Antymon

Wygląd przypnij ukryj Antymon
cyna ← antymon → tellur
As
↑
Sb
↓
Bi
       
                               
                               
                                                                       
                                                                       
                                                                                                                               
                                                                                                                               
       
                   
51 Sb
Wygląd
srebrzystoszary
Antymon
Widmo emisyjne antymonu
Widmo emisyjne antymonu
Ogólne informacje
Nazwa, symbol, l.a.

antymon, Sb, 51
(łac. stibium)

Grupa, okres, blok

15 (VA), 5, p

Stopień utlenienia

III, V

Właściwości metaliczne

półmetal

Właściwości tlenków

średnio kwasowe

Masa atomowa

121,76 ± 0,01

Stan skupienia

stały

Gęstość

6697 kg/m³

Temperatura topnienia

630,63 °C

Temperatura wrzenia

1587 °C

Numer CAS

7440-36-0

PubChem

23967

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa)

Antymon (Sb, łac. stibium) – pierwiastek chemiczny z grupy metaloidów.

Występuje w czterech odmianach alotropowych: żółtej, srebrzystobiałej (antymon metaliczny), czarnej i wybuchowej. Znany od starożytności.

Charakterystyka

Alchemiczny symbol antymonu

Antymon nie reaguje z kwasami nieutleniającymi. Gorący stężony kwas siarkowy wprowadza go do roztworu w postaci jonów Sb3+
, a gorący stężony kwas azotowy przeprowadza go w biały i trudno rozpuszczalny kwas antymonowy. Występuje w roztworze w postaci jonów Sb3+
, SbO−
2 (antymoniny) oraz SbO−
3 (antymoniany).

Antymon tworzy trzy tlenki: SbIII

2O
3, SbV

2O
5 oraz mieszany SbIII
SbV
O
4. Antymonyl (−Sb=O) tworzy rozpuszczalny kompleks z kwasem winowym, winian antymonylu i potasu K(SbO)C
4H
4O
6, znany jako środek wymiotny „emetyk” (łac. emeticus – wymioty).

Izotop 125
Sb emituje cząstki beta o energiach od 94 do 621 keV oraz promienie gamma o energiach od 35 do 671 keV. Gromadzi się w płucach i kościach.

Występowanie

Przybliżona zawartość antymonu w skorupie ziemskiej wynosi od 0,2 do 0,5 ppm (ok. 0,000023% wagowo). Rudami antymonu są antymonit (Sb
2S
3) i ulmanit (NiSbS).

Zastosowania

Stosowany w stopach drukarskich i łożyskowych oraz jako utwardzacz w stopach ołowiu. Jest składnikiem masy pokrywającej główki zapałek. Domieszkuje się nim półprzewodniki (na przykład antymonek indu tworzy półprzewodniki typu „n”).

W postaci antymonoglukonianu sodu stosowany w farmakoterapii lejszmaniozy. Dawniej do wywoływania biegunki używano tzw. pigułki wieczystej – małej kulki antymonu, która po połknięciu powodowała „gwałtowne przeczyszczenie wnętrzności”, po czym mogła być użyta ponownie

Uwagi

  1. ↑ Podana wartość stanowi przybliżoną standardową względną masę atomową (ang. abridged standard atomic weight) publikowaną wraz ze standardową względną masą atomową, która wynosi 121,760 ± 0,001 (patrz: publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Thomas Prohaska i inni, Standard atomic weights of the elements 2021 (IUPAC Technical Report), „Pure and Applied Chemistry”, 94 (5), 2021, s. 573–600, DOI: 10.1515/pac-2019-0603 (ang.)). Znane są próbki geologiczne, w których pierwiastek ten ma skład izotopowy odbiegający od występującego w większości źródeł naturalnych. Masa atomowa pierwiastka w tych próbkach może więc różnić się od podanej w stopniu większym niż wskazana niepewność (patrz: publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Thomas Prohaska i inni, Standard atomic weights of the elements 2021 (IUPAC Technical Report), „Pure and Applied Chemistry”, 94 (5), 2021, s. 573–600, DOI: 10.1515/pac-2019-0603 (ang.)).
  2. ↑ Potencjał standardowy Sb(III)/Sb wynosi 0,15 V.

Przypisy

  1. ↑ a b Antimony (Sb) – Chemical properties, Health and environmental effects. .
  2. ↑ Antimony (nr 00637) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. . (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  3. ↑ ThomasT. Prohaska ThomasT. i inni, Standard atomic weights of the elements 2021 (IUPAC Technical Report), „Pure and Applied Chemistry”, 94 (5), 2021, s. 573–600, DOI: 10.1515/pac-2019-0603  (ang.).
  4. ↑ Philip John Durrant, Bryl Durrant: Zarys współczesnej chemii nieorganicznej. Warszawa: PWN, 1965, s. 857–858, 868.
  5. ↑ Historia alkoholi. W: Andrzej Fiedoruk: Nalewki i wódki. Warszawa: Muza, 2005.brak strony w książce (Fragment rozdziału zamieszczony w serwisie Potrawy Regionalne)

Bibliografia

Układ okresowy pierwiastków
1 2   3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
1 H   He
2 Li Be   B C N O F Ne
3 Na Mg   Al Si P S Cl Ar
4 K Ca   Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
5 Rb Sr   Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
6 Cs Ba   La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
7 Fr Ra   Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og
8 Uue Ubn ✱  
  ✱ Ubu Ubb Ubt Ubq Ubp Ubh Ubs ...  
Metale alkaliczne Metale ziem
alkalicznych 		Lantanowce Aktynowce Metale przejściowe Metale Półmetale Niemetale Halogeny Gazy szlachetne Właściwości
nieznane
  1. ↑ Alternatywnie do skandowców zalicza się często nie lutet i lorens, lecz lantan, aktyn oraz hipotetyczny unbiun.
  2. ↑ Budowa 8. okresu jest przedmiotem badań teoretycznych i dokładne umiejscowienie pierwiastków tego okresu w ramach układu okresowego jest niepewne.
Kontrola autorytatywna (pierwiastek chemiczny):Encyklopedia internetowa: