Zgorzelec
Wygląd
przypnij
ukryj
Zgorzelec (niem. GörlitzⓘGörlitz, grnłuż. Zhorjelc, dlnłuż. Zgórjelc, cz. Zhořelec) – miasto przygraniczne w województwie dolnośląskim, w polskiej części Górnych Łużyc, na prawym brzegu Nysy Łużyckiej, w Obniżeniu Żytawsko-Zgorzeleckim. Przed 1945 stanowiło prawobrzeżną część miasta Görlitz.
Zgorzelec jest siedzibą gminy wiejskiej Zgorzelec oraz powiatu zgorzeleckiego. Miasto należy do Związku Miast Polskich.
Według danych GUS z 1 stycznia 2023 r. miasto miało 29 313 mieszkańców (150. miejsce w kraju). Gęstość zaludnienia wynosi 1845,9 osób/1 km² (5. miejsce w województwie).
Barwy herbu i flagi Zgorzelca (niebiesko-żółte) są identyczne jak we fladze Górnych Łużyc, na terenie których Zgorzelec leży.
Geografia
Według danych z 2002 Zgorzelec ma obszar 15,86 km² (1586 ha), w tym:
- użytki rolne: 40%
- użytki leśne: 3%
Według danych z 1 stycznia 2011 powierzchnia miasta wynosiła 15,88 km². Miasto stanowi 1,89% powierzchni powiatu.
W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa jeleniogórskiego.
Miasto położone jest w województwie dolnośląskim, w polskiej części historycznych Górnych Łużyc, na wschód od Nysy Łużyckiej, która przecina wschodnią krawędź granitowego masywu łużyckiego z przedgórzami pogranicza czesko-łużyckiego. Znajduje się na styku północnych terenów wrzosowisk i stawów Górnołużyckich i południowego Pogórza Łużyckiego. Na południe od płaskowyżu przełomu Nysy Łużyckiej do Nysy wpływa Czerwona Woda (niem. Rothwasser). Na płaskowyżu nad Nysą znajduje się tzw. Lasek Myśliwski (niem. Jägerwäldchen).
Na północny wschód od miasta znajduje się tzw. Puszcza Zgorzelecka (niem. Görlitzer Heide), duży obszar leśny, który był własnością miasta do czasu podziału miasta w 1945 roku. Dzisiejszy obszar miejski Zgorzelca to około 209 mnpm., natomiast regionów nadbrzeżnych na Nysie jest około 175 mnpm. Najwyższym wzniesieniem jest Drewniak ( niem. Jäckelsberg, dawniej też Holzberg ) w południowej dzielnicy Ujazd o wysokości 225,3 mnpm, następnie Mojeska Góra (Długa Góra) na południowy wschód od cmentarza komunalnego na 224,7 mnpm. i Krucze Wzgórze (również Krucza Góra; niem. Rabenberg) w na Przedmieściu Nyskim (niem. Neissevorstadt) z 221,7 mnpm. Teren około 215 mnpm. - widok z tzw. Kamiennej Ambony (niem. Felsenkanzel) na przeciwległą winnicę (obecnie zarośniętą drzewami) oraz browar Landskronbrauerei i około 30 metrów poniżej Przełomowa Dolina Nysy Łużyckiej - teren na wysokości około 185 mnpm. z dawną wojskową szkołą pływania tzw. niem. Weinlache
.
Geologia
Obszar miejski położony jest w dużej mierze na szarogłazie łużyckim. Jedynie obszar na południe od mostu miejskiego znajduje się na granodiorycie łużyckim. Granica między dwoma warstwami skał biegnie mniej więcej od mostu granicznego (im. Jana Pawła II) przez ulicę Marszałka Józefa Piłsudskiego, dalej ulicami Ignacego Daszyńskiego i Bohaterów II Armii Wojska Polskiego.
Szarogłaz składa się z biotytu, szarego kwarcu i jasnego skalenia z warstwami drobnoziarnistego szarogłazu i gęstych łupków szarogłazowych. Na południe od wiaduktu (most kolejowy), na wysokości ujścia Czerwonej Wody, nastąpiło zwężenie doliny Nysy spowodowane twardymi brzegami z granodiorytu.
Toponimia
Łużyce (Lausitz) w obrębie
Wielkich Moraw w IX wieku
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Hungary_1490_%28PL2018%29.png/220px-Hungary_1490_%28PL2018%29.png)
Królestwo Węgier w 1490 (koniec panowania
Macieja Korwina)
Nazwa pochodzi od wyrazu gorzeć (psł. *gorěti). Określała ona miejsce wypalone, osadę powstałą na miejscu wypalonym. Dzisiejsza polska nazwa wzięła się od form łużyckich, tj. Zgórjelc i Zhorjelc. Formą zniemczoną jest Görlitz.
Nazwy pojawiające się w najstarszych dokumentach
- Villa Goreliz (1071) – najstarsza pisemna wzmianka o Görlitz/Zgorzelcu jest w łacińskim dokumencie wystawionym przez cesarza Henryka IV. Zgodnie z jego wolą biskupowi miśnieńskiemu Benonowi zostało przekazanych z rąk banity o imieniu Ozer osiem „łanów królewskich” w „Villa Goreliz” (Gorelic) (ok. 192÷432 ha).
- Yzcorelik, Yzcorzelik – 1126
- Drewnow, Drzewniow, Yzhorelik – 1131
- Gorliz, Gorlic – 1238
- Zgorliz – 1241
- Goerlitcz, Goerlitz – 1266
- Gorlicz – 1301
- Gorlitz – 1322
- Gerlicz – 1378
- Gurlicz – 1384, 1456
- Garlicz – 1429
- Gorlicze – 1430
- Gorlitcz – 1434, 1475
- Ghorlitz – 1443
- Gorlitzsch – 1488
- Gorlytz – 1511
- Gorlicium, Gorlicia – używane były także formy zlatynizowane
- Zgorelc oraz Zgorzelec – 1847; śląski pisarz Józef Lompa w książce Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej wydanej w Głogówku
- Ost-Görlitz – (do 1946) nazwa prawobrzeżnej części miasta
- Görlitz Moys – (od 1 czerwca 1929 do 14 marca 1947) nazwa prawobrzeżnej południowej dzielnicy miasta
- Zgorzelice – nazwa polskiej części miasta w latach 1945–1946
- Zgorzelec – obecna nazwa polskiej części miasta wprowadzona po II wojnie światowej obowiązująca od 19 maja 1946
- Zgorzelec Ujazd – nazwa południowej dzielnicy miasta obowiązująca od 15 marca 1947 (obecnie administracyjna nazwa Zgorzelec).
Historia
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Goerlitz_1575.jpg/220px-Goerlitz_1575.jpg)
Widok miasta „Gorlitz” od wschodu, 1575
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/G%C3%B6rlitz_1650_Merian.jpg/220px-G%C3%B6rlitz_1650_Merian.jpg)
Widok miasta „Görlitz” w 1650 na
miedziorycie Matthäusa Meriana. Teren dzisiejszego Zgorzelca widoczny z prawej strony jako przedmieście
Görlitz
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Plan_der_Stadt_Goerlitz_%28um_1750%29.jpg/220px-Plan_der_Stadt_Goerlitz_%28um_1750%29.jpg)
Mapa miasta „Goerlitz” i jego wschodniego przedmieścia (u góry mapy) z 1750
- okolice obecnego Zgorzelca początkowo zamieszkiwali Bieżuńczanie (Besunzane civitates II) oraz Milczanie (Milzane civitates XXX) wymienieni w połowie IX wieku w nocie „Geografa Bawarskiego” sporządzonej dla Ludwika Niemca.
- 871–894 – teren państwa wielkomorawskiego
- na przełomie X i XI w. gród Serbołużyczan zajęty i włączony do Polski wraz z Łużycami przez Bolesława I Chrobrego; po jego śmierci przejściowo pod panowaniem margrabiów brandenburskich, następnie Czech
- 1071 – Pojawia się najstarsza pisemna wzmianka o Zgorzelcu w dokumencie wystawionym przez cesarza Henryka IV. Zgodnie z jego wolą biskupowi miśnieńskiemu Benonowi zostało przekazanych z rąk banity o imieniu Ozer osiem „łanów królewskich” w „Villa Goreliz” (Gorelic)
- 1076 – osada wraz ze wschodnią częścią Górnych Łużyc przyłączona do Czech
- 1131 – powstał gród nad Nysą Łużycką z polecenia czeskiego księcia Sobiesława
- 1303 – prawa miejskie
- 1319–1329 – miasto częścią piastowskiego księstwa jaworskiego pod panowaniem Henryka I Jaworskiego. W 1319 miasto złożyło księciu hołd, a 26 sierpnia 1319 roku książę potwierdził przywileje miasta
- 1346–1815 – miasto-członek górnołużyckiego Związku Sześciu Miast
- 1377 – powstało oddzielne księstwo Görlitz utworzone przez króla czeskiego i cesarza Karola IV, z Janem Zgorzeleckim jako księciem
- 1466 – pod panowaniem króla węgierskiego Macieja Korwina
- 1490 – miasto ponownie w granicach Korony Czeskiej
- 1618–1648 – zniszczenia w czasie wojny trzydziestoletniej
- 1635 – z Łużycami Górnymi włączone do Elektoratu Saksonii
- 1697–1763 – we władaniu królów Polski Augusta II Mocnego i Augusta III Sasa. Przez miasto biegła wówczas jedna z tras łączących Drezno i Warszawę
- 1806 – miasto zostaje częścią Królestwa Saksonii, od 1807 w unii z Księstwem Warszawskim
- 1815 – po kongresie wiedeńskim włączony został do Prus i stał się częścią prowincji Śląsk (Schlesien),
- od 1848 połączenie kolejowe z Węglińcem, od 1865 z Lubaniem i Jelenią Górą
- 1914–1919 – w czasie I wojny światowej znajdował się tu obóz jeniecki, w którym Niemcy przetrzymywali m.in. Rosjan, Francuzów i Brytyjczyków a później już nie jako jeńców – Greków.
