Graniczna Placówka Kontrolna Kołbaskowo

GPK Kołbaskowo

GPK SG w Kołbaskowie

Historia
Państwo	Polska
Województwo	zachodniopomorskie
Sformowanie	1946; 1962
Rozformowanie	1951; 2005 (przekształcenia)[1]
Tradycje
Rodowód	PPK Kolbitzów
Kontynuacja	PSG w Kołbaskowie
Organizacja
Dyslokacja	Kołbaskowo
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza Straż Graniczna
Podległość	3 Szczeciński Oddział WOP 8 Brygada OP 12 Brygada WOP Komenda Wojewódzka MO Pomorska Brygada WOP Pomorski Oddział SG
Multimedia w Wikimedia Commons

Graniczna Placówka Kontrolna Kołbaskowo – zlikwidowany pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza wykonujący kontrolę graniczną osób, towarów i środków transportu bezpośrednio w przejściu granicznym na granicy z Niemiecką Republiką Demokratyczną.

Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Kołbaskowie – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej wykonująca kontrolę graniczną osób, towarów i środków transportu bezpośrednio w przejściu granicznym na granicy z Republiką Federalną Niemiec

Przejściowy Punkt Kontrolny Kolbitzów (Kolbaczewo) – drogowy kategorii C o etacie nr 7/12^[a] został sformowany w 1946 w ramach Wojsk Ochrony Pogranicza.

W 1947 przeformowana została na etat 7/33 kategorii D^[b]. Następnie przeformowana na etat 7/54 kategorii D i przemianowana na Graniczną Placówkę Kontrolną Ochrony Pogranicza Kołbaskowo^[c]. W 1948 pododdział przekazany został do Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego^[d]. W 1948 Graniczna Placówka Kontrolna nr 12 „Kołbaczewo” – drogowa podlegała 8 Brygadzie Ochrony Pogranicza^[2]. We wrześniu 1948 12 GPK Kołbaskowo – drogowe przeniesione zostało z Kołbaskowa do Rosówka^[3].

W 1950 przeformowana na GPK WOP etacie nr 096/26^[e].

W styczniu 1951 12 GPK Kołbaskowo włączono organizacyjnie do GPK nr 13 w Gumieńcach przenosząc jednocześnie do Szczecina cały skład z GPK Kołbaskowo^[3]. W 1952 GPK włączona została w etat 352/? 12 Brygady WOP^[f].

Graniczna Placówka Kontrolna Kołbaskowo została utworzona 9 maja 1962 w strukturach 12 Pomorskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza z chwilą uruchomienia nowego przejścia granicznego dla ruchu osobowego w Kołbaskowie. Obsada etatowa GPK składała się z dowódcy (kpt. Edward Stróżyk), kierownika zmiany (por. A. Gregoruk) i 4 żołnierzy^[4].

1 lipca 1965 WOP podporządkowano Ministerstwu Obrony Narodowej, Dowództwo WOP przeformowano na Szefostwo WOP z podległością Głównemu Inspektoratowi Obrony Terytorialnej. Do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych odeszła cała kontrola ruchu granicznego oraz ochrona GPK. Jesienią 1965 GPK Kołbaskowo weszła w podporządkowanie Wydziału Kontroli Ruchu Granicznego Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej^[g][5].

1 października 1971 WOP został podporządkowany pod względem operacyjnym, a od 1 stycznia 1972 pod względem gospodarczym MSW. Do WOP powrócił cały pion kontroli ruchu granicznego wraz z przejściami. Przywrócono jednolity system ochrony granicy państwowej^[6]. GPK Kołbaskowo podlegała bezpośrednio pod sztab Pomorskiej Brygady WOP w Szczecinie i tak funkcjonowała do 15 maja 1991^[7].

Straż Graniczna:

15 maja 1991 po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, od 16 maja 1991 ochronę granicy państwowej przejęła nowo sformowana Straż Graniczna. Graniczna Placówka Kontrolna w Kołbaskowie weszła w podporządkowanie Pomorskiego Oddziału Straży Granicznej^[8] i przyjęła nazwę Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Kołbaskowie (GPK SG w Kołbaskowie}.

W 2000 począwszy od Komendy Głównej SG, Oddziałów SG i na końcu strażnic SG oraz GPK SG, rozpoczęła się reorganizacja struktur Straży Granicznej związana z przygotowaniem Polski do wstąpienia do Unii Europejskiej i przystąpieniem do Traktatu z Schengen. Podczas restrukturyzacji wprowadzono kompleksową ochronę granicy już na najniższym szczeblu organizacyjnym, tj. strażnica i graniczna placówka kontrolna. Wprowadzona całościowa ochrona granicy zniosła podział na graniczne jednostki organizacyjne ochraniające tylko tzw. „zieloną granicę” i prowadzące tylko kontrole ruchu granicznego. W wyniku tego, 2 stycznia 2003 nastąpiło zniesie GPK SG w Rosówku^[9] i Strażnicy SG w Barnisławiu^[10], a ochraniany odcinek granicy wraz z obsadą etatową i podległym przejściem granicznym, przejęła Graniczna Placówka Kontrolna SG w Kołbaskowie^[h][11].

Jako Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Kołbaskowie funkcjonowała do 23 sierpnia 2005 i 24 sierpnia 2005, Ustawą z 22 kwietnia 2005 O zmianie ustawy o Straży Granicznej...^[i], została przekształcona na Placówkę Straży Granicznej w Kołbaskowie (PSG w Kołbaskowie) w strukturach Pomorskiego Oddziału Straży Granicznej^[1][11].

Stan z 9 maja 1962–3 października 1990^[4]

• Kołbaskowo (drogowe).

Stan z 1 listopada 1990–23 sierpnia 2005^[11]

• Kołbaskowo-Pomellen (drogowe)
• Szczecin Gumieńce-Tantow (kolejowe)
• Szczecin Gumieńce-Grambow (kolejowe)
• Rosówek-Rosow (drogowe) (od 2 stycznia 2003).

W wyniku porozumienia między SG a BGS powołano do życia na początku grudnia 1998 w GPK Kołbaskowo Polsko-Niemiecką Grupę Kontaktową, z której działalności korzystało wiele instytucji sprawdzając dane o kradzionych lub zatrzymanych samochodach, rodzaju i ilości zajętego towaru, sprawcach przemytu i nielegalnego przerzutu osób^[11].

2 stycznia 2003 GPK SG w Kołbaskowie przejęła pod ochronę odcinek granicy państwowej, po rozformowanej Strażnicy SG w Barnisławiu^[10][11].

• kpt. Edward Stróżyk (09.05.1962^[4]–1964)^[12]
• kpt. Władysław Sulkiewicz cz.p.o. (był w 1964)
• mjr/ppłk Mieczysław Kołodyński (1964–1965 i dalej w MSW)^[12]
• ppłk Zbigniew Miś^[12]

Komendanci granicznej placówki kontrolnej SG:

• mjr SG Władysław Wiśniewski^[13] (26.04.1991–30.04.1994)
• mjr SG Edmund Adamski (01.11.1994^[4]–21.02.2002)
• Janusz Lasek (23.08.2001–06.07.2003)
• Piotr Urbański (08.09.2003–31.07.2005).

• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985.
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Tadeusz Jarmoliński: Kontrola ruchu granicznego w Polsce w latach 1945–1990. Warszawa–Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 92; 75-531 Koszalin, 2013.
• Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.

• Z Historii Ochrony Granicy. W: Donat Olczak: 36 lat Kołbaskowa. Biuletyn Centralnego Ośrodka Szkolenia nr 3/98. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 1998, s. 65–68.
• Ryszard Techman: Pomorski Oddział Straży Granicznej w Szczecinie. W: Leszek Elas : Straż Graniczna w dwudziestoleciu 1991–2011. Materiały poseminaryjne – Tom II. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2011. ISBN 978-83-909484-4-7.
• SławomirS. Żurawlow SławomirS., Garnizon Wojska Polskiego w Gliwicach Rys historyczny 1945–2014, Gliwice: Zakład Poligraficzny Waldemar Wiliński, 2014 .
• Archiwum Straży Granicznej, zespół archiwalny DWOP, sygn. 1842/6, Historia Pomorskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Szczecin 1961.
• Archiwum Straży Granicznej, Zespół DWOP, sygn. 2825/1. Rejestr główny jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza.
• Archiwum Straży Granicznej. Wykazy dyslokacyjne jednostek i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza.