Witold Pilecki

Wygląd przypnij ukryj Witold PileckiWitold, Druh
Ilustracja
W. Pilecki
rotmistrz rotmistrz
Data i miejsce urodzenia

13 maja 1901
Ołoniec, gubernia ołoniecka, Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

25 maja 1948
Warszawa, Polska

Przebieg służby
Siły zbrojne

Wojsko Polskie
AK Armia Krajowa
Polskie Siły Zbrojne

Stanowiska

inspektor Tajnej Armii Polskiej; zastępca dowódcy brygady Kedywu Armii Krajowej

Główne wojny i bitwy

wojna polsko-bolszewicka;
II wojna światowa:

Odznaczenia
Order Orła Białego Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, dwukrotnie) Srebrny Krzyż Zasługi Krzyż Oświęcimski Warszawski Krzyż Powstańczy Krzyż Zasługi Wojsk Litwy Środkowej Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Gwiazda Wytrwałości

Witold Pilecki ps. „Witold”, „Druh”; nazwiska konspiracyjne „Roman Jezierski”, „Tomasz Serafiński”, „Leon Bryjak”, „Jan Uznański”, „Witold Smoliński”; kryptonim T-IV (ur. 30 kwietnia?/13 maja 1901 w Ołońcu, zm. 25 maja 1948 w Warszawie) – rotmistrz kawalerii Wojska Polskiego, współzałożyciel Tajnej Armii Polskiej, żołnierz Armii Krajowej, więzień i organizator ruchu oporu w KL Auschwitz.

Autor raportów o Holocauście, tzw. Raportów Pileckiego. Oskarżony i skazany przez władze komunistyczne Polski Ludowej na karę śmierci, stracony w 1948. Unieważnienie wyroku nastąpiło w 1990. Pośmiertnie, w 2006 odznaczony Orderem Orła Białego, a w 2013 został awansowany na stopień pułkownika.

Życiorys

Narodziny i młodość

Urodził się w Ołońcu – mieście w Karelii, północno-zachodniej części Imperium Rosyjskiego. Pochodził z polskiej rodziny szlacheckiej pieczętującej się herbem Leliwa. Jego dziadek, Józef Pilecki, siedem lat spędził na zesłaniu na Syberii za udział w powstaniu styczniowym. Ojciec Witolda, Julian Pilecki po ukończeniu studiów w Instytucie Leśnym w Petersburgu, przyjął posadę leśnika w Karelii, co było spowodowane represjami wobec Polaków na terenach wcielonych w XVIII wieku do Imperium Rosyjskiego. Nie mogli oni obejmować posad odpowiadających ich wykształceniu. Po wstąpieniu w związek małżeński z Ludwiką Osiecimską zamieszkali w Ołońcu. Tam urodziło im się pięcioro dzieci: Maria, Józef (zmarł w wieku 5 lat), Witold, Wanda i Jerzy. Jego siostra Maria Pilecka (1899–1991) została nauczycielką i bibliotekarką.

Od 1910 r. Pileccy mieszkali w Wilnie, gdzie Witold uczył się w szkole handlowej. Już przed I wojną światową należał do zakazanego przez władze rosyjskie harcerstwa, gdzie w otoczeniu przełożonych (m.in. malarza Stanisław Jarockiego i Stanisława Kościałkowskiego) oraz rówieśników (m.in. braci Mackiewiczów) uczył się pierwszych zasad konspiracji. Po wybuchu I wojny światowej i zajęciu w 1915 r. Wilna przez Niemców, przeniósł się wraz z matką i rodzeństwem do majątku stryja w Hawryłkowie niedaleko Witebska. Naukę kontynuował w Orle, gdzie po raz pierwszy zetknął się ze środowiskiem polskiej konspiracji politycznej, powiązanej z POW. Tam wszedł do Koła Polskiego, pozostającego pod zwierzchnictwem Stanisława Swianiewicza. Według wspomnień Witolda Ferchmina Pilecki przyjechał do Orła w 1915 r. W tym mieście był zastępowym zastępu „Puhaczy” (wraz z Witoldem Ferchminem, Zenonem Zdanowiczem, Hipolitem Olechnowiczem, Alfredem Brenneisenem, Norbertem Brenneisenem, Władysławem Piaseckim, Alfredem Niwińskim, Gustawem Napiórkowskim) Pierwszej Orłowskiej Drużyny Harcerskiej im. księcia Józefa Poniatowskiego, której drużynowym był Józef Skwarnicki, ojciec poety Marka Skwarnickiego. Następnie był przybocznym tej drużyny. W 1916 roku założył tam własną drużynę harcerską. W 1917 roku, po rewolucji lutowej, obaleniu caratu i powstaniu Rządu Tymczasowego harcerstwo polskie wyszło z podziemia.

Witold Pilecki – pierwszy z prawej – jako członek drużyny harcerskiej w 1917

W tych okolicznościach wiosną 1918 roku drużyna Pileckiego dokonała napadu na magazyny wojskowe pod Orłem, zaopatrując się w niezbędne mundury i broń celem przebicia się do I Korpusu Polskiego gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego. Plan się nie powiódł, jednak dzięki rozluźnieniu frontu prawie wszyscy starsi harcerze, w tym Witold Pilecki, opuścili Orzeł i przedostali się na tereny odradzającej się Polski. Pod koniec 1918 roku Pilecki wziął udział w walkach polskiej Samoobrony, która w dniu 31 grudnia wyparła Niemców z Wilna. Po nadejściu do Wilna Armii Czerwonej kontynuował walkę w partyzanckim „pułku paniczów” pod wodzą Jerzego Dąbrowskiego „Łupaszki”. Maturę zdał w 1921 roku. Kontaktów z harcerstwem jednak nie stracił. Z raportu Komendy Harcerskiej w Kownie z 1919 r. wynika, że był drużynowym VIII drużyny im. Adama Mickiewicza w Wilnie.

Wojna polsko-bolszewicka i okres międzywojenny

Witold Pilecki jako podporucznik Wojska Polskiego

W latach 1918–1921 służył w Wojsku Polskim, walczył podczas wojny z bolszewikami. Jako kawalerzysta brał udział w obronie Grodna. 5 sierpnia 1920 wstąpił do 211 pułku ułanów i w jego szeregach walczył w Bitwie Warszawskiej, bitwie w Puszczy Rudnickiej i jako ochotnik – w buncie Żeligowskiego. Dwukrotnie odznaczony został Krzyżem Walecznych. Po wojnie zdemobilizowany.

W roku 1922 rozpoczął studia na Wydziale Rolnym na Uniwersytecie Poznańskim. W tym samym roku podjął studia na Uniwersytecie im. Stefana Batorego jako nadzwyczajny słuchacz Wydziału Sztuk Pięknych; po krótkim czasie naukę przerwał. Z tego okresu po dziś dzień w kościele parafialnym w Krupie (około 2 km na północny wschód od Sukurcz, gdzie w szkole pracowała żona Witolda, Maria Ostrowska, z którą ożenił się w 1931 r.) wiszą dwa obrazy pędzla Witolda Pileckiego.

W latach 20. XX w. rodzina Pileckich odzyskała majątek Sukurcze, położony około 7 kilometrów na zachód od Lidy (przeszedł jako wiano od Domeyków) wraz ze starym polskim dworem. Majątek był oddany wcześniej w dzierżawę. Tam wychowywały się dzieci Witolda i Marii – syn Andrzej (ur. 1932) i córka Zofia (ur. 1933). W Sukurczach zaangażował się w działalność obywatelską, był m.in naczelnikiem ochotniczej straży pożarnej i prezesem mleczarni.

W Wojsku Polskim został awansowany na stopień podporucznika rezerwy kawalerii ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1925. W 1934 r. Witold Pilecki był zweryfikowany z 300. lokatą, był wówczas oficerem rezerwowym 26 pułku Ułanów Wielkopolskich w Baranowiczach i pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień w Lidzie.

Sąsiadem Pileckich był Edward Śmigły-Rydz. Tuż przed wojną z jego inicjatywy rtm. Witold Pilecki ponoć podjął współpracę z kontrwywiadem Oddziału II SG WP.

II wojna światowa

W sierpniu 1939 został zmobilizowany do służby w Wojsku Polskim. Po agresji III Rzeszy na Polskę walczył jako dowódca plutonu w szwadronie kawalerii dywizyjnej 19 Dywizji Piechoty Armii „Prusy”, a następnie w 41 Dywizji Piechoty na przedmościu rumuńskim. Pod jego dowództwem, w trakcie prowadzonych walk, ułani zniszczyli 7 niemieckich czołgów oraz 2 nieuzbrojone samoloty. Ostatnie walki jego oddział prowadził jako jednostka partyzancka. Pilecki rozwiązał swój pluton 17 października 1939 i przeszedł do konspiracji.

Konspiracja

Po zakończeniu kampanii wrześniowej przedostał się do Warszawy, został jednym z organizatorów powołanej 9 listopada 1939 konspiracyjnej organizacji Tajnej Armii Polskiej pod dowództwem majora Jana Włodarkiewicza. Następnego dnia został wybrany inspektorem organizacyjnym, a później pełnił w niej funkcję szefa sztabu, następnie inspektora głównego. Po skrystalizowaniu się struktury organizacyjnej Pilecki jednocześnie pełnił w tej organizacji dwie funkcje – szefa Oddziału I (organizacyjno-mobilizacyjnego) oraz wydziału uzbrojenia w Oddziale IV (uzbrojenia i służb specjalnych). Nadzorował i zakładał sieć tajnych skrytek na dokumenty, podziemną bibułę oraz broń palną, jedną z nich założył we własnym mieszkaniu. Zwerbował do organizacji szereg nowych członków jak np. Zygmunta Ważyńskiego. Był zwolennikiem wcielenia TAP do ZWZ, co nastąpiło na przełomie 1941/42 roku.

Na początku 1940 roku Gestapo aresztowało kilku członków TAP, w tym m.in. szefa sztabu Władysława Surmackiego, Tadeusza Chrościckiego oraz szefa służby zdrowia Władysława Deringa, którzy po krótkim pobycie na Pawiaku zostali w połowie 1940 roku wysłani do obozu w Auschwitz. Dzięki informacjom wywiadowczym obóz ten stał się od tego momentu przedmiotem zainteresowania organizacji. Pod koniec sierpnia 1940 roku kierownictwo TAP zwołało naradę omawiającą bieżącą sytuację, podczas której poruszono również sprawę obozów koncentracyjnych masowo wówczas zakładanych przez Niemców w okupowanej Polsce. Na zebraniu tym przedstawiono propozycję, aby ktoś ze ścisłego kierownictwa przedostał się do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz w celu skontaktowania się z uwięzionymi członkami organizacji, zebrania informacji wywiadowczych na temat jego funkcjonowania oraz zorganizowania wewnątrz ruchu oporu. Deklarowanym celem tej akcji było uwolnienie więźniów przez ucieczkę, względnie ich odbicie. W tym czasie niewiele było wiadomo o warunkach panujących w obozie po około trzech miesiącach jego formalnego funkcjonowania (od IV 1940) do czasu przywiezienia do niego pierwszego transportu więźniów (z Tarnowa; 14 VI 1940), poza faktem, że powstał.

Według różnych źródeł Pilecki był inicjatorem, pomysłodawcą tego planu, a według innych plan pojawił się w trakcie dyskusji, a rotmistrz jedynie zgłosił się do wykonania tego zadania na ochotnika.

Zdaniem Adama Cyry, autora biografii Pileckiego, oddelegowanie Rotmistrza do wykonania zadania w KL Auschwitz było efektem politycznych tarć wewnątrz świeżo powstałych organizacji konspiracyjnych, w wyniku których Pilecki stał się niewygodnym współpracownikiem, z powodu odmiennego zdania w sprawie wejścia TAP do ZWZ-AK, dla niektórych zwierzchników (pada nazwisko mjr. J. Włodarkiewicza). W efekcie postanowili oni zaproponować Pileckiego do wykonania tego zadania, aby pozbyć się go z Warszawy. Pilecki początkowo zwlekał z decyzją, ale zdecydował się po naradzie u „Grota” Roweckiego, w której trakcie został przez mjr. Włodarkiewicza zaproponowany do tego zadania; otrzymał rozkaz od „Grota” i tym samym musiał przyjąć zadanie do wykonania. 19 września 1940 dał się ująć w łapance na Żoliborzu.

Na podstawie pozostawionej w 1939 r. przez por. Serafińskiego u znajomej lekarki legitymacji ubezpieczeniowej, po podmianie zdjęcia Pilecki otrzymał urzędową kenkartę na nazwisko Tomasza Serafińskiego. Pilecki, funkcjonując pod nową tożsamością, szukał okazji do uwięzienia przez Niemców, a TAP sondował organizację oraz metody działania Gestapo oraz całego niemieckiego aparatu terroru. Okazja realizacji planu wydarzyła się w porze rannej pomiędzy godzinami 5–7 19 września 1940 roku, kiedy Niemcy na terenie Warszawy organizowali łapankę na roboty do Niemiec. Odbywały się one tego dnia w wielu miejscach miasta: na Żoliborzu, Grochowie, Kolonii Staszica i Lubeckiego. W czasie jej trwania Pilecki znajdował się w mieszkaniu swojej kuzynki Eleonory Ostrowskiej przy Alei Wojska Polskiego 40 (gdzie znajduje się pamiątkowa tablica). Niemcy użyli w tej akcji wielkich sił policyjnych, które wzmocniono siłami sprowadzonymi z Lublina. Oprócz łapania na ulicy niemiecka żandarmeria przeszukiwała również domy, zatrzymując wszystkich zdolnych do pracy mężczyzn w wieku od 18 do 40 lat. Kiedy żandarmi zapukali do mieszkania Eleonory Ostrowskiej, pytając, czy w mieszkaniu znajdują się jacyś mężczyźni, Pilecki wyszedł z pokoju i po wylegitymowaniu został przez nich zatrzymany.

Pobyt w KL Auschwitz Witold Pilecki jako więzień KL Auschwitz numer obozowy 4859. Oświęcim 1940

Do obozu Pilecki trafił w nocy z 21 na 22 września 1940 wraz z tzw. drugim transportem warszawskim. Jako więzień nr 4859, był głównym organizatorem konspiracji w obozie. W zorganizowanej przez niego siatce nazwanej przez Pileckiego ZOW (Związek Organizacji Wojskowej) byli między innymi: Stanisław Dubois, Xawery Dunikowski i Bronisław Czech. Pilecki wyznaczył stworzonej przez siebie organizacji następujące cele:

ZOW został zorganizowany w systemie tzw. „piątek”. Pierwsze górne „piątki” stanowiły najważniejsze ogniwo ZOW. Ich członkami mogli być jedynie ci więźniowie, których Pilecki darzył absolutnym zaufaniem. Nazwa „piątka” była umowna, ponieważ zdarzało się, że liczyła ona więcej członków niż pięciu. Zgodnie z relacją Pileckiego: Każda z tych „piątek” nie wiedziała nic o „piątkach” innych i sądząc, że jest jedynym szczytem organizacji, rozwijała się samodzielnie, rozgałęziając się tak daleko, jak ją sumą energii i zdolności jej członków plus zdolności kolegów stojących na szczeblach niższych, a przez „piątkę” stale dobudowywanych, naprzód wypychały. W ostatnich miesiącach 1942 odrzucono system „piątkowy”, organizując ZOW na wzór wojskowy z podziałem na bataliony, kompanie i plutony posiadające wyznaczone rejony działania – zastosowanie modelu struktury wojskowej miało na celu przygotowanie się do podjęcia bezpośrednich działań zbrojnych przeciwko niemieckiej załodze obozu w Auschwitz rekrutującej się z SS.

Opracowywał pierwsze sprawozdania o ludobójstwie w Auschwitz („raporty Pileckiego”) przesyłane przez pralnicze komando do dowództwa w Warszawie i przez komórkę „Anna” w Szwecji dalej na Zachód. Meldunki o sytuacji w obozie przekazywane były także do głównej kwatery AK za pomocą uciekinierów z obozu. Jedna z takich ucieczek na polecenie Pileckiego odbyła się 16 maja 1942, a dokonali jej porucznik Wincenty Gawron oraz Stefan Bielecki. Kolejną ucieczkę z meldunkami ZOW 20 czerwca 1942 zorganizowali Eugeniusz Bendera, Kazimierz Piechowski oraz porucznik Stanisław Jaster. Więźniowie ci dokonali ucieczki najbardziej spektakularnej w historii Auschwitz, wyjeżdżając uzbrojeni po zęby w przebraniu SS-manów ukradzionym samochodem marki Steyr 220 należącym do komendanta obozu Rudolfa Hoessa. Za swoją działalność konspiracyjną Pilecki jeszcze jako więzień obozu, w listopadzie 1941 został awansowany przez gen. Stefana „Grota” Roweckiego do stopnia porucznika.

Ucieczka z Auschwitz Tablica upamiętniająca pobyt W. Pileckiego w Koryznówce u Tomasza Serafińskiego

W nocy z 26 na 27 kwietnia 1943 Pilecki wraz z dwoma współwięźniami zdołał uciec z obozu, byli to Jan Redzej i Edward Ciesielski. Wzdłuż toru kolejowego doszli do Soły, a następnie do Wisły, przez którą przepłynęli znalezioną łódką. U księdza w Alwerni dostali posiłek oraz przewodnika (Kazimierza Buczka). Przez Tyniec, okolice Wieliczki i Puszczę Niepołomicką przedostali się do Bochni i tam ukrywali się u państwa Oborów przy ulicy Sądeckiej. Następnie dotarli do Nowego Wiśnicza, gdzie Witold Pilecki odnalazł prawdziwego Tomasza Serafińskiego. Serafiński skontaktował go z oddziałami AK, którym przedstawił swój plan ataku na obóz w Oświęcimiu. Komenda główna AK dla zbadania sytuacji wysłała w ten rejon latem 1943 roku ppor. Stefana Jasieńskiego, który miał się zapoznać z relacjami Pileckiego. Jednak projekt ataku na obóz nie uzyskał aprobaty dowództwa, ponieważ został uznany za niemożliwy do wykonania lokalnymi siłami podziemia. Sama tylko załoga pilnująca Auschwitz złożona z SS-manów liczyła wg różnych szacunków od 2–3 tys. do 6,5–8 tys. osób. 11 listopada 1943 został awansowany do stopnia rotmistrza. Jednakże zdanie rotmistrza podczas pobytu w obozie było następujące: „Nie prosiliśmy przecież nikogo o jakąkolwiek pomoc, czekaliśmy na rozkaz – zezwolenie wszczęcia akcji samodzielnej lub – zakaz takowej”. Źródło: Raport „W”.

Powstanie warszawskie

W 1943–1944 służył w oddziale III Kedywu KG AK (m.in. jako zastępca dowódcy Brygady Informacyjno-Wywiadowczej „Kameleon”-„Jeż”), brał udział w powstaniu warszawskim. Początkowo walczył jako zwykły strzelec w kompanii NSZ „Warszawianka”, później dowodził jednym z oddziałów Zgrupowania „Chrobry II” na Woli w rejonie ulic Towarowej, Pańskiej, Miedzianej i Żelaznej oraz placu Starynkiewicza – obszar ten nazwano „Reduta Witolda”; należał on do terenów najdłużej utrzymanych w rękach powstańców.

W latach 1944–1945 przebywał w niewoli niemieckiej w stalagu 344 Lamsdorf (pol. Łambinowice), oflagu VII A w Murnau.

Polskie Siły Zbrojne Marian Szyszko-Bohusz, Maria Szelągowska i Witold Pilecki, Rzym, wrzesień 1945

8 maja 1945 r. wyzwolony obóz Murnau odwiedzili generałowie: Tadeusz Bór-Komorowski, p.o. Naczelny Wódz, Antoni Chruściel i Tadeusz Pełczyński. Rotmistrz Pilecki stanął do raportu u gen. Pełczyńskiego, ponieważ Pileckiemu jako żołnierzowi „NIE” nie wolno było włączać się do walk w powstaniu warszawskim i opuszczać kraju. Witold Pilecki otrzymał polecenie zgłoszenia się do Naczelnego Wodza do gen. „Bora”. Do tej rozmowy nie doszło. „Witold” został skierowany do płk. Kazimierza Iranka-Osmeckiego i polecenie czekania na dalsze rozkazy. Dnia 11 maja 1945 r. płk Iranek potwierdził polecenie oczekiwania dyspozycji. Wkrótce „Witold” otrzymał przydział do 2 Korpusu Polskiego. Został oficerem II Oddziału tej jednostki, a jego zwierzchnikiem był wówczas ppłk dypl. Stanisław Kijak, planujący stworzenie sieci wywiadowczej w kraju. 5 i 11 września Pilecki rozmawiał z gen. Władysławem Andersem o powrocie do kraju, by realizować cele organizacji „NIE”. 8 grudnia 1945 roku Witold Pilecki i Maria Szelągowska dotarli do Warszawy.

Działalność po wojnie

Po powrocie do Warszawy „Witold” starał się odtworzyć własne kontakty w strukturze „NIE”. Krążył po ulicach, szukał dawnych kontaktów, starał się ustalić, kto z dawnych znajomych żyje i gdzie przebywa. Koncepcja oparcia się na siatce organizacji „NIE” upadła po ustaleniu, że jego zaufani znajomi z organizacji nie żyją. Oznaczało to konieczność budowy struktury siatki od nowa w oparciu o nowych ludzi. Siatka wywiadowcza miała pracować według nowego sposobu. Współpracownicy nie składali przysięgi, nie byli oficjalnie przyjmowani, nie było łączników. Działalność konspiracyjna nie była też specjalnie nazwana. Miano unikać aktywności zewnętrznej w postaci wydawania pism, przeprowadzania zamachów na funkcjonariuszy MBP. Grupa zbierała informacje o powojennej sytuacji politycznej w Polsce, kontaktowała się z partyzanckimi oddziałami leśnymi. Prowadziła wywiad w MBP, MON i MSZ. Po nawiązaniu kontaktu przez Tadeusza Płużańskiego z Leszkiem Kuchcińskim we wrześniu 1946 informacje ustne i dokumenty z terenu MBP dostarczał kapitan Wacław Alchimowicz. Informator z MBP nigdy nie spotkał się osobiście z Pileckim. Rolę pośrednika i łącznika w kontaktach (Pilecki↔Alchimowicz) pełnił Płużański. Zebrane wiadomości przepisywali na maszynie Szelągowska i Płużański, a następnie były fotografowane i przekazywane kurierom.

Tadeusz Płużański zredagował obszerną odpowiedź na wytyczne przekazane przez władze emigracyjne, a w niej zawarł nawiązanie do raportu Brzeszczota. Mylnie twierdzono, że autorem tej odpowiedzi był Witold Pilecki.

„Witold” poświęcał swój czas również na gromadzenie materiałów i spisywanie wspomnień o KL Auschwitz. W czerwcu 1946 Pilecki dowiedział się, że otrzymał rozkaz opuszczenia kraju. Do września unikał kontaktu z wysłanniczką II Korpusu kpt. Jadwigą Mierzejewską. Nie opuścił kraju, bo nie miał zastępcy, któremu mógłby przekazać swoje obowiązki, a żona Maria Pilecka zdecydowanie odmówiła wyjazdu z kraju razem z dziećmi. Rozważał skorzystanie z tak zwanej amnestii w 1947 r., ostatecznie postanowił jednak nie ujawniać się.

Od 1946 r. Witold Pilecki był rozpracowywany przez Departament I MBP w ramach sprawy operacyjnej o kryptonimie „Klasztor”. W 1947 r. rozpracowanie Witolda Pileckiego prowadził Departament II MBP. Komunistyczna bezpieka podejrzewała go o to, że w latach 1945–1947 „był rezydentem wywiadu” gen. Władysława Andersa na ziemiach Polski.

Proces

Śledztwo

Witold Pilecki po aresztowaniu przez MBP. Więzienie mokotowskie (1947) Witold Pilecki w trakcie procesu Ława oskarżonych w procesie pokazowym Witolda Pileckiego (marzec 1948). Pierwszy rząd od lewej: Witold Pilecki, Maria Szelągowska, Tadeusz Płużański, Maksymilian Kaucki i Makary Sieradzki. Drugi rząd: Ryszard Jamontt-Krzywicki, Witold Różycki i Jerzy Nowakowski. Obrońcy (pierwszy rząd) i ława oskarżonych podczas procesu „grupy Witolda”, marzec 1948 Witold Pilecki, Maria Szelągowska i Tadeusz Płużański (z profilu) na ławie oskarżonych, marzec 1948 Witold Pilecki, protokół egzekucji wykonanej przez Piotra Śmietańskiego, 1948

Został zatrzymany prawdopodobnie 8 maja 1947 (choć nie można wykluczyć, że już 5 maja był w rękach bezpieki) w mieszkaniu Heleny i Makarego Sieradzkich przy ulicy Pańskiej, do którego przyszedł, nie wiedząc o aresztowaniu jego właścicieli dzień wcześniej i utworzonym tam „kotle”. Wraz z „Witoldem” wpadł notatnik z adresami około stu osób z nim współpracujących oraz szyfr. W areszcie był torturowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa, m.in. przez jednego z najokrutniejszych śledczych Eugeniusza Chimczaka. Śledztwo przeciwko niemu nadzorował ppłk Ludwik Serkowski

Do tekstu Romanowskiego pt. „Tajemnica Witolda Pileckiego” opublikowanego w „Polityce” odniósł się Instytut Pamięci Narodowej, zarzucając publicyście opieranie swojej tezy na wyrwanym z kontekstu protokole przesłuchania rotmistrza Pileckiego przez UB z 8 maja 1947 r. oraz niezapoznanie się ze znajdującymi się w archiwum IPN aktami dotyczącymi śledztwa i procesu rtm. Witolda Pileckiego i innych współoskarżonych – pominięcie powszechnie znanego faktu, że zarówno Witold Pilecki, jak i inne współpracujące z nim osoby były wcześniej rozpracowywane przez policję polityczną. IPN zarzuca również Romanowskiemu ignorancję w kwestii powszechnie dostępnej wiedzy o stalinowskich metodach śledczych, a w szczególności relacji świadków (m.in. Tadeusza Płużańskiego i Marii Szelągowskiej) o torturach wobec rotmistrza Pileckiego. Syn Tadeusza Płużańskiego tak scharakteryzował relacjonowane przez ojca tortury wobec Pileckiego: „był torturowany wręcz barbarzyńsko: zdarto mu paznokcie, z nóg, miażdżono mu jądra, nadziewano go na nogę od stołka. Katowany był w sposób nieludzki”. W trakcie ostatniego, jak się później okazało, widzenia z żoną Pilecki wyznał jej w tym kontekście: Oświęcim to była igraszka.

Jego córka wspomina:

…Na jednym z ostatnich posiedzeń, gdy już było wiadomo, że zginie, Ojciec dał mamie mały metalowy grzebyk i powiedział, żeby koniecznie kupiła książkę Tomasza á Kempis „O naśladowaniu Chrystusa”. Chciał, żeby mama codziennie czytała nam fragmenty tej cudownej książeczki. „To ci da siłę” – powiedział do niej. Bardzo sobie cenię tę książeczkę i przez cały czas ją czytam. Jest to także testament dla mnie.

Oskarżenie

3 marca 1948 przed Rejonowym Sądem Wojskowym w Warszawie rozpoczął się proces tzw. „grupy Witolda”. Rotmistrz Pilecki został oskarżony o:

Witolda Pileckiego oskarżono z art. 7, art. 13 § 1 i 2 w związku z art.1 § 2, art. 6 art. 4 § 1 dekretu z 13 czerwca 1946 r. oraz art. 117 § 1 i 2 Kodeksu Karnego WP, również z art. 187 Kodeksu Karnego.

Zarzut o przygotowywanie zamachu na procesie stanowczo odrzucił, a co do działalności wywiadowczej, to uważał ją za działalność informacyjną na rzecz II Korpusu, za którego oficera nadal się uważał. Do pozostałych zarzutów na procesie przyznał się.

Skład sędziowski

Prokuratorem oskarżającym Pileckiego był major Czesław Łapiński, przewodniczącym składu sędziowskiego podpułkownik Jan Hryckowian (obaj byli dawnymi oficerami AK oraz LWP), a członkami składu sędziowskiego: sędzia wojskowy kapitan Józef Badecki i ławnik Stefan Nowacki. Skład sędziowski (tylko jeden ławnik zamiast dwóch) był niezgodny z ówczesnym prawem.

Wyrok i śmierć

Symboliczny krzyż w kwaterze na Łączce

15 marca 1948 rotmistrz został skazany na karę śmierci. W drugiej instancji, 3 maja 1948, Najwyższy Sąd Wojskowy wyrok ten utrzymał w mocy. W składzie sędziowskim NSW zasiadali pułkownik Kazimierz Drohomirecki, podpułkownik Roman Kryże, major Leo Hochberg, porucznik Jerzy Kwiatkowski i major Rubin Szwajg. Wyrok wykonano dnia 25 maja w więzieniu mokotowskim na Rakowieckiej, poprzez strzał w tył głowy. Wykonawcą wyroku był Piotr Śmietański zwany „Katem z Mokotowa”.

Witold Pilecki pozostawił żonę, córkę i syna. Po przeprowadzonych w 2012 ekshumacjach i badaniach nie ustalono miejsca pochówku, choć podejrzewa się, iż jest nim kwatera na Łączce, gdzie potajemnie chowano ofiary UB, by pamięć w Polsce po nich zginęła. Alternatywnym miejscem ukrycia zwłok może być teren więzienia przy ul. Rakowieckiej w Warszawie. Oprócz zbiorowej mogiły w kwaterze na Łączce istnieje rodzinny grób symboliczny (kwatera D22-1-2).

Wyroki grupy

Wraz z rotmistrzem Pileckim zostali skazani:

Procesy odpryskowe

Oprócz procesu głównego grupy „Witolda”, który był publiczny (pokazowy) i miał dostarczyć materiału propagandowego na potwierdzenie tezy o szpiegowskiej działalności grupy i współpracy oskarżonych z okupantem hitlerowskim oraz miał stać się środkiem do sterroryzowania społeczeństwa, odbyło się szereg zamkniętych procesów odpryskowych. Prócz wydania wyroków na rozprawie głównej na karę śmierci skazano przynajmniej sześć osób (wobec trzech zastosowano prawo łaski) oraz na kary więzienia przynajmniej osiem osób.

Osoby powiązane z siatką Pileckiego, skazane podczas zamkniętych rozpraw:

Kwestia ułaskawienia

Prośby o ułaskawienie Pileckiego skierowali do prezydenta Bolesława Bieruta, prócz obrońcy, przyjaciele oświęcimscy i żona rotmistrza Pileckiego. Bolesław Bierut nie skorzystał z prawa łaski.

Bratanek Pileckiego twierdzi, że podczas rozprawy odczytano list Józefa Cyrankiewicza, w którym ówczesny premier napisał: „Gdyby oskarżony zechciał powoływać się na mnie, na moją znajomość z Oświęcimia, nie może to absolutnie w żadnym wypadku zmniejszyć jego winy i nie może spowodować złagodzenia wyroku. Oskarżony Witold Pilecki jest wrogiem Polski Ludowej, jest bardzo szkodliwą jednostką, dlatego powinien ponieść najwyższy wymiar kary”. Jednakże żadni inni świadkowie (w tym obrońcy skazanych) nie potwierdzili tego faktu, a w aktach sądowych nie ma takiego listu, ani zaś żadna inna relacja tego nie potwierdza.

Rehabilitacja

W 1990 roku minister sprawiedliwości Aleksander Bentkowski zwrócił się do Sądu Najwyższego o rozstrzygnięcie kwestii: czy ważne są przepisy szczegółowe i akty prawne z lat stalinowskich, które za zdradę stanu uznawały wybór innej opcji polityczno-ustrojowej. Ponieważ dekret PKWN o ochronie państwa wydany 30 października 1944 roku był sprzeczny z normami prawa międzynarodowego (działał wstecz), stąd oparte na nim wyroki były z istoty nieważne, więc podejmowanie procesów rehabilitacyjnych uznano za niezasadne. Prokuratorzy z Naczelnej Prokuratury Wojskowej w 1990 roku podjęli rewizję procesu grupy rotmistrza Pileckiego. Unieważnienie wyroku w sprawie Witolda Pileckiego oraz pozostałych zasądzonych wraz z nim w 1948 roku oskarżonych nastąpiło dnia 1 października 1990 roku. Wojskowy Sąd Najwyższy uwolnił skazanych od stawianych im ongiś zarzutów, podkreślając niesprawiedliwy charakter wydanych wyroków, które zapadły z naruszeniem prawa. Sąd Najwyższy podkreślił patriotyczną postawę niesłusznie skazanych.

Witold Pilecki odznaczony został pośmiertnie Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1995). W 2002 roku przeciwko prokuratorowi Czesławowi Łapińskiemu, oskarżającemu w procesie rotmistrza, prokurator IPN wniósł akt oskarżenia. Do wydania wyroku nie doszło wobec śmierci oskarżonego w 2004 roku.

Dnia 30 lipca 2006 roku, przy obchodach 62. rocznicy wybuchu powstania warszawskiego, prezydent Polski Lech Kaczyński przyznał Witoldowi Pileckiemu pośmiertnie Order Orła Białego.

Dnia 5 września 2013 roku minister obrony narodowej Tomasz Siemoniak awansował pośmiertnie rotmistrza Witolda Pileckiego na stopień pułkownika.

Ordery i odznaczenia

Upamiętnienie

Wystawa plenerowa IPN poświęcona rotmistrzowi Pileckiemu – Szczecin, 2009

Po 1989 w starania celem rehabilitacji i upamiętnienia rtm. Witolda Pileckiego zaangażowali się jego syn Andrzej i córka Zofia. 19 września 2019 r. Parlament Europejski, realizując trzeci z celów zainicjowanej przez Fundację Paradis Judaeorum w styczniu 2008 r. akcji społecznej „Przypomnijmy o Rotmistrzu” („Let’s Reminisce About Witold Pilecki”), opowiedział się za ustanowieniem 25 maja – rocznicy zamordowania rtm. Pileckiego – Europejskim Dniem Bohaterów Walki z Totalitaryzmem.

Tytułowa strona książki Zofii Pileckiej-Optułowicz, córki Witolda Pileckiego, zatytułowanej Mój ojciec, Warszawa, 2017

Książki

Akcje społeczne

Baner upamiętniający Witolda Pileckiego podczas marszu na jego cześć (2022)

Jego heroiczny czyn, jakim było dobrowolne i celowe poddanie się uwięzieniu w KL Auschwitz, a także powojenny, okupiony śmiercią powrót do Ojczyzny stawiają Witolda Pileckiego wśród najodważniejszych ludzi na świecie i powinny stać się dla Europy i świata wzorem bohaterstwa oraz symbolem oporu przeciw systemom totalitarnym. Pilecki został bowiem, jak wielu Polaków, poddany straszliwej próbie niszczącej machiny systemu hitlerowskiego, a po wojnie stalinowskiego. Z obydwu tych prób wyszedł zwycięsko, choć za swoją postawę zapłacił życiem.

Film

Teatr

Pomniki

Pomnik Witolda Pileckiego w Grudziądzu Park im Rotmistrza Pileckiego w Wieluniu – popiersie Witolda Pileckiego Pomnik Witolda Pileckiego w Parku Jordana w Krakowie Pomnik Witolda Pileckiego w Oświęcimiu Projekt tablicy pamiątkowej kpr. Cezary Okraszewski 64 blp Pomnik Witolda Pileckiego w Opolu.

Muzyka

Honory

Witold Pilecki jako patron

Symboliczny grób Witolda Pileckiego Tablica upamiętniająca Witolda Pileckiego na pl. Starynkiewicza 7/9 w Warszawie, w miejscu gdzie podczas powstania warszawskiego mieściła się dowodzona przez niego Reduta Wolnej Rzeczypospolitej

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Rotmistrz Pilecki, IPN.
  2. ↑ Adam Cyra: Rotmistrz Pilecki ochotnik do Auschwitz. Warszawa: RM, 2014, s. 207. ISBN 978-83-7773-200-7.
  3. ↑ a b Pośmiertny awans dla rotmistrza Witolda Pileckiego , wp.mil.pl, 6 września 2013  .
  4. ↑ Marek JerzyM.J. Minakowski Marek JerzyM.J., Maria Pilecka (1899–1991) w Wielkiej Genealogii Minakowskiego , Dr Minakowski Publikacje Elektroniczne, 13 lutego 2017   (pol.).
  5. ↑ KrzysztofK. Tracki KrzysztofK., Młodość Witolda Pileckiego. Wydanie drugie rozszerzone., „Muzeum Kresów i Ziemi Ostrowskiej”, 2021, s. 67–109 .
  6. ↑ Obecnie Крупава, rejon lidzki, obwód grodzieński.
  7. ↑ LidiaL. Świerczek LidiaL., Biogram rtm. Witolda Pileckiego, „Instytut Pamięci Narodowej”  .
  8. ↑ a b Zofia Pilecka-Optułowicz i Andrzej Pilecki , ipn.gov.pl, 2015  .
  9. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 125.
  10. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 606.
  11. ↑ a b c d e f Adam Cyra: Ochotnik do Auschwitz. Witold Pilecki (1901–1948). Oświęcim: Chrześcijańskie Stowarzyszenie Rodzin Oświęcimskich, 2000. ISBN 83-912000-3-5.brak strony w książce
  12. ↑ a b c d e f Kazimierz Malinowski: Tajna Armia Polska, Znak, Konfederacja Zbrojna. Warszawa: PAX, 1986, s. 8, 25, 27, 29, 30, 34, 35, 37, 58, 65, 85, 88, 97, 100–103. ISBN 83-211-0791-5.
  13. ↑ AdamA. Cyra AdamA., Rotmistrz Pilecki Ochotnik do Auschwitz, s. 40, ISBN 978-83-7773-200-7 .
  14. ↑ Władysław Bartoszewski: 1859 dni Warszawy. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2008, s. 187. ISBN 978-83-240-1057-8.
  15. ↑ Wiesław Jan Wysocki: Rotmistrz Pilecki 1901–1948. Rytm, 2012, s. 46. ISBN 978-83-7399-498-0.
  16. ↑ Oświęcim, JózefJ. Buszko, Warszawa: Interpress, 1984, ISBN 83-223-2068-X, OCLC 835909628 .brak strony (książka)
  17. ↑ Barbara Powroźnik: pdf Rotmistrz Witold Pilecki, IPN.
  18. ↑ Przemysław Bystrzycki, Znak Cichociemnych, PIW, Warszawa 1983.
  19. ↑ Załoga SS , Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau .
  20. ↑ AleksanderA. Lasik AleksanderA., Załoga SS w KL Auschwitz w latach 1940–1945, Bydgoszcz: Wyd. Uczelniane Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy, 1994, ISBN 83-7096-092-8, OCLC 32591089 .brak strony (książka)
  21. ↑ JacekJ. Pawłowicz JacekJ., Witold Pilecki: najodważniejszy z odważnych , rp.pl, 27 kwietnia 2019  .
  22. ↑ Rotmistrz Witold Pilecki w Powstaniu Warszawskim , Komitet Pamięci Rotmistrza Witolda Pileckiego  .
  23. ↑ Witold Pilecki – Ochotnik do piekła , Instytut Pamięci Narodowej  .
  24. ↑ AdamA. Cyra AdamA., Ochotnik do Auschwitz. Witold Pilecki (1901–1948) , pogon.lt  .
  25. ↑ Wiesław Jan Wysocki: Rotmistrz Witold Pilecki 1901–1948. Warszawa: Rytm, 2012, s. 100–103. ISBN 978-83-7399-498-0.
  26. ↑ Wiesław Jan Wysocki: Rotmistrz Witold Pilecki 1901–1948. Warszawa: Rytm, 2012, s. 104–114. ISBN 978-83-7399-498-0.
  27. ↑ Dokumenty wykradzione przez Wacława Alchimowicza z Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego , IPN  .
  28. ↑ (...) Wysocki mylnie twierdzi, że autorem tej odpowiedzi był Witold Pilecki. Cytuje także jej obszerne fragmenty. Zob.: W.J. Wysocki, Rotmistrz..., s. 129–132.. W: Adam Cyra: Rotmistrz Pilecki ochotnik do Auschwitz. Warszawa: RM, 2014, s. 158, 165. ISBN 978-83-7773-200-7.
  29. ↑ Wiesław Jan Wysocki: Rotmistrz Witold Pilecki 1901–1948. Warszawa: Rytm, 2012, s. 111. ISBN 978-83-7399-498-0.
  30. ↑ Dane osoby z katalogu osób „rozpracowywanych” , Instytut Pamięci Narodowej   (pol.).
  31. ↑ (...) w teczkach operacyjnych znajduje się pokwitowanie, iż Pilecki już 5 maja oddał do depozytu łańcuszek i medalik, co by wskazywało, iż był to dzień aresztowania „Witolda”. Możliwe są jednak niedokładności i świadome fałszerstwo. W: Wiesław Jan Wysocki: Rotmistrz Pilecki. Warszawa: Gryf, 1994, s. 140. ISBN 83-85209-42-5.
  32. ↑ Adam Cyra: Rotmistrz Pilecki ochotnik do Auschwitz. Warszawa: RM, 2014, s. 168. ISBN 978-83-7773-200-7.
  33. ↑ Wiesław Jan Wysocki: Rotmistrz Pilecki. Warszawa: Gryf, 1994, s. 140. ISBN 83-85209-42-5.
  34. ↑ a b AndrzejA. Arseniuk AndrzejA., Nie ma wątpliwości, że rotmistrz Witold Pilecki był bohaterem, Komunikaty IPN , Instytut Pamięci Narodowej, 15 maja 2013   (pol.).
  35. ↑ Tadeusz Płużański: Zapomniany morderca Pileckiego zmarł nieosądzony w 1990 r. , TYSOL.PL, 22 maja 2021   (pol.).
  36. ↑ „To niezwykle plugawy, kłamliwy tekst Polityki” – autor albumu IPN o Rotmistrzu. NASZ WYWIAD , wpolityce.pl  .
  37. ↑ a b Ewa K. Czaczkowska. Chcą beatyfikacji Pileckiego. „Rzeczpospolita”. 24 października 2008, nr 249 (8150). s. A9. (pol.). 
  38. ↑ Wywiad z córką Rotmistrza, Zofią Pilecką-Optułowicz.
  39. ↑ Wiesław Jan Wysocki: Rotmistrz Witold Pilecki 1901–1948. Warszawa: Rytm, 2012, s. 198–199. ISBN 978-83-7399-498-0.
  40. ↑ Wiesław Jan Wysocki: Rotmistrz Witold Pilecki 1901–1948. Warszawa: Rytm, 2012, s. 133. ISBN 978-83-7399-498-0.
  41. ↑ Wiesław Jan Wysocki: Rotmistrz Witold Pilecki 1901–1948. Warszawa: Rytm, 2012, s. 131. ISBN 978-83-7399-498-0.
  42. ↑ Wiesław Jan Wysocki: Rotmistrz Pilecki. Warszawa: Gryf, 1994, s. 192. ISBN 83-85209-42-5.
  43. ↑ Wiesław Jan Wysocki: Rotmistrz Witold Pilecki 1901–1948. Warszawa: Rytm, 2012. ISBN 978-83-7399-498-0.brak strony w książce
  44. ↑ Stéphane Courtois, Mark Kramer: Livre noir du Communisme: crimes, terreur, répression. The Black Book of Communism: Crimes, Terror, Repression. „Harvard University Press” 1999, s. 379, ISBN 0-674-07608-7.
  45. ↑ Rotmistrz Witold Pilecki – ochotnik do Auschwitz , Pozytywy.com, 24 maja 2008  .
  46. ↑ ArturA. Grabarczyk ArturA., Wielka ekshumacja generała Emila Fieldorfa „Nila” , polskatimes.pl, 20 kwietnia 2009, Cytat: Według naszych szacunków oprócz gen. Fieldorfa ubecy zakopali w tym miejscu zwłoki co najmniej 284 osób – mówi historyk IPN dr Jacek Pawłowicz... Instytut postanowił rozszerzyć poszukiwania. – Przy tej okazji będziemy też szukać grobów rotmistrza Pileckiego...  (pol.).
  47. ↑ Wiadomo gdzie pochowano rotmistrza Pileckiego , Radio Wnet, 20 stycznia 2013 , Cytat: Mamy całkowitą pewność, że rotmistrz Witold Pilecki jest pochowany na Łączce – powiedział dr Krzysztof Szwagrzyk historyk IPN w rozmowie z Radiem Maryja .
  48. ↑ Czy to szczątki rotmistrza Pileckiego? IPN znalazł groby  .
  49. ↑ Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze.
  50. ↑ Maria Szelągowska otrzymała również karę śmierci oraz została pozbawiona praw publicznych i obywatelskich praw honorowych na zawsze wraz z przepadkiem mienia. Taki sam wyrok zapadł wobec Tadeusza Płużańskiego, z tą tylko różnicą, że otrzymał dwa wyroki śmierci z różnych paragrafów. Makary Sieradzki został skazany na dożywotnie więzienie. Witoldowi Różyckiemu wymierzono karę piętnastu lat, Maksymilianowi Kauckiemu dwanaście lat, Ryszardowi Jamonttowi-Krzywickiemu osiem lat i Jerzemu Nowakowskiemu pięć lat.. W: Wiesław Jan Wysocki: Rotmistrz Witold Pilecki 1901–1948. Warszawa: Rytm, 2012, s. 147. ISBN 978-83-7399-498-0.
  51. ↑ Prezydent R.P. decyzjami swymi z dnia 20 maja 1948 r. nie skorzystał z prawa łaski w stosunku do skazanego Pileckiego Witolda s. Juliana, zaś skazanym Szelągowskiej Marii-Magdalenie c. Adama i Płużańskiemu Tadeuszowi s. Wacława zamienił orzeczoną karę śmierci na karę więzienia dożywotniego (podstawa pismo K.223 akt sprawy). W: Wiesław Jan Wysocki: Rotmistrz Witold Pilecki 1901–1948. Warszawa: Rytm, 2012, s. 160. ISBN 978-83-7399-498-0.
  52. ↑ Wysocki podaje na str 165, informację o ułaskawieniu jednej osoby. Faktycznie zostały trzy osoby ułaskawione (Jaworski, Kuczyński i Kielim).. W: Wiesław Jan Wysocki: Rotmistrz Pilecki. Warszawa: GRYF, 1994, s. 161–165. ISBN 83-85521-23-2. ISBN 83-85209-42-5.
  53. ↑ UOP, 1734/III, Kuczyński Stanisław, Wyrok zamieniono na dożywotnie pozbawienie wolności. Doczekał amnestii.. W: Wiesław Jan Wysocki: Rotmistrz Pilecki. Warszawa: GRYF, 1994, s. 237. ISBN 83-85521-23-2. ISBN 83-85209-42-5.
  54. ↑ (...)Został zasądzony na karę śmierci, której nie wykonano. Ułaskawiony, z czasem wyszedł na wolność. W: Wiesław Jan Wysocki: Rotmistrz Pilecki 1901–1948. Warszawa: Rytm, 2012, s. 168. ISBN 978-83-7399-498-0.
  55. ↑ Lidia Świerczek: Biogram Rotmistrz Witold Pilecki. Muzeum Woli.
  56. ↑ Wiesław Jan Wysocki: Rotmistrz Pilecki. Warszawa: WOW Gryf, 1994, s. 193–194. ISBN 83-85521-23-2. ISBN 83-85209-42-5.
  57. ↑ Lista odznaczonych przez Prezydenta RP w dniu 30.07.2006 roku na oficjalnej stronie Prezydenta RP .
  58. ↑ Decyzja Nr 2156/KADR Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 września 2013 roku.
  59. ↑ MON awansował Witolda Pileckiego – RMF24.pl.
  60. ↑ a b Pilecki, Witold „Roman” – TracesOfWar.com , www.tracesofwar.com  .
  61. ↑ M.P. z 2006 r. nr 73, poz. 730 – pkt 2.
  62. ↑ M.P. z 1995 r. nr 15, poz. 175 – pkt 2.
  63. ↑ a b Stefan Melak, Gwiazda Wytrwałości, usqe ad finem, Warszawa 1997.
  64. ↑ Pilecki wciąż przedwczesny, „Rzeczpospolita”, 8 sierpnia 2019  .
  65. ↑ Twitter, europoseł Tomasz Poręba , 19 września 2019  .
  66. ↑ M R DM.R.D. Foot M R DM.R.D., Six faces of courage, London: Eyre Methuen, 1978, ISBN 0-413-39430-1, OCLC 4395375 .brak strony (książka)
  67. ↑ Michael Foot: Six Faces of Courage. London: Pen and Sword, 2003. ISBN 978-0-85052-965-4.brak strony w książce
  68. ↑ Wiesław JanW.J. Wysocki Wiesław JanW.J., Rotmistrz Pilecki, Warszawa: „Gryf”: „Pomost”, 1994, ISBN 83-85209-42-5, OCLC 830050439 .brak strony (książka)
  69. ↑ AdamA. Cyra AdamA., Wiesław JanW.J. Wycocki Wiesław JanW.J., Rotmistrz Witold Pilecki, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen, 1997, ISBN 83-86857-27-7, OCLC 39774062 .brak strony (książka)
  70. ↑ JadwigaJ. Knie-Górna JadwigaJ., Śmierć za honor i prawdę. Z Krzysztofem Pileckim, bratankiem rotmistrza Witolda Pileckiego, rozmawia Jadwiga Knie-Górna , Przewodnik Katolicki  .
  71. ↑ KrzysztofK. Pilecki KrzysztofK., Był sens walki i sens śmierci, RafałR. Brzeski, Bydgoszcz: Towarzystwo Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej. Oddział, 1998, ISBN 83-907732-7-9, OCLC 835721431 .brak strony (książka)
  72. ↑ JacekJ. Pawłowicz JacekJ., Instytut Pamięci Narodowej--Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko NarodowiI.P.N.-K.Ś.Z.N. Polskiemu. Instytut Pamięci Narodowej--Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko NarodowiI.P.N.-K.Ś.Z.N., Rotmistrz Witold Pilecki 1901–1948, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2008, ISBN 978-83-60464-97-7, OCLC 300074557 .brak strony (książka)
  73. ↑ MałgorzataM. Lipińska MałgorzataM., Jednostka przeciw totalitaryzmowi – w 60. rocznicę zamordowania rotmistrza Witolda Pileckiego. Materiały z konferencji zorganizowanej przez Wicemarszałka Senatu Zbigniewa Romaszewskiego we współpracy z Komisją Praw Człowieka i Praworządności, Instytutem Pamięci Narodowej i Stowarzyszeniem „Dolnośląska Inicjatywa Historyczna”, 9 czerwca 2008 roku, Warszawa: Kancelaria Senatu, 2008, ISBN 978-83-60995-25-9, OCLC 751261491 .brak strony (książka)
  74. ↑ Wiesław JanW.J. Wysocki Wiesław JanW.J., Rotmistrz Witold Pilecki 1901–1948, Warszawa: Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej, 2009, ISBN 978-83-7399-360-0, OCLC 751350163 .brak strony (książka)
  75. ↑ Il volontario, Laterza, Rzym-Bari 2010, ISBN 978-88-420-9188-2. (Le volontaire – Witold Pilecki, l’homme qui organisa la résistence dans le camp d'Auschwitz, JC Lattès, Paryż 2011, ISBN 978-2-7096-3663-6); (Ochotnik – O rotmistrzu Witoldzie Pileckim, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2011, ISBN 978-83-08-04731-6 oraz Ochotnik – O rotmistrzu Pileckim, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2018 ISBN 978-83-08-06558-7).
  76. ↑ „2012 PROSE Awards Complete List of Winners” – Lista zwycięzców nagród AAP na stronach stowarzyszenia.  .
  77. ↑ „Książka o Pileckim nagrodzona przez AAP”.
  78. ↑ Unknown Story of WWII Heroism Wins 2013 Benjamin Franklin Award {PDF}.
  79. ↑ RomanR. Konik RomanR., Znamię na potylicy. Opowieść o rotmistrzu Pileckim, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2013, ISBN 978-83-7785-204-0, OCLC 840336041 .brak strony (książka)
  80. ↑ Cztery tomy poematu o rotmistrzu Pileckim. http://www.projektpilecki.pl/index.php/106-cztery-tomy-poematu-o-rotmistrzu-pileckim.
  81. ↑ WojciechW. Roszkowski WojciechW., Adam J. Koch, A Captain’s Portrait. Witold Pilecki-Martyr for Truth, Freedom Publishing Books, Bayswater Vic. 2018, „Studia Polityczne”, 47 (4), 2019, s. 158–159 .
  82. ↑ Premiera książki – „Duchowość i charakter Witolda Pileckiego” , Media Narodowe, 28 lutego 2019   (pol.).
  83. ↑ Jack Fairweather: The Volunteer:The true Story of the Resistance Hero Who infiltrated Auschwitz. London: WH Allen, 2019. (ang.).brak strony w książce
  84. ↑ Autor książki „Ochotnik”: przesłanie Witolda Pileckiego pozostaje aktualne , dzieje.pl   (pol.).
  85. ↑ AnnaA. Mandrela AnnaA., Kto zdradził Witolda Pileckiego? Nieznane fakty z ostatnich lat życia Rotmistrza, Warszawa: Stowarzyszenie Marsz Niepodległości, 2019, ISBN 978-83-955830-0-1 .brak strony (książka)
  86. ↑ JarosławJ. Wróblewski JarosławJ., Rotmistrz, Warszawa 2021, ISBN 978-83-66177-98-7, OCLC 1232927242  .brak strony (książka)
  87. ↑ Krzysztof Tracki, Młodość Witolda Pileckiego. Wydanie drugie rozszerzone. Aneks: Wspomnienia Witolda Pileckiego (1901-1940), Muzeum Kresów i Ziemi Ostrowskiej, Ostrów Mazowiecka 2021. ISBN 978-83-956311-1-5.
  88. ↑ MichałM. Tyrpa MichałM., Trzeba dać świadectwo , Polskie Radio  (pol.).
  89. ↑ fb strona główna akcji  .
  90. ↑ Muzeum Holocaustu przyjrzy się rotmistrzowi , Dziennik Polski .
  91. ↑ WiktorW. Ferfecki WiktorW., Rotmistrz na listę lektur , Rzeczpospolita .
  92. ↑ Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 2 kwietnia 2009 r. w sprawie świadomości europejskiej a totalitaryzmu.
  93. ↑ Projekt rezolucji Parlamentu Europejskiego: Sumienie Europy a totalitaryzm. Europarl.europa.eu.
  94. ↑ Pilecki: sprawa honoru. Wyniki głosowania nad rezolucją „Sumienie Europy a totalitaryzm”, Foltynkubicka.salon24.pl .
  95. ↑ ZenonZ. Baranowski ZenonZ., 22 polskich eurodeputowanych zagłosowało przeciwko (...) , Nasz Dziennik, nr 88 (3409), 15 kwietnia 2009  .
  96. ↑ a b M.P. z 2008 r. nr 38, poz. 333.
  97. ↑ Uchwała Senatu RP z dnia 7 maja 2008 r. w sprawie przywrócenia pamięci zbiorowej Polaków bohaterskiej postaci rotmistrza Witolda Pileckiego.
  98. ↑ Raport Witolda Pileckiego zostanie wydany po chińsku , interia.pl, 19 stycznia 2014   (pol.).
  99. ↑ Projekt Pilecki , AuschwitzMemento  .strona główna serwisu
  100. ↑ Wręczono nagrody w plebiscycie Wydarzenie Historyczne Roku , Onet.pl, 26 maja 2015  .
  101. ↑ Witold Pilecki upamiętniony na lokomotywie PKP Intercity , www.rynek-kolejowy.pl   (pol.).
  102. ↑ Lokomotywa PKP Intercity upamiętnia Witolda Pileckiego – TransInfo , transinfo.pl   (pol.).
  103. ↑ Witold , filmpolski.pl  .
  104. ↑ Ucieczka z Oświęcimi , filmpolski.pl  .
  105. ↑ Śmierć rotmistrza Pileckiego , filmpolski.pl  .
  106. ↑ Obywatel ziemski , filmpolski.pl  .
  107. ↑ Generał „Nil” i rotmistrz Pilecki – w poszukiwaniu bohaterów , Tele Magazyn  .
  108. ↑ Zbierają pieniądze na film o Pileckim   (pol.).
  109. ↑ Na film o Pileckim zebrano już 31,5 tys. zł; trzeba siedem razy tyle , Onet.pl, 6 marca 2013  .
  110. ↑ Strona główna projektu realizacji filmu dokumentalnego o Witoldzie Pileckim.
  111. ↑ Powstanie film o rotmistrzu Witoldzie Pileckim , Onet.pl, 9 marca 2013  .
  112. ↑ Strona Główna - Projekt Pilecki , projektpilecki.pl   (pol.).strona główna serwisu
  113. ↑ Pilecki w bazie filmpolski.pl
  114. ↑ Heroes of War. Poland , filmpolski.pl  .
  115. ↑ „History nakręci serial o polskich bohaterach II WŚ” portal dobrastronapolski.pl.
  116. ↑ Unsung Heroes – shooting WWII film reconstruction on a budget.
  117. ↑ „Operation Auschwitz” na stronach portalu filmowego IMDB.
  118. ↑ Operation Auschwitz – Company credits – IMDb , www.imdb.com  .
  119. ↑ „Operation Auschwitz” na moviepilot zamieszczającej zapowiedzi filmów.
  120. ↑ Spektakl teatralny pt. „Rotmistrz Witold Pilecki” w Miejskim Ośrodku Kultury w Wojkowicach , wojkowice.pl  .
  121. ↑ Spektakl „Rotmistrz Witold Pilecki” kolejny raz na scenie MOK-u , powiat.bedzin.pl  .
  122. ↑ INVENTORI. Multimedia INVENTORI., Spektakl teatralny pt. „Rotmistrz Witold Pilecki” • Kultura • Aktualności • Urząd Miasta w Siemianowicach Śląskich , siemianowice.pl  .
  123. ↑ Wyborcza.pl , sosnowiec.wyborcza.pl  .
  124. ↑ Musical „Kryptonim Druh” (zdjęcia, wideo) , Ostrowski Portal Internetowy   (pol.).
  125. ↑ „Gazeta Wyborcza”, Odsłonięto pomnik poświęcony rotmistrzowi Pileckiemu, 25.05.2011 .
  126. ↑ Relacja z uroczystości odsłonięcia Kamienia Pamięci Rotmistrza Witolda Pileckiego  .
  127. ↑ Pomnik Witolda Pileckiego odsłonięty w Warszawie , polskieradio.pl   (pol.).
  128. ↑ Redakcja, Gorzów. Przy łaźni stanął pomnik rotmistrza Pileckiego , Gazeta Lubuska, 17 września 2018   (pol.).
  129. ↑ W Gdańsku odsłonięto pomnik rotmistrza Witolda Pileckiego – Polska i świat – Radio Szczecin , radioszczecin.pl   (pol.).
  130. ↑ Irena Jarocka ma swój pomnik w Gdańsku. Tam, gdzie spędziła młode lata.
  131. ↑ W Płocku odsłonięto tablicę Witolda Pileckiego , Tygodnik Płocki, 7 października 2019  .
  132. ↑ BRAWO! Na Węgrzech odsłonięto popiersie rotmistrza Pileckiego! , PRAWY.PL  .
  133. ↑ Żołnierze wyklęci - w Głogowie upamiętniono ich aleją. Kogo przedstawiają pomniki? , Głogów Nasze Miasto, 1 marca 2023   (pol.).
  134. ↑ MarcinM. Żukowski MarcinM., Witold Pilecki ma pomnik w Opolu. Żołnierz, ochotnik do Auschwitz, ofiara stalinowska. Jak nikt potrafił jednoczyć ludzi , Nowa Trybuna Opolska, 13 maja 2023   (pol.).
  135. ↑ Tadek Firma Solo „Rotmistrz Witold Pilecki” , wp.pl, 14 lutego 2012  .
  136. ↑ Batalion Reprezentacyjny Wojska Polskiego , brepr.wp.mil.pl  .
  137. ↑ Goss Mariusz. Rotmistrz Pilecki powinien trafić na ołtarze. „Rzeczpospolita”. 22 września 2008. 222 (8122). s. A4. 
  138. ↑ Poczta Polska, Numer katalogowy 4258, data wydania: 30.01.2009 .
  139. ↑ Dz.Urz. MON z 2018 poz. 20 , dz.urz.mon.gov.pl .
  140. ↑ | 1 Maszewska Drużyna Harcerzy „BIAŁE WILKI” im. Rotmistrza Witolda Pileckiego , 1mdh.pl   (pol.).strona główna serwisu
  141. ↑ PiotrP. Ciebiada PiotrP., 39 Drużyna Harcerska im. rotmistrza Witolda Pileckiego , ZHP Chorągiew Łódzka Hufiec Łask im. Dywizjonu 303 – Podstawowe jednostki   (pol.).
  142. ↑ 7 DH „Brokilon” im. Witolda Pileckiego w Dublinie. facebook.com .
  143. ↑ Zespół Szkół im. rtm. Witolda Pileckiego w Iwoniczu. oficjalna strona.
  144. ↑ XV Liceum Ogólnokształcące im. rtm. Witolda Pileckiego w Katowicach: Menu przedmiotowe. bip.15lokatowice.pl. . (pol.).
  145. ↑ ZbigniewZ. Wielgosz ZbigniewZ., Bieńkowice. OSP i rotmistrz Witold Pilecki , gosc.pl, 25 maja 2019  .
  146. ↑ Rotmistrz Witold Pilecki patronem nowego ronda w Lublinie. Radni jednomyślni , Spotted Lublin  .
  147. ↑ ideo – www.ideo.pl, 1 sierpnia uroczystość nadania imienia Rotmistrza Pileckiego dla ronda Wydarzenia – Hej.MIELEC.pl – Wiadomości Zdjęcia Ogłoszenia Firmy / Miasto i Powiat / Wydarzenia , hej.mielec.pl  .
  148. ↑ Mamy nowe ulice | Oficjalna strona Miasta Wągrowiec , wagrowiec.eu   (pol.).
  149. ↑ Uchwała Nr LXII/565/22 Rady Miasta Sanoka z dnia 30 czerwca 2022 r. w sprawie nadania nazwy ulicy w Sanoku – ul. Witolda Pileckiego. 2022-07-05. .
  150. ↑ Uroczystość nadania Sali Obrazowej imienia rotmistrza Witolda Pileckiego , premier.gov.pl, 28 lutego 2018  .
  151. ↑ Rotmistrz Witold Pilecki będzie patronem nowego ronda w Wałczu , prk24.pl  .
  152. ↑ Rotmistrz Pilecki i komandor Dąbrowski patronami dwóch rond w Ustce , radiogdansk.pl, 28 listopada 2022   (pol.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Kontrola autorytatywna (osoba):Encyklopedia internetowa: