Warszawski Krzyż Powstańczy

Wygląd przypnij ukryj Warszawski Krzyż Powstańczy
Awers
Awers
Rewers
Rewers
Baretka
Baretka
Ustanowiono

3 lipca 1981

Wycofano

8 maja 1999
(ust.z dn.16.10.1992r.)

Wielkość

42 × 42 mm

Kruszec

posrebrzany, oksydowany

Wydano

24 691 krzyży

Powyżej

Wielkopolski Krzyż Powstańczy

Poniżej

Srebrny Krzyż Zasługi PRL

Projektant

Edward Gorol

Warszawski Krzyż Powstańczy – polskie pamiątkowe odznaczenie państwowe ustanowione ustawą z dnia 3 lipca 1981 roku jako wyraz hołdu dla uczestników powstania warszawskiego w 1944 roku.

Historia

Powstał jako próba pozyskania przychylności społeczeństwa dopominającego się prawdy po 1980 roku. Podobnie jak ustanowiony w tym samym czasie w podobnym celu Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939”, mógł być nadawany pośmiertnie i obywatelom innych państw mającym obywatelstwo polskie w chwili wydarzeń upamiętnianych.

Zasady nadawania

Odznaczenie to było nadawane osobom, które brały czynny udział w powstaniu warszawskim, a w szczególności:

Krzyż nadawany był obywatelom polskim, a także osobom, które uczestnicząc w powstaniu jako obywatele polscy w chwili nadania posiadali inne obywatelstwo. Krzyż mógł być nadawany również cudzoziemcom, którzy brali udział w powstaniu lub wnieśli istotny wkład do czynu powstańczego. Warszawski Krzyż Powstańczy mógł być nadawany pośmiertnie. Nadawano go z okazji rocznicy powstania warszawskiego lub Dnia Zwycięstwa (9 maja, następnie 8 maja).

Warszawski Krzyż Powstańczy nadawała do 1989 Rada Państwa, następnie Prezydent PRL/RP na wniosek:

Pierwsze Warszawskie Krzyże Powstańcze nadano w dniu 1 sierpnia 1981 roku i otrzymało je 100 byłych powstańców warszawskich, m.in. gen. bryg. Jan Mazurkiewicz „Radosław” – dowódca zgrupowania Armii Krajowej, gen. bryg. Franciszek Kamiński – dowódca Batalionów Chłopskich, płk Maria Wittek – dowódca Wojskowej Służby Kobiet, Mieczysław Fogg, Lesław Bartelski.

W 1998 roku ustawę zmieniono umożliwiając nadanie odznaczenia miastu Warszawa.

Ustawą z 16 października 1992 roku nadawanie medalu uznano za zakończone z dniem 8 maja 1999.

Opis odznaki

Odznaką Warszawskiego Krzyża Powstańczego jest równoramienny prosty krzyż o wymiarach 42 × 42 mm, posrebrzany i oksydowany. Na awersie krzyża pośrodku jest emaliowana biało-czerwona opaska, na tle której umieszczony jest znak Polski Walczącej – stylizowana kotwica z literą P, a na poziomych ramionach data 1.VIII – 1944. Na rewersie na ramionach poziomych jest napis POWSTAŃCOM WARSZAWY, a pośrodku krzyża wieniec laurowy.

Wstążka odznaczenia jest szerokości 40 mm, pośrodku pasek biało-czerwony (barwy narodowe) o szerokości 12 mm, z boków na granatowym tle o szerokości 14 mm po dwa paski czarne (barwy wstążki nawiązujące do barw wstążki Orderu Virtuti Militari).

Warszawski Krzyż Powstańczy nosiło się na lewej stronie piersi, w kolejności po Wielkopolskim Krzyżu Powstańczym, od 1992 nosi się w kolejności po aktualnych odznaczeniach państwowych.

Projektantem odznaki jest rzeźbiarz, medalier Edward Gorol.

Odznaczeni

Wg danych Biura Odznaczeń Państwowych Kancelarii Rady Państwa oraz Biura Odznaczeń Kancelarii Prezydenta RP nadano łącznie 24 691 krzyży

Przypisy

  1. Ustawa z dnia 3 lipca 1981 r. o ustanowieniu Warszawskiego Krzyża Powstańczego (Dz.U. z 1981 r. nr 18, poz. 85)
  2. a b Tadeusz Jeziorowski, Mariusz Skotnicki (red.): Blask orderów. T. III. Warszawa: Muzeum Łazienki Królewskie, 2019, s. 58.
  3. Ustawa z dnia 30 września 1998 r. o zmianie ustawy o ustanowieniu Warszawskiego Krzyża Powstańczego (Dz.U. z 1998 r. nr 156, poz. 1017)
  4. Art. 7 pkt. 1 ust. 3 ustawy z dnia 16 października 1992 r. Przepisy wprowadzające ustawę o orderach i odznaczeniach, uchylające przepisy o tytułach honorowych oraz zmieniające niektóre ustawy (Dz.U. z 1992 r. nr 90, poz. 451) i art. 1 ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. o zmianie ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę o orderach i odznaczeniach, uchylające przepisy o tytułach honorowych oraz zmieniające niektóre ustaw (Dz.U. z 1995 r. nr 83, poz. 419)
  5. Art. 4 ustawy z dnia 3 lipca 1981 r. o ustanowieniu Warszawskiego Krzyża Powstańczego
  6. Wojciech Stela: Polskie ordery i odznaczenia (Vol. I). Warszawa: 2008, s. 20.

Bibliografia

Ordery i odznaczenia państwowe III RPSystem orderowo-odznaczeniowy według starszeństwa
Ordery
Odznaczenia
Dawne odznaczenia wojskowe włączone do systemu odznaczeń państwowych
II RP na obczyźnie
Organizacje PPP
RP-PRL
1944–1989
Odznaczenia resortowe (ministerialne) III RP
PRM
MAP
MEiN
MF
MI
MKiŚ
MKiDN
MON
MRiPS
MRiRW
MRiT
MSiT
MSWiA
MSZ
MS
MZ
inne
organy
i urzędy
wycofane
Zobacz też

Godło Rzeczypospolitej Polskiej

  1. a b c Ordery i odznaczenia nadawane w czasie wojny i do pięciu lat po niej, obecnie wstrzymane
  2. Odznaczenia nadawane do 16 października 1992, obecnie nadawanie zakończono
  3. a b Odznaczenia nadawane do 8 maja 1999, obecnie nadawanie zakończono
Ordery i odznaczenia państwowe PRL
Ordery
Odznaczenia
państwowe
Odznaki
tytułów
honorowych
Medale
i odznaki
resortowe
Godło Polskiej Rzeczypospolitej LudowejGodło Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Związek Walki ZbrojnejArmia Krajowa
Komenda Główna
Obszary
Okręgi
Korpusy
Dywizje piechoty
Brygady
Pułki piechoty
Pułki kawalerii
Akcje i operacje
Dywersja i sabotaż
Zamachy
Bitwy i potyczki
Wywiad
Organizacje
Odznaczenia
Falerystyka
Rodzaj odznaczenia
Elementy insygniów
Formy zredukowane
Lista odznaczeń w
Lista baretek w
Prawo
System odznaczeń w Polsce

Encyklopedia internetowa (odznaczenie wojskowe):