- 1919 – miasto zostaje częścią prowincji Dolny Śląsk
- W 1940 do Zgorzelca i okolic dotarł pierwszy gaz przesłany z Gazowni Miejskiej w Wałbrzychu co znacząco poprawiło rozwój miasta.
- w czasie II wojny światowej 1939–1945 obóz dla jeńców – podoficerów i szeregowych różnej narodowości (Stalag VIII A), przez który według szacunków przeszło ponad 100 tysięcy więźniów, a zginęło kilka tysięcy jeńców – głównie radzieckich i włoskich
- kwiecień 1945 – zacięte walki o sforsowanie Nysy Łużyckiej na północ od Zgorzelca w okolicach wsi Prędocice, miasto nie zostało dotknięte bezpośrednimi działaniami wojennymi. Wysadzenie wszystkich mostów na Nysie Łużyckiej przez oddziały SS. W walkach z niemieckimi wojskami w rejonie Zgorzelca uczestniczyła 2 Armia Wojska Polskiego oraz 3 Armia Pancerna, 3 Gwardyjska Armia Pancerna, 52 Armia i 5 Gwardyjska Armia z 1 Frontu Ukraińskiego Armii Czerwonej.
- 1945 – ustalenie granicy na Nysie Łużyckiej, w wyniku czego prawobrzeżna część miasta zostaje włączona do Polski; wysiedlenie dotychczasowej ludności do Niemiec
- 1948 – data powstania obowiązującej nazwy miasta (zamiast Zgorzelice)
- 6 lipca 1950 – podpisano tu układ zgorzelecki między PRL a NRD uznający formalnie granicę na Odrze i Nysie Łużyckiej
- Po II wojnie światowej osiedlono tu (oraz w Policach w woj. zachodniopomorskim) dużą kolonię greckich i macedońskich uchodźców (głównie komunistycznych partyzantów), którzy szukali schronienia w Polsce po greckiej wojnie domowej 1946–1948. Łącznie ich liczba sięgała 14 tysięcy osób. Wielu z nich wróciło do Grecji po upadku dyktatury wojskowej i amnestii dla uczestników wojny. Od 1998 w mieście odbywa się festiwal piosenki greckiej (→ Eleni) pod patronatem ambasady greckiej organizowany przez Nikosa (Nikolaosa) Rusketosa.
- 1959–1965 – niedaleko Zgorzelca zlokalizowano odkrywkową Kopalnię Węgla Brunatnego Turów oraz Elektrownię Turów.
- 1998 – 5 maja proklamowano powołanie wraz z Görlitz Europamiasta Zgorzelec/Görlitz (Europastadt Görlitz/Zgorzelec)
Zabytki
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Przedmie%C5%9Bcie_Nyskie.jpg/220px-Przedmie%C5%9Bcie_Nyskie.jpg)
Ulica Daszyńskiego – Przedmieście Nyskie
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Zgorzelec_z_dachu.jpg/220px-Zgorzelec_z_dachu.jpg)
Widok na Zgorzelec z dachu Domu Kultury
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Plac_pocztowy_w_Zgorzelcu.jpg/220px-Plac_pocztowy_w_Zgorzelcu.jpg)
Plac Pocztowy pod koniec budowy
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Jacob_Boehme_Haus.JPG/170px-Jacob_Boehme_Haus.JPG)
Dom
Jakuba Böhmego przy ul. Daszyńskiego 12
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są:
- miasto, ośrodek historyczny
- zespół parków miejskich, z l. 1870–1930
- kamienice, ul. Bohaterów Getta 1 A, 3, 5, z l. 1896–1897, 1900
- dom, ul. Czachowskiego 1, z pocz. XX w.
