Fred Hoyle
Wygląd przypnij ukryj
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie | |
| Tytuł naukowy |
profesor zwyczajny |
| Alma Mater | |
Pomnik Freda Hoyle’a przed Instytutem Astronomii Uniwersytetu w Cambridge
Sir Fred Hoyle (ur. 24 czerwca 1915 w Gilstead w hrabstwie West Yorkshire, zm. 20 sierpnia 2001 w Bournemouth) – brytyjski naukowiec: astronom, astrofizyk teoretyczny, matematyk oraz popularyzator nauki; profesor Uniwersytetu w Cambridge i Uniwersytetu Cornella. Członek Towarzystwa Królewskiego w Londynie (ang. Royal Society), prezes Królewskiego Towarzystwa Astronomicznego (ang. Royal Astronomical Society, 1971–1973) i laureat szeregu prestiżowych nagród, wiodących w astronomii jak Złoty Medal RAS (1968) i Nagroda Crafoorda (1997).
Hoyle zajmował się między innymi astrofizyką jądrową, kosmologią i astrobiologią. Jego główne osiągnięcia dotyczą nukleosyntezy – powstawania jąder atomowych różnych pierwiastków. W kosmologii był współtwórcą modelu stacjonarnego – historycznej hipotezy alternatywnej do Wielkiego Wybuchu, finalnie odrzuconej. W astrobiologii bronił spekulatywnej hipotezy panspermii.
Życiorys
Studiował matematykę w Emmanuel College na Uniwersytecie Cambridge, które ukończył z najwyższym wyróżnieniem. Po odbyciu służby w czasie II wojny światowej w Admiralicji Brytyjskiej, gdzie zajmował się wykorzystaniem radaru, powrócił do St John’s College na Uniwersytecie Cambridge, którego wykładowcą był w latach 1939–1972. Zajmował wiele innych stanowisk akademickich. W latach 1945–1958 wykładowca uniwersytecki matematyki w Cambridge. W latach 1958–1972 profesor w Katedrze Astronomii i Eksperymentalnej Filozofii im. Plumiana Uniwersytetu w Cambridge, 1967–1973 dyrektor Instytutu Astronomii Teoretycznej w Cambridge, profesor astronomii w Królewskim Instytucie Wielkiej Brytanii w latach 1969–1972. W latach 1971–1973 prezes Królewskiego Towarzystwa Astronomicznego. Członek zespołu w obserwatoriach astronomicznych w Mount Wilson i Palomar w latach 1957–1962, wizytujący profesor astronomii w Kalifornijskim Instytucie Technologii (CalTech) w latach 1953–1956 i profesor w katedrze Andrew D. White'a w Uniwersytecie Cornella w latach 1972–1978.
Dorobek naukowy
Autor licznych prac dotyczących budowy wewnętrznej i ewolucji gwiazd oraz właściwości materii międzygwiazdowej. Twórca teorii akrecji materii międzygwiazdowej przez gwiazdy oraz twórca wraz z H. Bondim tzw. teorii ciągłej kreacji (powstawania) materii we Wszechświecie.
Ponadto publikował prace z zakresu kosmologii. Współtwórca (wraz z Thomasem Goldem) modelu stanu stacjonarnego (Steady State theory), do której w 1948 opracował podstawy matematyczne. Wspólnie z Williamem Fowlerem oraz Geoffreyem i Margaret Burbidge’ami przedstawił serię pionierskich prac na temat powstawania pierwiastków ciężkich w procesach jądrowych we wnętrzu gwiazd. W 1960 ogłosił hipotezę na temat powstania Słońca i planet z chłodnego obłoku materii w jednym procesie. Twórca i orędownik kontrowersyjnej teorii panspermii, w myśl której życie narodziło się nie na Ziemi, lecz przywędrowało na nią z kosmosu.
W roku 1981 zaszokował świat nauki odrzucając możliwość ewolucji chemicznej oraz stając się dozgonnym zwolennikiem teorii panspermii.
Zaszczyty
Fred Hoyle był laureatem wielu nagród i członkiem wielu towarzystw. Do Towarzystwa Królewskiego przyjęto go w 1957, a w 1973 został honorowym członkiem St. John's College w Cambridge.
- 1968: Złoty Medal Królewskiego Towarzystwa Astronomicznego,
- 1968: Nagroda Kalinga od UNESCO,
- 1970: złoty Medal Bruce od Towarzystwa Astronomicznego Pacyfiku (ang. ASP),
- 1971: nagroda Henry Norris Russell Lectureship od Amerykańskiego Towarzystwa Astronomicznego (ang. AAS),
- 1972: tytuł szlachecki Sir,
- 1974: Medal Królewski (ang. Royal Medal) od Towarzystwa Królewskiego w Londynie (ang. Royal Society),
- 1977: Nagroda Doroty Klumpke-Roberts za popularyzację astronomii,
- 1992: Medal Karla Schwarzschilda od Niemieckiego Towarzystwa Astronomicznego (niem. Astronomische Gesellschaft),
- 1997: Nagroda Crafoorda.
Publikacje
Autor wielu cenionych publikacji popularnonaukowych z zakresu astronomii, astrofizyki i kosmologii oraz książek z dziedziny fantastyki naukowej. Napisał również autobiografię.
- 1966: Man in the Universe,
- 1979: Disease From Space (wspólnie z N.C. Wickramasinghe),
- 1983: The Intelligent Universe,
- 1957: Black Cloud (powieść s-f),
- 1981: wyd. pol. Czarna chmura, Kraków, ISBN 83-08-00509-8,
- Origin of the universe and the origin of religion,
- 1999: Katastrofy kosmiczne i narodziny religii, Warszawa, ISBN 83-01-12873-9,
- Mathematics of evolution,
- 2003: Matematyka ewolucji, Warszawa, ISBN 83-901413-3-7,
- Home is where the wind blows,
- 2001: Mój dom kędy wieją wiatry: stronice z życia kosmologa, autobiografia, wyd. pol. Warszawa, ISBN 83-7255-177-4.
Przypisy
- ↑ Hoyle Fred, Encyklopedia PWN .
- ↑ Fred Hoyle: Katastrofy kosmiczne i narodziny religii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1999, s. 128. ISBN 83-01-12873-9.
Linki zewnętrzne
John J. O'Connor; Edmund F. Robertson: Fred Hoyle w MacTutor History of Mathematics archive (ang.)- Fred Hoyle w bazie Mathematics Genealogy Project (ang.) .
- ISNI: 0000000121022135
- VIAF: 71392370
- LCCN: n79018031
- GND: 119212331
- NDL: 00443887
- LIBRIS: jgvz36p20db6ljv
- BnF: 11907841b
- SUDOC: 026925931
- SBN: CFIV015933
- NLA: 35209816
- NKC: jn20000703106
- BNE: XX1155784
- NTA: 068838131
- BIBSYS: 90055319
- CiNii: DA00695820
- Open Library: OL20970A
- PLWABN: 9810634938205606
- NUKAT: n97020439
- OBIN: 76123
- J9U: 987007301473305171
- PTBNP: 28040
- CANTIC: a10351188
- LNB: 000070753
- NSK: 000173254
- CONOR: 24322147
- ΕΒΕ: 69839
- BLBNB: 000227403
- KRNLK: KAC202274297
- LIH: LNB:DAEM;=rE
- PWN: 3912909
- Britannica: biography/Fred-Hoyle
- Universalis: fred-hoyle
- БРЭ: 4695276
- NE.se: fred-hoyle
- SNL: Fred_Hoyle
- VLE: fred-hoyle
- Catalana: 0033086
- DSDE: Fred_Hoyle
- identyfikator w Hrvatska enciklopedija: 26295