Pieńsk

Wygląd przypnij ukryj Pieńsk
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Centrum Pieńska (ul. Hutnicza)
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

zgorzelecki

Gmina

Pieńsk

Data założenia

przed 965

Prawa miejskie

1962

Burmistrz

Janusz Pawul

Powierzchnia

9,92 km²

Populacja (01.01.2023)
• liczba ludności
• gęstość


5487
553,1 os./km²

Strefa numeracyjna

(+48) 75

Kod pocztowy

59-930

Tablice rejestracyjne

DZG

Położenie na mapie gminy PieńskMapa konturowa gminy Pieńsk, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Pieńsk”PieńskPieńsk
Położenie na mapie PolskiMapa konturowa Polski, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Pieńsk”PieńskPieńsk
Położenie na mapie województwa dolnośląskiegoMapa konturowa województwa dolnośląskiego, blisko lewej krawiędzi nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Pieńsk”PieńskPieńsk
Położenie na mapie powiatu zgorzeleckiegoMapa konturowa powiatu zgorzeleckiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Pieńsk”PieńskPieńsk
Ziemia51°14′47″N 15°02′46″E/51,246389 15,046111
TERC (TERYT)

0225044

SIMC

0936351

Urząd miejskiul. Bolesławiecka 29
59-930 Pieńsk
Strona internetowa

Pieńsk (tuż po wojnie Pęczek, do 1945 niem. Penzig, gł. Peńsk) – miasto w południowo-zachodniej Polsce, w woj. dolnośląskim, w powiecie zgorzeleckim, położone nad Nysą Łużycką, przy granicy z Niemcami. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Pieńsk. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. jeleniogórskiego.

Historycznie zaliczana do Górnych Łużyc, choć w 1. połowie XIV w. i od roku 1815 związana ściślej z Dolnym Śląskiem.

Według danych GUS z 1 stycznia 2023 r. miasto miało 5487 mieszkańców (540. miejsce w kraju). Według danych z 1 stycznia 2023 r. powierzchnia miasta wynosiła 9,92 km² (562. miejsce w kraju).

Historia

Kościół par. pw. św. Franciszka z Asyżu Zespół huty szkła „Lucyna” Urząd Miasta w Pieńsku Stadion Miejski w Pieńsku po remoncie (2023)

We wczesnym średniowieczu istniał tu gród Bieśniczan (Bieżuńczan). Najstarsza wzmianka o Pieńsku pochodzi z 965. Od XIII w. Pieńsk był siedzibą łużyckiego rodu von Penzig, który w 1250 wybudował zamek, budowla przetrwała do 1514. Po włączeniu Pieńska do piastowskiego księstwa jaworskiego w 1319, w 1321 książę Henryk I jaworski potwierdził prawa rodu Penzigów do osady. W latach 1491-1492 osada i okoliczne lasy zostały sprzedane radzie miejskiej Zgorzelca, w tym czasie Pieńsk był ośrodkiem hutnictwa żelaza. Do połowy XIX wieku Pieńsk był ośrodkiem rolniczym, a część ludności zajmowała się rzemiosłem – głównie tkactwem.

Od 1815 w granicach rejencji legnickiej prowincji Śląsk Królestwa Prus, a od 1871 do 1945 także Niemiec. W 1841 wybuchł wielki pożar, który zniszczył większą część zabudowy. W drugiej połowie XIX wieku osada stała się ośrodkiem przemysłu szklarskiego, pierwsza huta została uruchomiona w 1858. Do II wojny światowej na terenie Pieńska istniało 13 hut, zatrudniających łącznie około 4000 osób, głównie Niemców. Pieńsk był jednym z największych ośrodków przemysłu szklarskiego w Europie, powstałego na bazie istniejących pokładów polodowcowych piasków szklarskich, oraz zasobów drewna i węgla brunatnego.

Niedaleko Pieńska we wsi Prędocice (Toporów) 16 kwietnia 1945 roku 2 Armia Wojska Polskiego forsowała Nysę Łużycką w ramach operacji łużyckiej, będącej częścią operacji berlińskiej. Obecnie w osadzie nad Nysą, niezamieszkanej od lat 60. XX wieku znajduje się pomnik upamiętniający to wydarzenie.

Zajęcie miejscowości przez wojska radzieckie w 1945 spowodowało znaczne zniszczenia. W wyniku II wojny światowej osada została włączona do Polski, a jej dotychczasową ludność wysiedlono do Niemiec. W 1946 roku istniała w Pieńsku 18 strażnica 4 Komendy Odcinka WOP, obecna nazwa została administracyjnie zatwierdzona 19 maja 1946. Po zniszczeniach wojennych uruchomiono huty szkła Łużyce i Nysa.

Odbudowa Pieńska spowodowała nadanie mu statusu osiedla w 1954, a w 1962 praw miejskich. Obecnie miasto jest ośrodkiem przemysłu szklarskiego – huta szkła "Łużyce" i fabryka form szklarskich – "UniMould".

W miejscowości do 21 grudnia 2007 r. istniało drogowe przejście graniczne Pieńsk-Deschka, kiedy to na mocy układu z Schengen zostało zlikwidowane. Obecnie w miejscu byłego mostu istnieje kładka rowerowo-piesza łącząca miasto z niemiecką wsią Deschka.

Demografia

Piramida wieku mieszkańców Pieńska w 2014 roku.

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są:

inne zabytki:

Kultura

Ulica Hutnicza – główny deptak miasta

Edukacja

Sport

Transport

W Pieńsku krzyżują się dwie droga wojewódzkie 351 i 353. Przez miasto przebiega też linia kolejowa nr 278 Węgliniec – Zgorzelec ze stację kolejową.

Wspólnoty wyznaniowe

W Pieńsku w okresie od 1 czerwca 1987 do 24 lipca 1989 posługę wikariusza w parafii p.w. św. Franciszka z Asyżu sprawował ojciec Michał Tomaszek, męczennik z Peru, zamordowany w 1991 w Pariacoto wraz z o. Zbigniewem Strzałkowskim. W grudniu 2015 został beatyfikowany. Jego imię nosi ulica w mieście oraz Szkoła Podstawowa nr 2 w której był katechetą.

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie:

Przypisy

  1. ↑ a b c GUS, Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2023 roku , stat.gov.pl   (pol.).
  2. ↑ Pierwsza powojenna mapa Polski wydana przez WIG Sztabu Generalnego w roku 1945
  3. ↑ WiktorW. Wenzel WiktorW., Der Slawengau Besunzane im Licht der Ortsnamen, 2014 . Brak numerów stron w książce
  4. ↑ a b c d Waldemar Bena opis do mapy "Bory Dolnośląskie, Przemkowski Park Krajobrazowy" Wydawnictwo Turystyczne Plan, Jelenia Góra 2004 ISBN 83-88049-83-6
  5. ↑ Hermann Knothe, Geschichte des Oberlausitzer Adels und seiner Güter, Leipzig, Breitkopf & Härtel, 1879, s. 568
  6. ↑ Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
  7. ↑ Pieńsk w liczbach , Polska w liczbach  , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  8. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 256. . .
  9. ↑ YouTube , www.youtube.com  .
  10. ↑ Sala Królestwa w Pieńsku
  11. ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org  .
  12. ↑ Miasto Rothenburg (NIEMCY) - Gmina Pieńsk , www.piensk.com.pl  .
  13. ↑ Gmina Neißeaue (Niemcy) - Gmina Pieńsk , www.piensk.com.pl  .

Linki zewnętrzne

Miasta województwa dolnośląskiego
Miasta powiatowe
Miasta gminne

Herb województwa dolnośląskiego

Gmina Pieńsk
Sołectwa
Miejscowości niesołeckie
Miejscowości opuszczone
Powiat zgorzelecki
Miasta
Gminy miejskie
Gminy miejsko-wiejskie
Gminy wiejskie

Herb powiatu zgorzeleckiego

Powiat zgorzelecki (1946–1975)
Przynależność wojewódzka
Miasta
Osiedla (1954-72)
Gminy wiejskie
(1945-54 i 1973-75)
Gromady (1954-72)
Kontrola autorytatywna (miasto):