- Przedmieście Nyskie – zespół architektoniczny – najstarsza cz. Zgorzelca od XVII w.:
- kamienice, ul. Daszyńskiego 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 19, 20, 67, 68, 70, 71, 72, 73, 75A, 75B, 76 z budynkiem gospodarczym, 77, 78, 82, 83, 98, z XVI w., XVII-XVIII w., XIX w./XX w.
- dom Jakuba Böhmego, ul. Daszyńskiego 12
- kamienica, ul. Wolności 7, z ok. 1880
- zespół dawnego młyna, ul. Wrocławska 2: budynek administracyjny, obecnie mieszkalny, elewator
- kamienice, ul. Domańskiego 1, 2, 4, z l. 1898–99, XIX w.
- pałac, ul. Francuska 39 (d. 12), z 1730: park
- rządcówka, ul. Henrykowska 5, z 1880, ogród
- willa, ul. św. Jana 20, z 1898
- kamienice, ul. Kościuszki 2, 16, z l. 1905–1910
- dom kołodzieja, budynek mieszkalno-gospodarczy (przeniesiony), aleje Lipowe 1, drewniany, z 1822 o konstrukcji przysłupowy przy obwodnicy miejskiej
- kamienica, ul. Łużycka 11, z 1898
- monumentalny gmach Miejskiego Domu Kultury, ul. Parkowa 1, z l. 1898–1902, miejsce podpisania układu zgorzeleckiego
- dwa domy, obecnie internat, ul. Partyzantów 2–4, z pocz. XX w.
- kamienice, ul. Piłsudskiego 3, 4, 5, 7, 8, 10, 12, 14, z XIX w.
- dom, ul. Staszica 7, z k. XIX w.
- kamienice, ul. Warszawska 1, 2, 3, 7, 14, 15, z l. 1900–7, 1910–14, XX w.
inne zabytki:
Klimat
Średnia temperatura i opady dla Zgorzelca
Miesiąc
|
Sty
|
Lut
|
Mar
|
Kwi
|
Maj
|
Cze
|
Lip
|
Sie
|
Wrz
|
Paź
|
Lis
|
Gru
|
Roczna
|
Rekordy maksymalnej temperatury
|
15.0
|
15.5
|
20.4
|
28.0
|
30.4
|
34.5
|
36.0
|
35.9
|
28.6
|
25.3
|
17.4
|
13.3
|
36,0
|
Średnie temperatury w dzień
|
1.4
|
2.7
|
7.4
|
13.3
|
18.6
|
21.2
|
23.3
|
23.2
|
18.3
|
12.9
|
6.4
|
2.7
|
12,6
|
Średnie dobowe temperatury
|
-1.1
|
-0.3
|
3.5
|
8.2
|
13.2
|
16.0
|
17.9
|
17.6
|
13.4
|
8.9
|
3.7
|
0.4
|
8,4
|
Średnie temperatury w nocy
|
-3.7
|
-3.3
|
0.0
|
3.3
|
7.6
|
10.8
|
12.6
|
12.3
|
9.1
|
5.2
|
1.2
|
-2.0
|
4,4
|
Rekordy minimalnej temperatury
|
-25.9
|
-23.4
|
-14.3
|
-7.6
|
-2.6
|
1.3
|
5.3
|
4.0
|
0.4
|
-6.3
|
-12.9
|
-22.8
|
−25,9
|
Opady
|
48
|
38
|
47
|
40
|
55
|
68
|
91
|
79
|
54
|
40
|
49
|
52
|
661
|
Średnia liczba dni z opadami
|
12
|
10
|
11
|
8
|
10
|
12
|
12
|
11
|
9
|
8
|
10
|
12
|
125
|
Źródło: Na podstawie 35-lecia 1979–2013
|
Demografia
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Zgorzelec_z_lotu_ptaka.jpg/220px-Zgorzelec_z_lotu_ptaka.jpg)
Zgorzelec sfotografowany z wysokości 10 tys. metrów z pokładu samolotu rejsowego (widoczny u góry zdjęcia z prawej strony)
Dane z 30 czerwca 2010:
Opis |
Ogółem |
Kobiety |
Mężczyźni
|
Jednostka |
osób |
% |
osób |
% |
osób |
%
|
Populacja |
31 684 |
100 |
16 776 |
52,9 |
14 908 |
47,1
|
Gęstość zaludnienia
|
1995,2 |
1056,4 |
938,8
|
Piramida wieku mieszkańców Zgorzelca w 2014.
