W dzisiejszym artykule zagłębimy się w fascynujący świat Spółgłoska drżąca dziąsłowa dźwięczna. Dowiemy się o jego pochodzeniu, praktycznych zastosowaniach i aktualności dzisiaj. Spółgłoska drżąca dziąsłowa dźwięczna to temat, który przykuł uwagę zarówno ekspertów, jak i fanów, a jego zbadanie i zrozumienie są niezbędne, aby zrozumieć jego wpływ na różne aspekty naszego codziennego życia. W tym artykule zagłębimy się w szczegóły, zbadamy implikacje i odkryjemy nowe aspekty, które pomogą nam lepiej zrozumieć otaczający nas świat. Przygotuj się na zgłębienie fascynującego tematu, który niewątpliwie da ci nowe spojrzenie na Spółgłoska drżąca dziąsłowa dźwięczna.
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.
Spółgłoska drżąca dziąsłowa – rodzaj dźwięku spółgłoskowego występujący w językach naturalnych. W międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA oznaczanej symbolem: . Głoska ta jest jednym z trudniejszych dźwięków mowy. Zaburzenia jej artykulacji są jedną z najczęstszych wad wymowy (reranie).
modulowany jest prąd powietrza wydychanego z płuc, czyli artykulacja tej spółgłoski wymaga inicjacji płucnej i egresji,
tylna część podniebienia miękkiego zamyka dostęp do jamy nosowej – jest to spółgłoska ustna,
prąd powietrza w jamie ustnej przepływa ponad całym językiem lub przynajmniej powietrze uchodzi wzdłuż środkowej linii języka – jest to spółgłoska środkowa
wiązadła głosowe periodycznie drgają, spółgłoska ta jest dźwięczna. W kontekstach ubezdźwięczniających jednak posiada wariant bezdźwięczny (np. w słowie „wiatr”).
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.
Około wieku XIII i XIV fonem /rʲ/ w języku staropolskim nabrał w swojej wymowie dużej frykcji, przez co upodobnił się do współczesnego czeskiego /r̝/ – spółgłoski drżącej dziąsłowej podniesionej, u której występuje zarówno drganie języka, jak i artykulacja szczelinowa (ale najprawdopodobniej wciąż była miękka: /r̝ʲ/)[1][2][3][4].
rż zatraciło swój wibracyjny charakter w XVII w. (choć jeszcze w XIX w. na podstawie analizy pisowni można przyjąć, że w niektórych wyrazach zachowało się m.in. na Kresach Wschodnich). Podobnie stało się w większości gwar ludowych. Frykatywne rż zachowało się jedynie częściowo w pasie południowego Śląska i południowo-zachodniej Małopolski (tj. na Orawie, Spiszu, Podhalu), w północnej Wielkopolsce (okolice Wielenia, Czarnkowa), w pasie od północnego Kociewia przez okolice Ostródy i Lubawy po Warmię i Mazury), na północno-wschodnim Mazowszu wraz z Kurpiami, np. narżyndzia, rżecy, rozrżucone (w transkrypcji fonetycznej: nařyndźia, řečy; rozřucone) = narzędzia, rzeczy, rozrzucone[5].
W języku czeskim występuje jako odrębny fonem głoska drżąca dziąsłowa, która w odróżnieniu od cechuje się podniesieniem miejsca artykulacji i zwężeniem przestrzeni między językiem a podniebieniem twardym przez co przyjmuje charakter głoski szczelinowej. Głoska drżąca dziąsłowa ma 1-3 uderzeń, podczas gdy głoska podniesiona ma 3–5 słabszych uderzeń. Głoska jest dźwięczna, ale może tracić dźwięczność przy głoskach bezdźwięcznych, przy czym taka głoska bezdźwięczna jest w języku czeskim traktowana jako alofon. Głoska stanowi dość duży problem dla obcokrajowców. Jej nieprawidłowa wymowa nazywa się rotacismus bohemicus.
Głoska występuje w języku czeskim, w innych językach czy dialektach jej występowanie jest dokumentowane rzadko, a jej występowanie nie jest głęboko przebadane (przypuszczalne występowanie w niektórych dialektach języka norweskiego w okolicy Narwiku[6]).
W alfabecie fonetycznym oznaczana jest jako ⟨r⟩ ze znakiem podwyższenia . Przed rokiem 1989 miała swój specjalny symbol ⟨ɼ⟩.
