Madera (wino)

Wygląd przypnij ukryj Madera z wytwórni Justino Henriques, rocznik 1996 Plantacja winorośli na przylądku Girão

Madera (port. vinho da Madeira) – wzmacniane wino portugalskie (od 17 do 22% alkoholu etylowego), słodkie lub wytrawne (od 0 do 150 g cukru na litr), produkowane na atlantyckiej wyspie Madera.

Historia i proces produkcji

Madera produkowana jest od przeszło 300 lat. Wulkaniczne gleby wyspy dają wysokie plony winogron, mimo dość niewielkiej powierzchni plantacji. Trunek uważany za najtrwalszy na świecie (w obiegu nawet roczniki z czasów napoleońskich), z uwagi na wczesną porę zbioru (drugi tydzień sierpnia) oraz dojrzewanie w stosunkowo wysokiej temperaturze 40-50 °C, przyspieszającej fermentację. Proces ten nazywany jest „maderyzacją” albo „estufagem” (od estufa – cieplarnia, czyli specjalne pomieszczenie, w którym się odbywa). Powodem przetrzymywania madery w podobnych warunkach było znaczne oddalenie wyspy od Europy – przepłynięcie tysiąca kilometrów dzielących ją od brzegów kontynentalnej Portugalii trwało miesiące, podczas których zwykłe wino ulegało zepsuciu.

Znany na całym świecie trunek miał swoje okresy świetności i upadku, związane z pojawieniem się chorób winnic (oídio w 1852 oraz filoksera w 1872), jak również obniżenie jakości spowodowane pojawieniem się cieplarni oraz niekontrolowanej konkurencji nieuprawnionych producentów niezależnych. Obecnie, dzięki nowoczesnej technice uprawy winorośli, transportu, reklamy, a także profesjonalizmowi handlowców odzyskuje dobre imię i zaufanie konsumentów na świecie.

Aktualnie wyspa produkuje i eksportuje około 4 milionów litrów szlachetnego wina rocznie. W roku 1999 produkcja i sprzedaż trunku stanowiła 43% całego dochodu z eksportu. Jest to produkt rolniczo-przemysłowy o największym znaczeniu dla gospodarki lokalnej.

Producenci i dystrybutorzy

• Madeira Wine Company, S.A.
• Vinhos Justino Henriques, Filhos, Lda.
• H. M. Borges, Sucrs, Lda.
• Henriques & Henriques, Vinhos, S.A.
• Artur de Barros & Sousa, Lda.
• Pereira d’Oliveira (Vinhos), Lda.
• Vinhos Barbeito (Madeira), Lda.
• Blandy’s Madeira.

Przeznaczenie i rodzaje

Madera jest winem na każdą okazję, w tym do podawania jako aperitif (na pobudzenie apetytu) lub jako wino deserowe. Wyróżnia się następujące rodzaje tego wina:

• Zwykłe,
• Reserva,
• Stare albo 5-letnie (5 anos),
• Stara rezerwa (Reserva Velha),
• Bardzo stare albo 10-letnie (10 anos),
• Do najbardziej cenionych zalicza się 15-, 20- i 40-letnie. Wartościowe są także rodzaje posiadające oznaczony rocznik – im starszy, tym wino szlachetniejsze (choć niekiedy występują odstępstwa od tej zasady).

Stosowane odmiany winogron

Odmiana winorośli odpowiada także typowi wina:

• Malmsey (Malvasia) – ciemne, najszlachetniejsze, słodkie,
• Bual (Boal) – ciężkie o orzechowym posmaku, półsłodkie,
• Verdelho – półwytrawne,
• Sercial – wytrawne,
• Tinta Negra – sprowadzony stosunkowo niedawno na wyspę szczep czerwonych winogron, który w zależności od wysokości, na jakiej jest posadzony, daje winogrona o różnej słodkości; produkuje się z niego wszystkie cztery typy wina.

Starsze, rzadkie dziś odmiany:

• Bastardo,
• Terrantez – półwytrawne.

Przypisy

1. ↑ notka na Festus.pl.

Bibliografia

• André Domine: Wino. Ożarów Mazowiecki: Firma Księgarska Jacek i Krzysztof Olesiejuk, Ożarów, 2008, ISBN 978-83-7588-275-9.
• JamesJ. Halliday JamesJ., HughH. Johnson HughH., Wino, sztuka i nauka, RobertR. Piwowarski (tłum.), MarekM. Kondrat, PiotrP. Pabiański (oprac.), Warszawa: Iskry, 2008, ISBN 978-83-244-0078-2, OCLC 751409012 .brak strony (książka)
• Marek Bieńczyk i Wojciech Bońkowski: Wina Europy. Warszawa: Hachette, 2009, ISBN 978-83-7575-720-0.

Napoje alkoholowe

Sposób wytwarzania	fermentacja destylacja winifikacja
Podstawowe rodzaje	fermentowane piwo gatunki wino gatunki według pochodzenia cydr miód pitny sake wino ryżowe destylowane gin likier kategoria rum tequila brandy winiak kategoria whisky kategoria wódka kategoria wina wzmacniane madera malaga marsala porto sherry wermut
Napoje destylowane według składników	zboża jęczmień irlandzka whisky japońska whisky szkocka whisky kukurydza burbon kukurydziana whiskey Tennessee whiskey ryż awamori rice baijiu soju żyto żytnia whiskey sorgo Baijiu (gaoliang) owoce jabłko calvados manzana jabłko nerkowca feni daktyl arak winogrono armagnac brandy koniak pisco śliwka śliwowica țuică wytłoki grappa marc (brandy z wytłoków) orujo rakı (tsikoudia) tsipouro zivania czacza mieszanki owoców i inne owoce eau de vie kirsch maraschino midori Obstler pálinka rakija schnapps inne agawa mezcal tequila patrón korzenne dzięgielówka goryczka trzcina cukrowa/melasa aguardiente cachaça clairin guaro rum Seco Herrerano tharra różne zboża i ziemniaki akvavit baijiu kanadyjska whisky poitin shōchū wódka whisky
Likiery i wywary z napojów destylowanych według składników	owoce migdał amaretto Crème de Noyaux anyż absynt anisette anyżówka arak ouzo rakı pastis sambuca kokos malibu orzechy frangelico nocino jałowiec gin jenever berenburg pomarańcza blue curaçao campari cointreau curaçao grand marnier triple sec różne i inne owoce apricot brandy crème de banane crème de cassis limoncello passoa pisang ambon schnapps sloe gin southern comfort thibarine umeshu lapponia lakka badian właściwy sassolino inne czekolada likier czekoladowy sabra cynamon tentura jajko advocaat ajerkoniak kawa kahlúa Tia Maria miód bärenjäger drambuie krupnik mleko amarula baileys sheridan’s Vana Tallinn trzcina cukrowa/melasa charanda zioła amaro aquavit alasz becherovka benedyktyn brennivín chartreuse crème de menthe demänovka Echt Stonsdorfer galliano genepi jägermeister metaxa minttu pepermint příborská freudovka Ryski Czarny Balsam strega unicum złoto goldwasser
Nalewki	aptekarska dereniówka jeżynówka krambambula larendogra laudanum listówka miętowa orzechówka pigwówka ratafia rumtopf smorodinówka Trejos Devynerios wiśniówka wrzosówka

• Pojęcia chemiczne: etanol
• spirytus
• Zobacz też: bimber
• Przestroga: alkoholizm

Kontrola autorytatywna (wino):

• NKC: ph444992

Encyklopedia internetowa:

• Britannica: topic/Madeira-wine
• NE.se: madeiraviner
• DSDE: madeira_-_vin