Has

W tym artykule temat Has zostanie omówiony z różnych perspektyw i podejść. Has był przedmiotem zainteresowania i debaty w różnych obszarach, a jego znaczenie nie pozostało niezauważone w dzisiejszym społeczeństwie. Przez lata Has wzbudził zainteresowanie zarówno ekspertów, jak i fanów, którzy badali jego różne aspekty i wymiary. W tym sensie postaramy się przeanalizować i zrozumieć wagę i znaczenie Has w obecnym kontekście, a także jego wpływ w różnych sferach życia codziennego. Poprzez szczegółową analizę będziemy starali się przedstawić kompleksową i wzbogacającą wizję Has, zagłębiając się w jego wpływ i znaczenie we współczesnym świecie.

Ten artykuł dotyczy pierwiastka chemicznego. Zobacz też: Wojciech Jerzy Has – reżyser filmowy.
Has
bohr ← has → meitner
Ogólne informacje
Nazwa, symbol, l.a.

has, Hs, 108
(łac. hassium)

Grupa, okres, blok

8, 7, d

Stopień utlenienia

VIII

Właściwości metaliczne

metal przejściowy

Masa atomowa

[1][a]

Numer CAS

54037-57-9

Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Has (Hs, łac. hassium), czasem błędnie nazywany hass, wcześniej unniloctium (Uno) – pierwiastek chemiczny, metal przejściowy. Nazwa pochodzi od jednego z niemieckich krajów związkowych – Hesji[2].

Ma właściwości chemiczne podobne do osmu, podobnie jak on tworzy czterotlenek o wzorze chemicznym HsO4.

Historia

Pierwsze doniesienia o odkryciu pierwiastka 108 pochodzą z lat 60. XX w., kiedy to rosyjski naukowiec, Wiktor Czerdyncew, ogłosił jego odkrycie w minerale molibdenicie i nadał mu nazwę sergenium (pol. „sergen”[3])[2][4], co nie zostało jednak uznane przez środowisko naukowe[2]. Pierwiastek ten został otrzymany po raz pierwszy w wyniku bombardowania tarczy z 207Pb i 208Pb atomami 58Fe. Pierwszeństwo odkrycia jest kontrowersyjne. Eksperyment ten wykonano w roku 1983 w Zjednoczonym Instytucie Badań Jądrowych w Dubnej i w roku 1984 w Instytucie Badań Ciężkich Jonów w Darmstadt (zespół kierowany przez Petera Armbrustera i Gottfrieda Münzenberga). Ostatecznie wyniki z roku 1984 zostały uznane przez komitet IUPAC/IUPAP za bardziej przekonywające i pierwszeństwo odkrycia przyznano zespołowi niemieckiemu. Odkrywcy zaproponowali dla nowego pierwiastka nazwę hassium, natomiast IUPAC proponował hahnium (Hn) na cześć Otto Hahna. Spór ten został rozstrzygnięty dopiero w latach 90.: w roku 1990 American Chemical Society zaczęło stosować nazwę hassium i w roku 1997 IUPAC ostatecznie zaakceptował tę nazwę[2].

Uwagi

  1. ↑ Wartość w nawiasach klamrowych jest liczbą masową najtrwalszego izotopu tego pierwiastka, z uwagi na to, że nie posiada on trwałych izotopów, a tym samym niemożliwe jest wyznaczenie dla niego standardowej względnej masy atomowej. Bezwzględna masa atomowa tego izotopu wynosi: 269,13365 u (269
    Hs    ). Zob. Prohaska i in. 2021 ↓, s. 584.

Przypisy

  1. ↑ Thomas Prohaska i inni, Standard atomic weights of the elements 2021 (IUPAC Technical Report), „Pure and Applied Chemistry”, 94 (5), 2021, s. 573–600, DOI: 10.1515/pac-2019-0603 (ang.).
  2. ↑ a b c d Hassium. W: John Emsley: Nature’s Building Blocks. An A-Z Guide to the Elements. Oxford: Oxford University Press, 2011, s. 215–216. ISBN 978-0-19-960563-7.
  3. ↑ Bogusław Wadwicz: Galeria pierwiastków. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Nasza Księgarnia”, 1974.
  4. ↑ V.V. Cherdyntsev, V.L. Zverev, V.M. Kuptsov, G.I. Kislitsina. „Geochemistry”. 5 (2), s. 355, 1968. 
p • d • e
Układ okresowy pierwiastków
1 2   3[i] 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
1 H   He
2 Li Be   B C N O F Ne
3 Na Mg   Al Si P S Cl Ar
4 K Ca   Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
5 Rb Sr   Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
6 Cs Ba   La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
7 Fr Ra   Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og
8 Uue Ubn ✱  
  ✱ Ubu Ubb Ubt Ubq Ubp Ubh Ubs ...[ii]  
Metale alkaliczne Metale ziem
alkalicznych 		Lantanowce Aktynowce Metale przejściowe Metale Półmetale Niemetale Halogeny Gazy szlachetne Właściwości
nieznane
  1. ↑ Alternatywnie do skandowców zalicza się często nie lutet i lorens, lecz lantan, aktyn oraz hipotetyczny unbiun.
  2. ↑ Budowa 8. okresu jest przedmiotem badań teoretycznych i dokładne umiejscowienie pierwiastków tego okresu w ramach układu okresowego jest niepewne.