Tenes

Wygląd przypnij ukryj Tenes
liwermor ← tenes → oganeson
At
↑
Ts
↓
Uhs
       
                               
                               
                                                                       
                                                                       
                                                                                                                               
                                                                                                                               
       
                   
117 Ts
Ogólne informacje
Nazwa, symbol, l.a.

tenes, Ts, 117
(łac. tennessine)

Grupa, okres, blok

17, 7, p

Masa atomowa

Tenes (Ts, łac. tennessine) – syntetyczny pierwiastek chemiczny, transuranowiec o liczbie atomowej 117. Po raz pierwszy zsyntetyzowano go w drugiej połowie 2009 roku w laboratorium w Dubnej w Rosji.

Obserwowane szeregi promieniotwórcze jąder 293Ts i 294Ts. Czarne liczby to dane eksperymentalne, błękitne to przewidywania

Badania

W lipcu 2009 w Zjednoczonym Instytucie Badań Jądrowych w Rosji rozpoczęto eksperyment mający na celu uzyskanie pierwiastka 117 przez reakcję syntezy:

4820Ca + 24997Bk → 297117Ts* → 294117Ts + 310n 4820Ca + 24997Bk → 297117Ts* → 293117Ts + 410n

Berkel użyty w tym eksperymencie został wytworzony w amerykańskim Oak Ridge National Laboratory. Informacja o powodzeniu syntezy ukazała się w kwietniu 2010 w czasopiśmie Physical Review Letters. Powstało sześć jąder dwóch izotopów pierwiastka 117, które uległy dalszym przemianom. Izotop 294Ts rozpadał się przez długi szereg przemian α, prowadzący do jądra 270Db, które uległo spontanicznemu rozszczepieniu. Szereg rozpadów nuklidu 293Ts był dwukrotnie krótszy. Przy okazji wytworzonych zostało 11 nieznanych dotąd izotopów kilku innych pierwiastków superciężkich, bogatych w neutrony.

W 2012 zespołowi z Dubnej udało się powtórzyć eksperyment, co jest warunkiem koniecznym dla uznania odkrycia przez IUPAC. Niezależne potwierdzenie wyników tego eksperymentu przyniosły badania międzynarodowego zespołu w Instytucie Badań Ciężkich Jonów w Darmstadt, który zsyntetyzował kilka kolejnych jąder tego pierwiastka.

Nazwa

Przed zatwierdzeniem nazwy tego pierwiastka stosowano nazwę systematyczną wynikającą z liczby atomowej – ununseptium.

W 2016 fani Terry’ego Pratchetta zwrócili się do Międzynarodowej Unii Chemii Czystej i Stosowanej o nazwę dla tego pierwiastka brzmiącą octarine, z proponowanym symbolem Oc.

8 czerwca 2016 IUPAC zarekomendowała dla ununseptium nazwę tennessine (Ts). Została ona zaproponowana zgodnie z tradycją upamiętniania miejsca lub regionu geograficznego, gdzie dokonano odkrycia – w tym przypadku uhonorowano stan Tennessee, gdzie znajduje się Oak Ridge National Laboratory. 28 listopada 2016 IUPAC zatwierdziła tę nazwę. Według wstępnej opinii Komisji Terminologii Chemicznej Polskiego Towarzystwa Chemicznego nazwą tego pierwiastka w języku polskim jest tenes.

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Wartość w nawiasach klamrowych jest liczbą masową najtrwalszego izotopu tego pierwiastka, z uwagi na to, że nie posiada on trwałych izotopów, a tym samym niemożliwe jest wyznaczenie dla niego standardowej względnej masy atomowej. Bezwzględna masa atomowa tego izotopu wynosi: 294,21084 u (294
    Ts) (patrz: publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Thomas Prohaska i inni, Standard atomic weights of the elements 2021 (IUPAC Technical Report), „Pure and Applied Chemistry”, 94 (5), 2021, s. 573–600, DOI: 10.1515/pac-2019-0603 (ang.)).

Przypisy

  1. ↑ ThomasT. Prohaska ThomasT. i inni, Standard atomic weights of the elements 2021 (IUPAC Technical Report), „Pure and Applied Chemistry”, 94 (5), 2021, s. 573–600, DOI: 10.1515/pac-2019-0603  (ang.).
  2. ↑ Protokół z 31 posiedzenia komitetu ds. fizyki jądrowej. jinr.ru. . (ang.).
  3. ↑ Flerov Lab. flerovlab.jinr.ru. . (ang.).
  4. ↑ Pierwiastek 117. ma swoją nazwę – to Tennessine , Geekweek, 4 grudnia 2016  .
  5. ↑ YTs. Oganessian, FSh. Abdullin, P.D. Bailey, D.E. Benker i inni. Synthesis of a new element with atomic number Z = 117. „Phys Rev Lett”. 104 (14), s. 142502, 2010. DOI: 10.1103/PhysRevLett.104.142502. PMID: 20481935. 
  6. ↑ Prezentacja z 31 posiedzenia komitetu ds. fizyki jądrowej (ang.).
  7. ↑ Element 117 discovered. physicstoday.org. . .
  8. ↑ Russian Scientists Confirm 117th Element. RIA Novosti, 2012-06-25. . (ang.).
  9. ↑ Approaching the island of stability: observation of the superheavy element 117. GSI, 2014-05-02. . . (ang. • niem.).
  10. ↑ Terry Pratchett’s Discworld colour Octarine could join the periodic table, „The Telegraph”   (ang.).
  11. ↑ IUPAC is naming the four new elements nihonium, moscovium, tennessine, and oganesson. IUPAC, 2016-06-08. . (ang.).
  12. ↑ IUPAC announces the names of the elements 113, 115, 117, and 118. IUPAC, 2016-11-30. . (ang.).
  13. ↑ O nazwach pierwiastków 113, 115, 117 i 118 w języku polskim oraz o nazw tych odmianie , Komisji Terminologii Chemicznej PTChem  .
Układ okresowy pierwiastków
1 2   3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
1 H   He
2 Li Be   B C N O F Ne
3 Na Mg   Al Si P S Cl Ar
4 K Ca   Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
5 Rb Sr   Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
6 Cs Ba   La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
7 Fr Ra   Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og
8 Uue Ubn ✱  
  ✱ Ubu Ubb Ubt Ubq Ubp Ubh Ubs ...  
Metale alkaliczne Metale ziem
alkalicznych 		Lantanowce Aktynowce Metale przejściowe Metale Półmetale Niemetale Halogeny Gazy szlachetne Właściwości
nieznane
  1. ↑ Alternatywnie do skandowców zalicza się często nie lutet i lorens, lecz lantan, aktyn oraz hipotetyczny unbiun.
  2. ↑ Budowa 8. okresu jest przedmiotem badań teoretycznych i dokładne umiejscowienie pierwiastków tego okresu w ramach układu okresowego jest niepewne.
Kontrola autorytatywna (pierwiastek chemiczny):Encyklopedia internetowa: