Jaworzyna Śląska
W następnym artykule zbadamy wpływ Jaworzyna Śląska na współczesne społeczeństwo i jego ewolucję na przestrzeni lat. Od momentu pojawienia się Jaworzyna Śląska wywołuje ciągłą debatę w różnych obszarach, wywołując zarówno podziw, jak i kontrowersje. Poprzez szczegółową analizę zbadamy różne aspekty związane z Jaworzyna Śląska, od jego znaczenia w kulturze popularnej po wpływ na obecne trendy. Podobnie zbadamy różne opinie i perspektywy istniejące wokół Jaworzyna Śląska, aby zaoferować kompletną i wzbogacającą panoramę.
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
.jpg) Muzeum Kolejnictwa na Śląsku w Jaworzynie Śląskiej (2017) | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Aglomeracja | |||||
| Prawa miejskie |
1954 | ||||
| Burmistrz |
Grzegorz Grzegorzewicz | ||||
| Powierzchnia |
4,34 km² | ||||
| Wysokość |
220–238 m n.p.m. | ||||
| Populacja (2023-01-01) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna |
+48 74 | ||||
| Kod pocztowy |
58-140 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
DSW | ||||
Położenie na mapie gminy Jaworzyna Śląska  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu świdnickiego  | |||||
 50°54′46″N 16°25′55″E/50,912778 16,431944
| |||||
| TERC (TERYT) |
0219044 | ||||
| SIMC |
0984019 | ||||
Urząd miejski ul. Wolności 958-140 Jaworzyna Śląska | |||||
| Strona internetowa | |||||
| BIP | |||||
Jaworzyna Śląska (niem. Königszelt[2]) – miasto w Polsce, położone w województwie dolnośląskim, w powiecie świdnickim, w gminie miejsko-wiejskiej Jaworzyna Śląska, której jest siedzibą. Miasto należy do aglomeracji wałbrzyskiej[3].
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa wałbrzyskiego. Według danych GUS z 1 stycznia 2023 r. miejscowość liczyła 5046 mieszkańców[1] (565. miejsce w kraju). Gęstość zaludnienia wynosi 1162,7 osób na 1 km² (17. miejsce w województwie).
Położenie
Jaworzyna Śląska leży w południowo-zachodniej części Równiny Świdnickiej w obrębie Przedgórza Sudeckiego[4][5].
Historia
Przez miasto przechodziła budowana przez Towarzystwo Kolei Wrocławsko-Świdnicko-Świebodzickiej linia kolejowa z Wrocławia do Świebodzic, dziś stanowiąca część linii kolejowej nr 274. W miejscu rozgałęzienia trasy na linię do Świdnicy i Świebodzic powstał najpierw przystanek kolejowy, później natomiast stacja węzłowa wraz z zapleczem i osiedlem kolejarskim[6][7].
Niemiecka nazwa osady, Königszelt (w tłumaczeniu królewski namiot) nawiązuje do czasów wojny siedmioletniej oraz stacjonowania na tych ziemiach w 1761 r. wojsk pruskich i ich dowódcy – Fryderyka II Wielkiego, króla Prus[5]. Polska nazwa, bez oparcia w tradycji, nawiązuje do nazwy miejscowości Stary Jaworów, której częścią były początkowo ziemie, na których dziś leży miasto[8].
Początkowo Jaworzyna Śląska stanowiła osadę kolejowo-przemysłową przy rozwijającym się węźle kolejowym z parowozownią[9]. Na początku lat 60. XIX wieku w okolicy Jaworzyny odkryto żwiry budowlane, dość rzadkie w tych rejonach, oraz glinki kaolinowe[6].
Odkrycie surowców, a także dostatek drewna, węgla kamiennego (z pobliskiego Zagłębia Wałbrzyskiego), gazu i dobra komunikacja kolejowa zadecydowały, że w 1863 Traugott Silber wzniósł w Jaworzynie fabrykę porcelany[8], po wojnie upaństwowioną, w roku 1993 sprywatyzowaną na rzecz pracowników jako Zakłady Porcelany Stołowej „Karolina”[10], a w 2022 przejętą przez HM Investment (właściciela marki Gerlach). Obok fabryki porcelany z czasem istniały w mieście również inne zakłady: fabryka melasy, gorzelnia, mleczarnia, które obecnie nie istnieją[8]. Upadłość samej fabryki porcelany ogłoszono w lutym 2024 roku[11].
W 1945 r. miejscowość została włączona do Polski[5]. Ówczesna ludność Jaworzyny Śląskiej została wysiedlona do Niemiec. Miejscowość uzyskała prawa miejskie w 1954 roku[8].
Zamknięta w 1991 roku wraz ze spadkiem przewozów kolejowych i wyłączeniem z ruchu liniowego ostatnich lokomotyw parowych parowozownia funkcjonuje od tego czasu jako skansen kolejnictwa, natomiast od 2004 roku jako prywatne Muzeum Kolejnictwa na Śląsku[12].
Demografia
Piramida wieku mieszkańców Jaworzyny Śląskiej w 2014 roku[13].
Sport
W Jaworzynie Śląskiej działa m.in. Miejski Klub Sportowy „Karolina”, mający 4 sekcje: kolarstwa, judo, piłki nożnej i piłki siatkowej[14].
Zabytki
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[15]:
- willa z roku 1880, obecnie komisariat kolejowy, ul. Wolności 2
- Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa na Śląsku
- zakład produkcji porcelany stołowej „Karolina”
- stadion miejski
- stawy „Żwirownia”
- rzymskokatolicki kościół pw. św. Józefa
Atrakcje turystyczne
Do atrakcji turystycznych miasta zaliczają się Muzeum Kolejnictwa na Śląsku z kolekcją m.in. parowozów oraz karczma położona nad brzegiem starej żwirowni[16].
Ludzie związani z Jaworzyną Śląską
Współpraca zagraniczna
_Lichen99.jpg)
Miasta partnerskie[17][18][19]:
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b GUS, Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2023 roku , stat.gov.pl (pol.).
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
- ↑ Strona Główna - walbrzych24.com , walbrzych24.com (pol.).
- ↑ Jaworzyna Śląska: Położenie geograficzne , www.jaworzyna.net .
- ↑ a b c Załącznik do uchwały nr XXIII/47/08 Rady Miejskiej w Jaworzynie Śląskiej z dnia 12 listopada 2008. bip.jaworzyna.net. . . (pol.).
- ↑ a b Jaworzyna Śląska: Historia Jaworzyny Śląskiej , www.jaworzyna.net .
- ↑ Krzysztof Jaworski. Pociągiem do gór. „Pielgrzymy '88: informator krajoznawczy XXXIII Ogólnopolskiego Rajdu Sudeckiego”, 1988. Wrocław: Sudeckie Koło Przewodników Sudeckich. Oddział Wrocławski PTTK.
- ↑ a b c d Urząd Miejski Jaworzyna Śląska: Historia Jaworzyny Śląskiej. . .
- ↑ Justyna Cieplik, Mariusz Sołtysik: Uczestnictwo w imprezach kolejowych w Polsce w 2015 roku. wzieu.pl. . (pol.).
- ↑ Zakład Porcelany Stołowej "Karolina" - historia zakładu
- ↑ Zakłady Porcelany Stołowej "Karolina". Sąd ogłosił upadłość. tvn24.pl, 2024-02-13. . (pol.).
- ↑ Historia. muzeumtechniki.pl. (pol.).
- ↑ Jaworzyna Śląska w liczbach , Polska w liczbach , liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Bezpłatna gazeta samorządowa nr 37. jaworzyna.net. . (pol.).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 160. . .
- ↑ Stanisław Bronisz, Polska na lato - weekend w górach, Wydawnictwo Pascal, 2006, ISBN 83-7304-695-X, OCLC 749168204 .
- ↑ Nowe gminy partnerskie , jaworzyna.net, 29 sierpnia 2006 .
- ↑ Jaworzyna Śląska: Wizyta uczniów w partnerskiej gminie Pfeffenhausen , www.jaworzyna.net .
- ↑ Poszerzamy współpracę zagraniczną , jaworzyna.net, 24 maja 2005 .
Linki zewnętrzne
- Strona Urzędu Miejskiego
- Koenigszelt (niem.), Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 244.
- Jaworów, pow. świdnicki, ze stacją Koenigszelt, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 527.
- Jaworzyna Śląska - Königszelt na str. polska-org.pl
_COA.svg)