Skład narodowościowy Zgorzelca według spisu powszechnego z 2021 roku
|
Liczba
|
Udział
|
Polacy
(Bez innych identyfikacji)
|
29 280
|
97,71%
|
Inna niż polska
|
686
|
2,29%
|
Niemcy
|
262
|
0,91%
|
Ukraińcy
|
60
|
0,20%
|
Grecy
|
55
|
0,18%
|
Białorusini
|
27
|
0,09%
|
Anglicy
|
24
|
0,08%
|
pozostali
|
258
|
0,86%
|
Ludność ogółem
|
29,966
|
100%
|
Transport
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Goer-nysa-zgo.jpg/220px-Goer-nysa-zgo.jpg)
Widok z południa; fragment miasta z
mostem kolejowym na
Nysie Łużyckiej (
Linia kolejowa E 30)
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Zgorzelec_ul._Armii_Krajowej_i_Emilii_Plater.jpg/220px-Zgorzelec_ul._Armii_Krajowej_i_Emilii_Plater.jpg)
Ulica Emilii Plater i Armii Krajowej
Transport drogowy
Przez Zgorzelec przebiegają następujące drogi:
Dawniej przez Zgorzelec przebiegała 317.
Transport kolejowy
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Zgorzelec%2C_stacja_kolejowa_%281%29.jpg/220px-Zgorzelec%2C_stacja_kolejowa_%281%29.jpg)
Stacja kolejowa
Zgorzelec
Stacje kolejowe
Na terenie miasta znajdują się 3 wiadukty kolejowe oraz jeden drogowy.
Publiczny transport zbiorowy
Na terenie zamkniętego dworca kolejowego Zgorzelec Miasto ma się rozpocząć inwestycja "Metro Park". Budowa obiektu przewiduje wybudowanie przystanków autobusowych oraz kasy biletowej dla autobusów oraz pociągów.
PKS
Prywatni przewoźnicy
Komunikacja miejska
Miasto posiada jedną linię autobusową nr „50” obsługiwaną przez firmę ASTEL (nr 1, nr 2S i nr 3).
Dawniej miasto posiadało sieć tramwajową.
Transport lotniczy
W 2013 przy ul. Lubańskiej oddano do użytku sanitarne lądowisko.
Oświata
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Zgorzelec%2C_ul._Partyzant%C3%B3w_4_-_szko%C5%82a_wiosn%C4%85.jpg/220px-Zgorzelec%2C_ul._Partyzant%C3%B3w_4_-_szko%C5%82a_wiosn%C4%85.jpg)
LO im. Braci Śniadeckich w Zgorzelcu
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/G%C3%B6rlitz_Zgorcelec_Gimnazjum_Nr._3_und_Einkaufszentrum_bei_Stadtbr%C3%BCcke_%28cropped%29.JPG/220px-G%C3%B6rlitz_Zgorcelec_Gimnazjum_Nr._3_und_Einkaufszentrum_bei_Stadtbr%C3%BCcke_%28cropped%29.JPG)
"Cogito" - Szkoła podstawowa i liceum (Dawniej Szkoła Podstawowa nr 1, później Gimnazjum nr 3)
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Zesp%C3%B3%C5%82_Szk%C3%B3%C5%82_Zawodowych_-_panoramio.jpg/220px-Zesp%C3%B3%C5%82_Szk%C3%B3%C5%82_Zawodowych_-_panoramio.jpg)
Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych im. Emilii Plater
Placówka
|
Adres
|
Przedszkole Publiczne nr 2
|
ul. Kościuszki 1
|
Przedszkole Publiczne nr 8 z Oddziałami Integracyjnymi
|
ul. św. Jana 21
|
Przedszkole Publiczne nr 9
|
ul. Powstańców śl. 62
|
Przedszkole Publiczne nr 12
|
ul. Wyspiańskiego 9a
|
Szkoła Podstawowa „Tęcza” – oddział przedszkolny
|
ul. boh. II AWP 16
|
Przedszkole Niepubliczne nr 1 „Zaczarowany Domek”
|
ul. Staszica 19
|
Przedszkole Niepubliczne nr 2
|
ul. Brzozowa 1
|
Przedszkole Niepubliczne nr 3 „Pajacyk”
|
ul. Tuwima 2a
|
Przedszkole Niepubliczne nr 4 z Oddziałami Integracyjnymi
|
ul. Wolności 8 i ul. Broniewskiego 27a
|
Punkt Przedszkolny „Wyspa Skarbów”
|
ul. Żeromskiego 24
|
Punkt Przedszkolny „Raj Malucha”
|
ul. Iwaszkiewicza 24 b/2
|
Punkt Przedszkolny „Baby City”
|
ul. Wolności 10
|
Punkt Przedszkolny „Chatka Puchatka”
|
ul. Francuska 39
|
Szkoła Podstawowa nr 2 im. Jarosława Iwaszkiewicza (z Oddziałami Integracyjnymi)
|
ul. Reymonta 16
|
Szkoła Podstawowa nr 3 im. Janusza Korczaka
|
ul. Armii Krajowej 10a
|
Szkoła Podstawowa nr 5 im. Marii Skłodowskiej Curie
|
ul. Prusa 17
|
Szkoła Podstawowa-Tęcza
|
ul. boh. II AWP 16
|
Prywatna Szkoła Podstawowa „Prymus”
|
ul. Wolności 8
|
Gimnazjum nr 1 z Oddziałami Dwujęzycznymi im. Bolesława Chrobrego
|
ul. Kościuszki 68
|
Gimnazjum nr 2 z Oddziałami Integracyjnymi i Oddziałami Dwujęzycznymi im. Jana Pawła II
|
ul. Orzeszkowej 60
|
Niepubliczne Gimnazjum Łużyckie z Oddziałami Dwujęzycznymi
|
ul. Partyzantów 4
|
Europejskie Gimnazjum w Zgorzelcu
|
ul. Boh. II AWP 16
|
Szkoła Podstawowa COGITO
|
ul. Piłsudskiego 1
|
Liceum Ogólnokształcące COGITO
|
ul. Piłsudskiego 1
|
Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych im. Emilii Plater w Zgorzelcu
|
ul. Francuska 6
|
Zespół Szkół Zawodowych i Licealnych im. Górników i Energetyków Turowa
|
ul. Powstańców Śląskich 1
|
LO im. Braci Śniadeckich
|
ul. Partyzantów 4
|
Kultura i sztuka
Miejski Dom Kultury
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Amfiteatr_w_Zgorzelcu.jpg/220px-Amfiteatr_w_Zgorzelcu.jpg)
Amfiteatr w Zgorzelcu podczas Dni Miasta 2012
- Miejski Dom Kultury
- Biblioteka Miejska w Zgorzelcu
- Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia
- Muzeum Łużyckie
- Młodzieżowa Orkiestra Mandolinistów
- Grupa Teatralna „Widziadło”
- Dziecięcy Teatr Baśni.
- W mieście działa kino „PoZa NoVa”.
Media lokalne
- zgorzelec.info (od 21 stycznia 2003, a od 30 listopada 2005 roku jako dziennik).
- zinfo.pl
- Telewizja Kablowa „Tomków” oferującą kanały telewizyjne, internet oraz telefon, a także emitująca lokalną stację TVT Zgorzelec.
- Lokalny portal informacyjny www.nastyku.pl
W latach 90. istniało również Radio Frem (90.6 fm) oraz Zgorzelecka Telewizja Lokalna (ZTL).
Media regionalne o charakterze ponadmiejskim poruszające problemy miasta Zgorzelca:
Turystyka
Przez miasto przebiega Dolnośląska Droga św. Jakuba odcinek szlaku pielgrzymkowego do grobu św. Jakuba w Santiago de Compostela w Hiszpanii.
Sport i rekreacja
- Hala sportowo–widowiskowa mogąca pomieścić od 4,5 tys. osób przy ulicy Lubańskiej.
- Centrum Sportowo-Rekreacyjne przy ul. Maratońskiej, w którego skład wchodzą: dwa boiska do piłki nożnej, kompleks boisk o nawierzchni sztucznej, hala sportowa, basen kryty, basen odkryty, korty tenisowe, siłownia, sauna, gabinet odnowy biologicznej.
Kluby i zespoły
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Hala_Zgorzelec_Turow.jpg/220px-Hala_Zgorzelec_Turow.jpg)
Wnętrze hali Centrum Sportowego w Zgorzelcu w 2008
Religia
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%9Bw._Jadwigi_%C5%9Al%C4%85skiej_Zgorzelec.JPG/220px-Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%9Bw._Jadwigi_%C5%9Al%C4%85skiej_Zgorzelec.JPG)
Kościół rzymskokatolicki św. Jadwigi Śląskiej
Cerkiew prawosławna Świętych Konstantyna i Heleny
Na terenie miasta funkcjonują następujące związki wyznaniowe:
Atrakcje
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Zgorzelec-Posts%C3%A4ule-2.JPG/220px-Zgorzelec-Posts%C3%A4ule-2.JPG)
Pocztowy słup dystansowy króla
Augusta II Mocnego
Cmentarz Żołnierzy 2. Armii Wojska Polskiego
Ludzie związani ze Zgorzelecem
Współpraca międzynarodowa
Miasta i gminy partnerskie:
Panoramy miasta
Przypisy
- ↑ Rys Historyczny , Zgorzelec - Oficjalny Serwis Miasta (pol.).
- ↑ a b GUS, Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2023 roku , stat.gov.pl (pol.).
- ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. . (pol.).
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. „Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym”, 2013-07-26. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507. brak numeru strony
- ↑ MAPSTER. amzp.pl/. . (pol.).
- ↑ Erdgeschichte der Oberlausitz. Görlitz-Zittau: Graphische Werkstätten, 1990, s. 32.
- ↑ Kazimierz Rymut: Nazwy miast Polski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987, s. 279. ISBN 83-04-02436-5.
- ↑ Waldemar Bena: Polskie Górne Łużyce: przyroda, historia, zabytki. Zgorzelec: F.H. Agat, 2003. ISBN 83-918198-3-3. Brak numerów stron w książce
- ↑ a b Codex diplomaticus Lusatiae superioris, tom I.
- ↑ Józef Lompa: Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej. Głogówek: Henryk Handel, 1847, s. 15. . (pol.).
- ↑ German Names for Polish Towns and Cities Poland. . (ang.).
- ↑ Historia powiatu. www.powiatzgorzelecki.pl. . .
- ↑ Dz.U. z 1945 r. nr 33, poz. 196.
- ↑ M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85
Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości.
- ↑ M.P. z 1947 r. nr 37, poz. 297 Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 15 marca 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości.
- ↑ Descriptio civitatum et regionum ad septentrionalem plagam Danubii.
- ↑ Waldemar Bena: Szlakiem grodzisk słowiańskich i średniowiecznych zamków. . .
- ↑ Krzysztof Jaworski: Wczesnośredniowieczne grodziska plemienne w Sudetach. 2017-02-26. .
- ↑ *. zinfo.hostings.pl. . Szkice Górnołużyckie tom 2 W. Bena, U. Zubrzycka, P. Zubrzycki, K. Fokt, ISSN 1642-5529, Zgorzelec 2004.
- ↑ Według Encyclopædia Britannica rok 1303, według PWN ok. 1215.
- ↑ Deutsche Biographie - Heinrich I , www.deutsche-biographie.de .
- ↑ » Informacja historycznaDresden-Warszawa , www.dresden-warszawa.eu (pol.).
- ↑ Historia Zakładu w Wałbrzychu – lata 1935–2007. .
- ↑ Stalag VIII A – niemiecki obóz jeńców wojennych. dolny-slask.org.pl. .
- ↑ Stalag VIII A na Ujeździe. www.it.zgorzelec.pl. .
- ↑ Bolesław Dolata, Tadeusz Jurga, Walki zbrojne na ziemiach polskich 1939–1945. Wybrane miejsca bitew, walk i akcji bojowych. Warszawa 1971, s.227.
- ↑ Andrzej Żuber: JAK BAWILI SIĘ GRECY I POLACY 20 LAT TEMU? PIERWSZY FESTIWAL PIOSENKI GRECKIEJ. www.zinfo.pl, 2017-07-05. .
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 260–262. .
- ↑ European Climate Assessment & Dataset. .
- ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2010 r.. GUS. . . (pol.).
- ↑ Zgorzelec w liczbach , Polska w liczbach , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS, Tablice z ostatecznymi danymi w zakresie przynależności narodowo-etnicznej, języka używanego w domu oraz przynależności do wyznania religijnego , stat.gov.pl (pol.).
- ↑ Samochodowy atlas Polski 1:500 000. Wyd. V. Warszawa: Państwowe przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1979. ISBN 83-7000-017-7. Brak numerów stron w książce
- ↑ Metro Park Zgorzelec. www.metropolitaninvestment.pl/inwestycja/metro-park-zgorzelec/. . .
- ↑ PKS Kamienna Góra. www.pks-kamgora.com.pl. . .
- ↑ Tomasz Kupczyk: Brak dostępu / Forbidden. www.pksvoyager.pl. .
- ↑ Zinfo.pl – Zgorzelec, Zawidów, Pieńsk, Węgliniec. www.firmy.zinfo.pl. .
- ↑ admin2, Zgorzelec , bieleccybus.pl .
- ↑ zgorzelec.eu – Komunikacja miejska „50”. www.zgorzelec.com. .
- ↑ Witamy na stronie Przedszkola Publicznego nr 8 z Oddziałami Integracyjnymi – Pod Słoneczkiem. www.przedszkole8.dzg.pl. .
- ↑ Przedszkole. www.przedszkole-pajacyk.pl. .
- ↑ szkolnastrona – ZSP w Zgorzelcu – Strona startowa - , www.zspzgorzelec.szkolnastrona.pl .strona główna serwisu
- ↑ Szkoła Podstawowa nr 2 z Oddziałami Integracyjnymi w Zgorzelcu , sp2zgorzelec.szkolnastrona.pl .strona główna serwisu
- ↑ Szkolnastrona.pl – Strony internetowe dla oświaty , sp3zgorzelec.szkolnastrona.pl .strona główna serwisu
- ↑ Regenbogen-Schulen. regenbogen-schulen.de. .
- ↑ Gimnazjum nr 1 w Zgorzelcu – News , www.gim1.edu.pl .
- ↑ Szkolnastrona.pl – Strony internetowe dla oświaty , www.gim2zgorzelec.szkolnastrona.pl .strona główna serwisu
- ↑ "Cogito Zgorzelec". cogitozgorzelec.pl. .
- ↑ EMILKA Zgorzelec. zspemilka.pl. .
- ↑ ZSZiL Zgorzelec – im. Górników i Energetyków Turowa – News. www.zszil.pl. . .
- ↑ Liceum Ogólnokształcące im. Braci Śniadeckich w Zgorzelcu. lo.zgorzelec.org. .
- ↑ Oficjalna strona kina. pozanova.zgorzelec.eu. . (pol.).
- ↑ zgorzelec.info. zgorzelec.info. . (pol.).
- ↑ zinfo.pl. zinfo.pl. . (pol.).
- ↑ telewizja. tomkow.pl. . (pol.).
- ↑ internet. tomkow.pl. . (pol.).
- ↑ telefon. tomkow.pl. . (pol.).
- ↑ tvtzgorzelec.pl. tvtzgorzelec.pl. . (pol.).
- ↑ nastyku.pl , nastyku.pl (pol.).strona główna serwisu
- ↑ Wing-Tsun Polska , Wing-Tsun Polska (klub w Zgorzelcu) (pol.).
- ↑ Zbory , baptysci.pl .
- ↑ Zgorzelec – Görlitz – kaplica w krypcie kościoła św. Piotra , luteranie.pl .
- ↑ a b c d e Parafie i dekanaty , diecezja.legnica.pl .
- ↑ Znajdź Kościół , kz.pl .
- ↑ Kontakt – Zbory , zboryboze.pl .
- ↑ Dekanat lubiński , orthodox.pl .
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org .
- ↑ Świadkowie Jehowy wznawiają publiczną działalność , gazetaregionalna.com, 1 lipca 2022 .
- ↑ Sala Królestwa, Zgorzelec, Słowackiego 9F , ditel.pl .
- ↑ Miasta Partnerskie , Zgorzelec - Oficjalny Serwis Miasta (pol.).
Bibliografia
- Zbyszek Dobrzyński, Krzysztof Fokt: Pod stuletnią kopułą. Zgorzelec: Oficyna Wydawnicza „Obrzeża”, 2003. ISBN 83-88380-28-1. Brak numerów stron w książce
- Christoph Waack, Peter Haslinger (red.): Historisch-topographischer Atlas schlesischer Städte / Historyczno-topograficzny atlas miast śląskich. T. 1: Görlitz/Zgorzelec. Marburg/Wrocław: Herder-Institut, 2010. ISBN 978-3-87969-361-0. (niem. • pol.). Brak numerów stron w książce
Linki zewnętrzne
Miasta
województwa dolnośląskiegoMiasta powiatowe |
|
---|
Miasta gminne |
|
---|
Gmina Zgorzelec
Powiat zgorzelecki
Powiat zgorzelecki (1946–1975)
Kontrola autorytatywna (
gmina miejska):
Encyklopedie internetowe: