząt, bezpłatna nauka w seminarium duchownym dla chłopców z ubogich rodzin. W publikacjach szerzył i promował naukę społeczną papieża Leona XIII. Starał się zaradzić problemom emigracji i alkoholizmu. Działał jako członek Towarzystwa św. Wincentego à Paulo oraz Towarzystwa Oświaty Ludowej. W tym ostatnim przez 16 lat pełnił funkcje prezesa. Towarzystwo to w tym czasie zajmowało się zakładaniem czytelni i wypożyczalni książek, wydawaniem i rozprowadzaniem książek wśród ludu, przeprowadzaniem bezpłatnych wykładów, otworzyło również szkołę dla służących. Był zaangażowanym działaczem okręgu lwowskiego Polskiego Czerwonego Krzyża, a za swoje zasługi – jako pierwszy w Polsce – otrzymał tytuł „Dozgonnego Członka PCK”.
Zmarł 28 marca 1924 na skutek zapalenia płuc. Zgodnie z własną wolą został pochowany w kościele Najświętszego Serca Pana Jezusa w Przemyślu w podziemiach pod kaplicą Matki Boskiej Częstochowskiej 1 kwietnia 1924. W 1991 szczątki biskupa zostały przeniesione do przemyskiej katedry Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Jana Chrzciciela.
Jego spuścizna pisarska obejmuje dzieła teologiczne, historyczne, z dziedziny prawa kanonicznego, podręczniki, modlitewniki, listy pasterskie, mowy i kazania.
Józef Sebastian Pelczar został beatyfikowany w Rzeszowie przez papieża Jana Pawła II 2 czerwca 1991 podczas IV pielgrzymki do Polski. Jego kanonizacja odbyła się 18 maja 2003 na placu św. Piotra w Rzymie. W dzieciństwie ofiarowany został Matce Bożej Pocieszenia w jej sanktuarium w Leżajsku. Relikwie świętego znajdują się w kościele archikatedralnym pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela w Przemyślu. W Krakowie czczony jest w sposób szczególny w kościele Służebnic Najświętszego Serca Jezusowego. Pierwsza na świecie parafia i kościół pod jego wezwaniem powstały w Przeworsku. 16 maja 2004 podczas uroczystej liturgii na zakończenie obchodów Roku Pelczarowskiego abp Józef Michalik, metropolita przemyski – dekretem erygował sanktuarium św. Józefa Sebastiana biskupa w Korczynie.
Jest patronem trzeźwości, chorych, ubogich i emigrantów oraz archidiecezji przemyskiej, diecezji rzeszowskiej, Wyższego Seminarium Duchownego w Rzeszowie, Zgromadzenia Służebnic Najświętszego Serca Jezusowego (sióstr sercanek), powiatu krośnieńskiego. Jest również patronem Papieskiego Kościelnego Instytutu Polskiego w Rzymie (od 16.10.2012).
W klasztorze Zgromadzenia Służebnic Najświętszego Serca Jezusowego w Krakowie, w 1986 kard. Franciszek Macharski otwarł muzeum bpa Józefa Sebastiana.
Wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim obchodzone jest 19 stycznia.
W ikonografii przedstawiany jest w stroju biskupim.